Náttúrufræðingurinn - 1962, Blaðsíða 23

NÁTTÚ RUFRÆÐINGURINN
69
18. mynd. Skipti-
l'rjóvgun hjá ildýr-
um. A. Dýrin leggj-
ast saman og frymi
þeirra sameinast við
munnfellingarnar. —
B. Stórkjarni livors
dýrs eyðist, smá-
kjarninn skiptist
tvisvar (rýriskipting)
og allir lilutarnir
eyðast nema einn,
scm skiptist í tvo
kjarna. C. Annar
smákjarni hvors
dýrsins fer yfir í hitt.
D. Smákjarnarnir
renna saman, dýrin skiljast að. E. hinn frjóvgaði smákjarni skiptir sér
um sinnum. Hér er aðeins sýnt annað dýrið. F. Dýrið skiptir sér tvisv
að úr verða fjögur lítil ildýr.
nokkr-
ar, svo
runi tveggja kynfrttma — og æxlun. Samruni kynfrumanna er jafn-
Iramt upphaf nýs einstaklings. Hjá skolpdýrum er þessu öðruvísi
larið: Tvö dýr leggjast hvort að öðru og frjóvga hvort annað, og að
lokinni frjóvgun synda tvö dýr burtu. Eru það sömu dýrin? Líkam-
arnir eru að mestu hinir sömu, en kjarnarnir eru nýir. Erfðastofn-
arnir — genin — hafa blandazt á nýjan hátt í einstaklingunum.
Annað er einkennilegt við frjóvgun skolpdýranna, en það eru
pörunargerðirnar, sem nánast svara til kynferðis annarra dýra. Hjá
flestum æðri dýrum eru tvö kyn og nokkur ytri kynmunur. Hjá
skolpdýrum er enginn sýnilegur nrunur á kynjum, en samt geta
ekki öll dýr sömu tegundar frjóvgast sarnan. Hver tegund, eða a.
m. k. þær, sem gleggst eru rannsakaðar, skiptist í hópa, „mating
types“ eða pörunargerðir. Dýr af sömu gerð geta ekki frjóvgast inn-
byrðis, en hins vegar dýr af mismunandi pörunargerðum. Þessar pör-
unargerðir eru frábrugðnar kynjum að því leyti, að þess eru dæmi
hjá sumum tegundum skolpdýra, að þær séu fieiri en tvær. Ef pör-
unargerðunum væri líkt við kyn, eru til ákveðin skolpdýr, sem eru
af fleiri en tveimur kynjum, og getur einstaklingur af hverju kyni
frjóvgast með einstaklingum af öllum kynjum nerna sínu eigin.
Sogdýrin (Suctoria) eru einkennileg frumdýr, sem lifa ýmist