Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.1959, Blaðsíða 27

þess, að krefja hann um upplýsing-
ar“. En svarið var dropinn, sem
fyllti skál reiðinnar hjá Cartagenas,
og næsta kvöld kom San Antonio
ekki upp að forustuskipinu til þess
að taka við fyrirskipunum. En þá
var öllum í flotanum augljóst, að
Juan de Cartagena viðurkenndi ekki
óskoruð yfiri’áð og forustu hins
portúgalska yfirforingja.
í nokkra daga lét Magellan sem
hann yrði ekki var þessarar móðg-
unar, en loks sýndi hann merki til
undansláttar og lét stefna saman
skipstjórunum fjórum til ráðstefnu
um borð í forustuskipinu. Juan de
Cartagena mætti ásamt hinum, en
þegar Magellan vildi ekki ennþá
gefa neinar upplýsingar um, hvers
vegna stefnu hefði verið breytt, þá
varð Cartagena svo ofsareiður, að
hann blátt áfram neitaði að hlýða
nokkrum fyrirskipunum. Magellan
gaf samstundis fyrirskipun um, að
taka hinn mótþróafulla skipstjóra
til fanga.
Hinir spönsku skipstjórarnir
horfðu þegjandi á. Tveimur mínút-
um áður höfðu þeir alveg staðið með
Juan de Cartagena, en hið snögga
viðbragð Magellan lamaði þá alveg.
En um leið og Cartagena var leidd-
ur á brott, leyfði einn þeirra sér í
mikilli auðmýkt að minna Magellan
á, að fanginn væri spánskur aðals-
maður og bæri því réttur til að
sleppa við að verða lagður í hlekki.
Magellan gekk inn á þá málamiðlun
með því skilyrði, að Luis de Men-
doza, sem hafði verið falið að gæta
fangans, legði drengskap sinn að
veði um gæzlu fangans gagnvart
yfirforingjanum.
Mesquita, frænda Magellans, var
fengin skipstjórn á San Antonio, og
flotinn hélt áfram siglingu sinni án
þess að fleira bæri til tíðinda. Eftir
ellefu vikna siglingu kom flotinn
loks að landi 13. desember, í flóanum
þar sem nú er Rio de Janeiro.
Fyrir þennan hóp manna, sem
tæplega vissi hvert hann var að fara
eða hvar hann myndi lenda, hlýtur
þessi flói að hafa litið út eins og
sjálf Paradís á jörðu. Hinir inn-
fæddu, sem streymdu niður að
ströndinni frá kofum sínum i skóg-
arjöðrunum, til þess að taka á móti
hinum undarlega þungklæddu her-
mönnum, voru undrunarfullir, en þó
ekki tortryggnir. Pigafetta segir í
dagbók sinni, að þeir hafi verið vin-
samlegir og selt vörur sínar mjög
ódýrt, og segir t. d.: „Fyrir litla
VÍKINGUR
bjöllu fengum við stóra körfu fulla
af kartöflum", „Ungu stúlkurnar
voru einnig mjög vingjarnlegar við
hina erlendu sæfara, aðeins íklædd-
ar hárprýði sinni“, eins og Pigafetta
segir.
Eftir að hafa dvalizt þarna í 13
daga til hvildar og lagfæringar á
ýmsum hlutum, lét Magellan halda
ferðinni áfram suður á bóginn með-
fi'am strönd Brasilíu, og 10. janúar
1520 komu þeir til Cabo Santa Maria.
í landsvæðinu þar fyrir ofan sáu
sæfararnir lágt fjall, er bar yfir víð-
áttumikla sléttu, og þeir nefndu það
Montevidi — núverandi Montevideo.
Hið breiða sund, sem þeir sigldu inn
í, var í raun og veru ekki annað en
mynni La Plata fljótsins, en það
vissi Magellan ekki um. En hann
eyddi fjórtán dögum við að rann-
saka flóann, og það hlýtur að hafa
orðið honum bitur vonbrigði, þegar
honum varð ljóst, að hér var aðeins
um að ræða geysilega stórt ármynni.
