Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1951, Blaðsíða 9

áfengis- og tollalögum er ákveðin 4 sjómílur.
Enn fremur má benda á það, að við undirritun
samninga þeirra, sem á einn eða annan hátt
gátu bundið hendur íslendinga í þessu máli,
hefur alltaf frá stofnun lýðveldisins 1944 af
hálfu ríkisstjórnar íslands verið settur fyrir-
vari um rétt vorn til síðari ákvarðana að því er
landhelgina eða ráðstafanir til friðunar á land-
grunninu snertir.
Þjóðir þær, sem undirritað hafa ásamt Islandi
samninga þessa, hafa fallizt á, að ísland hafi
Rússnesk landhelgi og íslenzk.
Ágengni rússneska síldveiðiflotans hér
við strendur landsins og ítrekuð brot á
landhelgislöggjöfinni hafa sem vonlegt
er vakið mikið umtal og þótt óheillavæn-.
legur atburður. Fiskimenn stórþjóðarinn-
ar í austri, sem sjálf hefur tekið sér 12
mílna landhelgi, eiga erfitt með að virða
þriggja mílna landhelgi kotríkisins ís-
lands. Er þetta enn ein sönnun þess, hve
sókn annarra þjóða á íslenzk mið er orð-
in gegndarlaus og þörfin því brýn, að
bægja þeirri vá frá dyrum, sem þjóðinni
stafar af hinum erlenda skipagrúa víðs
vegar umhverfis landið. — En hvað sem
líður framferði rússneskra síldveiðiskipa
hér við land, ætti stefna hinnar rússnesku
stjórnar í sínu eigin landhelgismáli, að
styrkja aðstöðu okkar íslendinga og ann-
arra þeirra þjóða, sem berjast fyrir
stækkaðri landhelgi. Vitað er, að stjórnir
Danmerkur og Svíþjóðar hafa í sameig-
inlegri orðsendingu mótmælt ákvörðun
Rússa um 12 mílna landhelgi og lagt til,
að sovétstjórnin vísi því til úrskurðar al-
þjóðadómstólsins í Haag, hvort hún hafi
rétt til að ákveða 12 mílna landhelgi með-
fram Eystrasaltsströnd sinni.
I svari rússneskra stjórnarvalda við
þessari orðsendingu er því lýst yfir, að
ekki séu til neinar alþjóðareglur um víð-
áttu landhelgi, hvorki sáttmálar né hefð.
Þess vegna sé löggjafarsamkomu sér-
hvers ríkis í sjálfsvald sett, að ákveða
með lagasetningu víðáttu Iandhelgi sinn-
ar.
slíkan fyrirvara,. en í því felst líka af þeirra
hálfu nokkur viðurkenning á sérstökum rétti
vorum. Meðal þessara þjóða eru Bretar.
Frá 1901 allt fram til þess að samningnum
var sagt upp hafa verið uppi kröfur, innan
þings og utan, um stækkaða landhelgi, um að
samningurinn frá 1901 yrði endurskoðaður.
Spyrja mætti, hvers vegna ísland hefði ekki
fyrr sagt samningnum frá 1901 upp. 1 því sam-
bandi er það athugandi, að allt fram til 1940
(eða réttara sagt 1944) var Danakonungur
þ.jóðhöfðingi vor, sami þjóðhöfðinginn og gerði
samninginn frá 1901, þótt ekki væri það sami
maðurinn. Danir fóru með utanríkismál vor í
umboði voru, og var þeim fram haldið svo sem
raun bar vitni, að því er landhelgismálið snerti.
Island varð lýðveldi meðan á heimsstyrjöldinni
síðari stóð, svo ekki var von, að við umsvifalaust
segðum samningnum upp þá. — Með stofn-
un sameinuðu þjóðanna, endurnýjun alþjóða-
dómstólsins í Haag, auknu samstarfi og skiln-
ingi þjóða í milli, hefur aðstaða íslendinga til
að koma fram réttmætum kröfum sínum stórum
batnað. Mér finnst undarlegt, að þessum forna
rétti vorum skuli ekki hafa verið veitt meiri
athygli. Sextán sjómílna landhelgi lendir að
mestu leyti innan þess svæðis, er samsvarar
því, að miðað væri við landgrunnið að 200 faðma
dýpi, og að mjög verulegu leyti ef miðað er
við 100 faðma dýpi. Hins vegar mun hentugra
að ákveða mörk landhelginnar með tiltekinni
fjarlægð frá landi.
Mér virðist eðlilegra, að við héldum fram
fornum rétti vorum til 16 sjómílna landhelgi,
heldu'r en að fara út í einhliða útfærslu land-
helginnar án þess að geta um þennan forna rétt
vorn; því ef til vill yrði slík einhliða útfærsla
síður viðurkennd en kröfur byggðar á rétti. Ég
vil á engan hátt gera lítið úr þeim kröfum, að
viS færum landhelgina út að mörkum land-
grunnsins. En virðumst við ekki einnig hafa
lagalegan rétt, ef nokkur lagalegur alþjóða-
réttur er til, til 16 sjómílna hafsvæðis, og kröf-
urnar til landgrunnsins geta styrkt þennan
rétt vorn?
Sumar aðrar þjóðir, einkum Suður-Ameríku-
þjóðir, hafa gert tilkall til og tileinkað sér, án
þess að því hafi enn þá verið mótmælt, land-
grunnið undan ströndum sínum. Slík framkoma
annarra þjóða er málstað vorum vissulega til
stuðnings.
Hins vegar mætti spyrja, hvor tímabært
hafi verið, fyrr en um leið og við brottfall samn-
ingsins frá 1901, að láta lögin um vísindalega
verndun fiskimiða landgrunnsins koma til fram-
kvæmda. Sérstaklega þykir mér varhugavert,
V I K I N G U R
265