Náttúrufræðingurinn - 1996, Blaðsíða 13

9. mynd. Klettakrœða ('Cornicularia normoericaj í klettum við Stakkahlíð í Loðmundar-
firði. Ljósm. Hörður Kristinsson.
gljáandi. Ætíð lágvaxin (1,5-4 cm) en
vex oft í nokkrum breiðum. Miðhol grein-
anna er oftast fyllt með hvítu merglagi.
Krækist mjög auðveldlega í föt, einkum
lopapeysur, og situr oft föst þar eftir að
menn hafa lagt sig til hvfldar í skjólsamri
laut.
Melakræðan er mjög algeng um land allt
á melum og í móum, og í raun nær
hvarvetna í óræktuðu landi, ekki síður á
láglendi en hærra uppi. Oft myndast þéttar
breiður af henni þar sem land hefur verið
friðað til skógræktar og hjálpar hún þá til
við að þekja melana samfelldum gróðri.
í bókinni Grasnytjum eftir Björn Hall-
dórsson frá Sauðlauksdal segir um mela-
kræðuna að hún sé smæst og lökust af
öllum fjallagrösum, seljist hálfu minna, en
sé þó matbúin og etin sem önnur grös.
Samkvæmt rannsóknum Svíans Ingvars
Kárnefelt, sem unnið hefur að kerfisfræði-
legum rannsóknum á kræðum og íjalla-
grösum, samanstendur íslenska melakræð-
an af tveim tegundum, Cetraria aculeata
og Cetraria muricata. Báðar þessar teg-
undir eru afar líkar og ekki á hvers manns
færi að greina þær í sundur.
Klettakræða
CORNICULARIA NORMOERICA
Klettakræðan (9. mynd) er svört að lit eða
kaffibrún og gljáandi, lágvaxin, með
flatar, stinnar greinar, og vex ætíð á berum
klöppum, oft innan um geitaskófir. Hún er
vel fest við klettana og ber oft flatar, svart-
ar, disklaga askhirslur á greinendunum.
Klettakræðan er sjaldgæf planta og fannst
ekki á íslandi fyrr en árið 1967, þá á
Brekknaheiði ofan við Gunnólfsvík á
Langanesi. Síðar fann Hjörleifur Gutt-
ormsson hana á nokkrum stöðum við
gróðurrannsóknir í Austfjarðaljöllunum
og sumarið 1993 fannst töluvert af henni í
Loðmundarfirði. Enn er hún aðeins þekkt
frá Austurlandi, á svæðinu frá Gunnólfsvík
á Langanesi suður á Lónsheiði.
StCOLLAKRÆÐA
Alectoria ochroleuca
Stórvaxin (10. ntynd) flétta, marggreinótt,
með sívölum, kræklóttum greinum, gul-
hvít að lit og 4-12 cm á hæð. Við fótinn
eru greinarnar allgildar en verða þráð-
mjóar í endann og þar oft ofurlítið græn -
eða svartleitar. Greinarnar eru að mestu