Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1976, Qupperneq 29

Tómas Helgason próf. dr. med.:
FRUMA THUGUN Á HEILSUFARIOG
FJÖLSKYLDULÍFISJÓMANNA OG
NORRÆN RÁÐSTEFNA UM RANN-
SÓKN/R Á HEILSUFARISJÓMANNA
Tilgangur rannsóknarinnar er að
afla upplýsinga um heilbrigðisástand
sjómanna og fjölskyldna þeirra og
reyna að finna þá þætti í starfi
þeirra og starfsaðstöðu sem hafa á-
hrif á heilsufar og fjölskyldulíf.
Öllum er ljóst að sjómannsstarfið
er erfitt og reynir á andlegt og
líkamlegt þrek þeirra, sem það
stunda. Starfinu fylgja einnig lang-
vinnar fjarvistir frá heimili, svo að
fjölskyldulíf sjómanna hlýtur að
verða með nokkrum öðrum hætti en
almennt gerist.
í mannfjöldaskýrslum kemur
fram að sjómenn eru hlutfallslega
miklu yngri en aðrir þátttakendur
í atvinnulífinu. Hjá sumum útgerð-
arfyrirtækjum eru einnig fyrir hendi
upplýsingar um að mannaskipti á
skipunum eru mjög tíð, einkum með-
al háseta.
Hér á landi hefur sjóslysanefnd
safnað skýrslum um slysfarir á sjó
á undanförnum árum. Kemur þar
fram, að þær eru mjög tíðar. Er-
lendar rannsóknir hafa einnig sýnt
að dánartala sjómanna er heldur
hærri en annarra og tíðni sumra
sjúkdóma er mun meiri meðal þeirra
en almennt gerist. Þær erlendar
rannsóknir sem gerðar hafa verið,
hafa þó fyrst og fremst verið gerð-
arar á farmönnum, en lítið er vit-
að um heilsufar hjá sjómönnum
sem stunda fiskveiðar annað en það
sem læknar hafa á tilfinningunni
VÍKINGUR
úr starfsreynslu sinni. Er augljóst
að mikil þörf er á þvi á íslandi að
framkvæma athugun á heilsufari
þeirra, sem fiskveiðar stunda og
hvað gera megi til þess að bæta það.
Ekki er vitað um neina rannsókn
á fjölskyldulífi sjómanna eða heilsu-
fari fjölskyldna þeirra nema eina
rannsókn sem framkvæmd var í
Noregi fyrir 20 árum á þroska 40
sjómannsbarna.
Ef takast mætti að finna tiltekna
þætti í starfi eða starfsaðstöðu sjó-
manna á fiskiskipaflotanum, sem
hafa óæskileg áhrif á heilsufar þeirra
eða íjöiskylduhí, og bæta mætti úr,
gæti það orðið til að draga úr ör-
um mannaskiptum á fiskiskipaflot-
anum og til þess að gera mönnum
kleift að stunda fiskveiðar lengur.
Verði ekki úr bætt er nauðsynlegt
að taka tillit til þessara atriða í
sambandi við mótun á fullorðins-
fræðslu sjómanna til undirbúnings
því, að þeir geti tekið að sér önnur
störf, ef þeir þurfa að óska eftir að
hætta sjómennsku.
Áður en hafin er víðtæk rannsókn
á þessu verkefni er nauðsynlegt að
framkvæma frumathugun til þess
að reyna aðferðir og ef til vill til
þess að finna sérstök vandamál eða
sérstaka áhættuþætti eða streitu-
valda í starfinu.
Ætlunin er að framkvæma þessa
athugun í náinni samvinnu við sjó-
menn og útgerðarmenn og hafa Sjó-
mannasambandið og Félag íslenzkra
Botnvörpuskipaeigenda tilnefnt sinn
aðilann hvor til þess að taka þátt í
undirbúningi og skipulagningu þess-
arar frumathugunar. Sjómannasam-
bandið hefur tilnefnt Guðmund
Hallvarðsson og FÍB hefur tilnefnt
Vilhelm Þorsteinsson.
í þessu sambandi er rétt að skýra
frá því að samvinnunefnd Norrænna
lækmsíræöirannsóknaráða gekkst
fyrir ráðstefnu í Oslo 16. og 17. júní
sl. til þess að fjalla um læknisfræði-
legar rannsóknir og læknisþjónustu
fyrir sjómenn. I þessari ráðstefnu
tóku þátt fulltrúar sjómanna og út-
gerðarmanna auk rannsóknamanna
sem voru læknar, sálfræðingar og
félagsfræðingar. Þar var fjallað um
frumlæknisþjónustu fyrir sjómenn,
heilsufar og fjölskyldulíf, sérstök
rannsóknarverkefni svo sem áhrif
hávaða, loftslagsbreytinga, vakta-
vinnu og hverjar væru algengustu
slysaorsakir og hvemig mætti fyrir-
byggja slys. Þá var einnig fjallað
um skráningu veikindatilfella og
dauðsfalla og hvaða heilbrigðiskröf-
ur ætti að gera til þeirra, sem réðust
til sjós. Ráðstefnan var haldin fyrir
tilstyrk heilbrigðis- og félagsmála-
nefndar Norðurlandaráðsins og í
framhaldi af fyrirspum um rann-
29