Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1963, Page 13

Náttúrufræðingurinn - 1963, Page 13
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 7 Minjar eftir þetta kuldaskeið, sem líklega náði hámarki sínu um 1890, má meðal annars finna í jöðrum Skriðufells við Hvítár- vatn. Hafa jöklarnir gengið fram-sinn hvoru megin fjallsins og skilið eftir sig gráþvegnar og gróðurlausar jökulurðir. Sama máli gegnir um suðurbrún Hofsjökuls. Þar er í jökulrönd- inni fjall nokkurt, sem heitir Hjartafell (Hjartat'fell á korti Her- foringjaráðsins). Nafngift þessi er ekki til á korti Björns Gunnlaugs- sonar 1844. Hefur fellið sennilega hlotið nafn sitt af hjartalögun sinni síðast á 19. öldinni. Fellið hefur verið hjartalaga að sjá frá suðri, þegar jökullinn náði sem lengst fram á síðustu öld, en hefur jiann svip ekki lengur. Nú eru þarna gráar og ógrónar jökulurðir, sem vitna um þennan framgang jökulsins. Enn má marka þetta kuldaskeið af jökulsvörfum á hrauni nokkru, sem á upptök sín í eldstöðvum undir Langjökli og hefur runnið fram í Jökulkrók norðan Fögruhlíðar. Hraunjaðarinn er um 5 km neðan við núverandi jökulbrún. Er hraunið að rnestu sorfið af framgangi jökulsins og gróðurlaust að kalla, en syðst er um 1 km löng álma, sem liggur í rásinni austan Fögruhlíðar. Er þessi tota hulin jarðvegi og algróin jmrrlendisgróðri. Á þessu kuldatímabili, frá aldamótum 1600 fram undir lok síð- ustu aldar, er uppblástur mestur í byggð landsins eftir því, sem marka má af skráðum heimildum (Sveinsson 1958). Heimildir um uppblástur á afréttum eru hins vegar sárafáar. Þó verður að álíta, að hið kólnandi veðurfar þessa tímahils hafi fyrst og fremst haft áhrif á gróðurfar hálendisins. Uppblásturshættan hefur því orðið mest við efstu mörk hins samfellda gróðurlendis grasa og skóga. Þegar sá gróður þvarr vegna óhagstæðra vaxtaskilyrða, var opnuð leið til sandfoks og jarðvegsspjalla. Hinn veiklaði svörður var rof- inn, og gróðurinn hafði ekki þrótt til þess að græða þau sár, sem sandbyljirnir ýfðu. Þannig hefur hinn lösskenndi jarðvegur Kjalar- svæðisins nú blásið upp að mestu, en eftir standa grjóturðir og örfoka melar, þar sem einstaka blómplöntu hefur tekizt að nema land á ný.

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.