Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1951, Blaðsíða 14

kunna hákarlaformanni og skipstjóra í Hauka-
dal.
Var þá mikill siður, að efnaðir bændur og
búandlið sameinuðust um, eða einir út af fyrir
sig létu smíða — oftast í Danmörku — vönduð
skip til hákarlaveiða, er síðar var breytt í al-
menn fiskiskip. Svo var í Dýrafirði um tilkomu
skipanna, — sum eru til enn í breyttu gervi:
,,Guðný“, ,,Rósamunda“ (síðar Phönix), „For-
tuna“ — og síðar komu: ,,Dýri“ og ,,Guðrún“.
Andrés Pétursson stýrði fyrsttalda skipinu.
Um og eftir 1880 áttu skipstjóraefni kost á
byrjunarkennslu í siómannafræði hér heima, í
sveit sinni. Kennarinn var merkisbóndinn og
skipstjórinn Kristján Andrésson í Meðaldal í
Þingeyrarhreppi. Hann hafði numið sjómanna-
fræði í Danmörku, Bogö, og útskrifast þaðan.
Eftir að heim kom kenndi hann fjölmörgum í
Dýrafirði sjómannafræði, — tók þá heim til
sín á meðan. Var þetta eina fræðslan, er valin-
kunnir, farsælir skipstjórar bjuggu að á mörg-
um svaðilförum sínum síðar, á óvélknúnum segl-
skipum, við myrkur, vitalausar strendur ís-
lands, og barst þó lítt á. Aðrir efnilegir piltar
notuðu þessa byrjunarkennslu til inngöngu í
sjómannaskóla, einkum danska.
Þessari tilsögn hélt Kristján áfram fast að
því tvo áratugi, eða allt fram áð síðustu alda-
mótum.
Benjamín Bjarnason var einn af nemendum
Kristjáns Andréssonar; stundaði nám hjá hon-
um, sennilega hluta úr tveim vetrum, 1882—’84.
Eftir það er Benjamín skipstjóri meðan hann
stundar sjó og heilsan leyfir, eða fast að 30
árum.
Fyrsta skipstiórnarárið er á Flateyri, á út-
veg Torfa Halldórssonar. skipið ,,fsafold“. Þá
skipstjóri á ,,Maríu“ frá Bíldudal, eigandi Pétur
Thorsteinsson. En eftir það stundaði hann alitaf
sjó frá Þingeyri á ýmsum skipum, ýmist á út-
veg N. Chr. Grams Handel, Sameinuðu verzlan-
anna, eða Bræðranna Proppé.
Benjamín er sagður verið hafa sjómaður góð-
ur; nokkuð harður í horn að taka, ef mikið lá
við, enda skóiaður í skóla danskra skipstjórnar-
manna. f meðallagi aflasæll, en útkoma á skip-
um hans ágæt. Komst því fljótt í álit hjá út-
gerðarstjórum sínum fyrir vandaða og’góða
framleiðsluvöru, nýtni og hirðusemi með eigur,
og útgerð skipsins var í stakasta lagi. Niels
Christian Gram, forstjóri, lét smíða handa hon-
um nýtt skip í Danmörku 1891, glæsilegan „kútt-
er“, „Adolf“ að nafni. En hans naut við stutta
stund, því að skipið fórst í hafi árið eftir, 1892,
milli Danmerkur og íslands.
Eftir að Bræðurnir Proppé eignuðust verzlun
og útgerð hér, höfðu þeir útbú við Breiðafjörð,
í Stykkishólmi, í Ólafsvík og á Sandi. Þurfti
þá iðulega að flytja innlendar og erlendar vör-
ur milli þessara staða. Til þess var höfð skúta,
er „Julietta" hét; hásigld, seglprúð og sigling-
arbrandur hinn mesti. Skipstjóri Benjamín
Bjarnason. Þar var skipstjórinn í essinu sínu.
Farmennskan var honum í blóð borin. Að hafa
slíkar fjalir undir fótum var honum unaður,
enda var „Benjamín og Julietta" samgróin hug-
tök í meðvitund Dýrfirðinga þá.
Víðar en á Vestfjörðum varð „Julietta" kunn
fyrir það, hve vel hún sigldi beitivind á „smúlu“,
þ. e. sléttan sjó á fjörðum inni. Faxaflóaflotan-
um öllum varð þá tíðförult hingað vegna íshúss-
ins í Haukadal. Urðu margir á hinum sunn-
lenzka flota til að dáðst að snekkjunni, er skar
sig fram úr þeim, enda voru segl þá ekki hefluð
hjá Benjamín. Sigldi þó alla daga slysalaust.
Hann þekkti sitt skip. .
Eitt surnar var „Julietta“ látin ,,spekulera“.
Danska orðið „Spekulant" mætti í þessari merk--
ingu kalla: fljótandi sölubúð. Skipinu var breytt
í sölubúð og innréttað fyrir vörugeymslu. Voru
alltíð í þá daga á Vestfiörðum. Sigldu inn á
voga og víkur og löggiltar hafnir, vörpuðu
akkerum og verzluðu við landsmenn; einkum
í vöruskiptum. Þótti að þessu hagræði mikið,
þar sem langt var að sækja í kaupstað.
Annað sumar var hinn víðförli sæfai’i, Svein-
björn Egilson, stýrimaður á „Juliettu", hjá
Benjamín.
—o—
Þótt hér hafi aðallega verið rakinn sjófarar-
'ferill Benjamíns heitins, átti hann þó auk þess
ítök að stofnun og starfsemi ýmissa fyrirtækja.
Hann var hluthafi í íshúsfélaginu í Haukadal,
sem áður er nefnt. Einn af stofnendum Brauð-
gerðarhússins á Þingeyri, og stofnandi með
fleirum að innlendu vátryggingarfélagi gegn
eldsvoða, fyrir Þingeyrarhrenp, sem starfrækt
var hér í 30 ár, eða þar til skyldutrygging hjá
Brunabótafélagi íslands var í lög leidd 1934.
Ábyrgðamaður Sparisjóðs Vestur-ísafjarðar
sýslu var hann frá stofnun sjóðsins, 1896, til
dauðadags. Og fjölmörg ár átti. hann sæti í
sveitarstjórn, ýmist sem varaoddviti eða gjald-
keri sveitarsjóðs. Fiskimatsmaður í mörg ár.
Loks má telja það verk, sem hann einn bar
ábyrgð á alla tíð meðan hann lifði, en það var
upp- og niðursetningur þilskipa.
Á skútuöldinni var þilskipum hér aldrei lagt
í vetrarlægi, svo sem tíðkanlegt var við Faxa-
flóa, heldur alltaf sett á þurrt land að haustinu,
upp fyrir stórstraumsf.jöru, og niður á vorin.
Til þess þurfti traust áhöld, verkhyggni, útsjón
27D
V í K I N □ U R