Náttúrufræðingurinn - 1931, Blaðsíða 21

NÁTTÚRUFIÍ.
13Í
dýrum, með hausnum, fylltu olíufat, svo að efri botninum varð
ekki komið í, fyrr en vel var sigið í tunnunni.
Kjötið er sæmilega gott til átu — og hefir mörgum norð-
urfaranum bjargað frá hungri og skyrbjúg. „Hvítabjörninn er
bezti vinur pólfaranna", segir Andrée í dagbók þeirri, er eftir
hann fannst í fyrra. —
HVÍTABIRNIR HÉR Á LANDI.
Bjarndýr hafa oft komið hingað á land í miklum ísárum,
og oftast vei'ið veidd. Flestar heimsóknii'nar hafa Hornstrend-
ingar fengið, enda kemur ís venjulega fyi'st þar að landi, og
kemur oft þangað, þó að hann komi ekki annai'sstaðar. En
annars hafa þau víða komið á land — eftir því sem ísinn hef-
ir hagað sér — á Vestfii'ði, Norðui'land, Austfii'ði, og jafnvel á
Suðurströndina, allt vestur í Hei'dísarvík. Þar var unnið bjai'n-
dýr árið 1610. (Sjá Þ. Th. Árferði, sbr. Lýsing ísl. II.). Flestir
hafa vei’ið veiddir, að því er Þ. Th. getur, 27 árið 1275, og ái'-
ið áður 22. Ái'ið 1321 er getið um, að hvítabjöi’n hafi komið á
land á Heljarvík á Ströndum „og drap 8 menn og reif alla
í sundur og át upp suma alla; hann var di'epinn á Straumnesi
Vitalismessu“. Eins og með bjarndýrið á Skaga, sem síðar get-
ur, munu þetta hafa verið umrenningar; einmitt á þessu ári
voru harðindi mikil og hungui’sneyð. Sennilega hefir hungurs-
neyð rekið hann til að byrja á þessum vígum, og hefir honum
svo, eins og mannskæðu tígrisdýrunum á Indlandi, þótt þetta
auðunnasta veiðin, sem hafði ekki einu sinni klær til þess að
verja sig með.
Eg byrjaði grein þessa á endurminningum um bjarndýra-
veiði, er eg tók sjálfur þátt í. Nú ætla eg að ljúka henni með
lýsingu á viðureign við bjai-ndýr hér á landi, þar sem meira
reyndi á dug og dirfsku veiðimanna en hjá okkur á Gottu, því
tækin voru óbrotnari. Þessi einkennilega og lifandi frásögn er
hjá Birni á Skarðsá við árið 1518 (Ann. Bmf. I., bls. 82—83).
Ketill sá, er þar getur, var afi Björns, og hefir honum því vei’ið
kunnugt um viðureignina.
Þar segir svo: ,, — Kom bjarndýr eitt mikið, rauðkinn-
ungur(?), á land á Skaga í Skagafirði við Ásbúðartanga, og
sá hvergi til íss af sléttlendi, en þó af háfjöllum. Það dýr var
soltið mjög, mannskætt og grimmt; það deyddi 8 manneskjur,
sem voru fátækar konur með börnum, er um fóru, og ekki
vissu dýrsins von. Dýr þetta braut niður alla hjalla á Skaga
9*