En hann gat þó huggað sig við, að
enginn skipstjóranna gát vitað um
þessi vonbrigði, og hann lét því von-
góður halda siglingunni áfram suð-
ur með ströndinni, sem nú fór að
verða tilbreytingarlausari og eyði-
leg. Brasilía með pálmaviðarlundun-
um og brúnu, vinsamlegu fólki var
gersamlega horfin. Inni á strönd-
inni sáu þeir ekki annað kvikt en
mörgæsir og sæljón. Af óþrjótandi
elju rannsakaði Mágellan hvern flóa
og hverja vík, sem þeir fundu. Oft
vöknuðu vonir hjá honum að hafa
fundið sund, en þær urðu jafnoft að
vonbrigðum. En hann gafst ekki
upp, sífellt var siglt suður á bóginn.
Landið varð sífellt eyðilegra og frá-
hrindandi. Dagurinn varð stuttur
og nóttin löng. Seglin urðu hvít af
snjó, stormar hvinu í rám og reiða.
Hálft ár var liðið — Suðurheim-
skautsveturinn var að ganga í garð,
og engin merki þess sáust, að Ma-
gellan hefði fundið eða nálgast það
takmark, sem hann leitaði að.
Áhafnir skipanna fóru að láta í
ljós óánægju. Þeir höfðu látið skrá
sig til ferðar, sem heitið var til
hinna sólprýddu kryddeyja — en
hvert var þessi þögli og hrjúfi mað-
ur að fara með þá? Hver dagur var
barátta upp á líf og dauða við storma
og stórsjóa. 31. marz 1920 fundu þeir
enn sveig inn í strandlengjuna. Von-
ir vöknuðu enn hjá Magellan. Hann
rannsakaði flóann, en hann reynd-
ist alveg lokaður við ströndina. En
Magellan ákvað að setjast þarna um
kyrrt í vetursetu. Óhemju mikil
fiskauðlegð virtist vera þarna, og
hér var þó hlé fyrir vetrarstormun-
um. Þeir nefndu staðinn Port San
Julian. ' -n ■
Hið einhæfa og eyðilega líf var
hættulegt fyrir röð og reglu. Skips-
hafnirnar fóru að ókyrrast og spenn-
an milli Magellans og hinna spönsku
skipstjóra óx stöðugt, þar til loks
að hún brauzt út í hreinni uppreist.
í skjóli myrkurs læddist Cartagena
ásamt tveimur öðrum skipstjórum
og með 30 manna hóp með sér um
borð í-San Antonio. Tókst þeim að
ná skipinu á sitt vald, eftir að hafa
drepið einn af foringjunum og §ett
Mesquita frænda Magellans í fang-
elsi.
Magellan ákvað að taka strax til
strangra gagnráðstafana. Hans
tryggi og trausti stýrimaður Espi-
nosa var sendur með fimm menn um
borð í skipið Victoria með bréf til
uppreisnarskipstjórans Luis de Men-
doza.
Uppreisnarmönnunum á þessu vel
vopnaða skipi féll ekki grunur í hug,
þegar þeir sáu bátsskelina leggja að
reipstiganum. Það var varla hugs-
anlegt að hætta væri á því, að 6
menn réðust á vopnað skip með 60
manna áhöfn. Án þess að sýna nokk-
urt flaustur lagði Espinosa til upp-
göngu á Victoria og afhenti Mendoza
skipstjóra skriflega fyrirskipun um
að koma samstundis til viðtals á for-
ustuskipinu.
Mendoza las tilkynninguna og hló
hátt að þessari augljósu gildru, en
hláturinn kafnaði í ískyggilegri
hryglu, því að Espinosa hafði með
eldsnöggri hreyfingu stungið korða
sínum í háls skipstjórans. Mann-
skapurinn á uppreistarskipinu starði
furðu lostinn á lík skipstjóra síns,
og engin hönd hrærðist til neinna
mótaðirerða. Victoria var að nýju á
valdi Magellans. Engir aðrir meðal
uppreisnarmannanna voguðu að
leggja til frekari mótspyrnu, og
Magellan gat án frekari vandkvæða
látið taka höndum hina tvo upp-
reisnarskipstjóra, er eftir lifðu, Ju-
an de Cártagena og Gaspar Quesada.
Það var Quesada, sem hafði drep-
ið yfirmanninn á San Antonio, og
Magellan, sem var Ijóst, að hann gat
ekki náð til þess að hegna öllum
uppreisnarmönnunum, sem myndi
hafa verið fimmti hver maður, ákvað
að gefa þeim öllum áþreifanlegt for-
dæmi til varanlegrar viðvörunar. —
Það var sett á stofn formlegt rétt-
59