Náttúrufræðingurinn - 1986, Síða 51

2. mynd. Til vinstri er línurit Guðrúnar Larsen (1982). Hraunasýni eru merkt þar inn eftir
títan- og járninnihaldi. Guðrún afmarkar hóp (svæði) 3 sent einkenni sprunguþyrpinga á
Dyngjuhálsi, í Veiðivötnum og Dyngjufjöllum I. í miðjunni er línurit þar sem gjóskusýni
af Jökuldal eru merkt. Sýni nr. 4 er úr gosi 1717 (Guðrún Larsen 1982). Til hægri er
iínurit með afmörkuðum reitum sbr. Guðrúnu Larsen (1982). Sýnin úr rannsóknum
Sigurðar Steinþórssonar (1977) á Bárðarbungukjarnanum lenda öll innan 3. svæðis, þ. e.
á Dyngjuhálsi-Veiðivötnum-Dyngjufjöllum. — To the left is a Fe-Ti diagram where groitp
3 characterizes the eruptives from i.a. Dyngjuháls. The diagram in the centre shows that
samples from Jökuldalur are placed in group 3 (no. 4 is from the year 1717). To the left
samples from Bardarbunga become included in group 3.
Dyngjuhálsi, en ekki í Vötnunum
(Guðrún Larsen 1982). Eins og áður
kom fram, fannst gjóska úr sama gosi í
Bárðarbungukjarnanum. Sú stað-
reynd leiðir hugann að öðrum niður-
stöðum Sigurðar og þeirri spurningu
hvort önnur gjóskulög, sem hann
flokkar sem sprungugosmenjar, séu
sömu gerðar eða svipaðrar og gosefnin
frá árinu 1717.
Tekið skal fram að Guðrún Larsen
tengir stórgosið 1477 (gjóskulag ,,a“)
Dyngjuhálsi/Veiðivötnum. Áður var
gosið oft sagt hafa orðið í Kverkfjöll-
um. Kann sú staðsetning að hafa ýtt
undir þá skoðun, t. d. Sigurðar Stein-
þórssonar, að gjóska með líkri sam-
setningu væri úr Kverkfjöllum, þótt
ekki komi það beinlínis fram í grein
hans frá 1977.
DÁLÍTIL VIÐBÓT
Sé svarið við spurningunni hér að
ofan jákvætt, mætti ætla að jarðeldur
hafi látið á sér kræla snemma á 18. öld
á Dyngjuhálsi, oftar en árið 1717. í
ljós kernur að gjóska úr gosunum árin
1697 til 1720 í ískjarnanum, falla innan
afmarkaða blettsins í línuriti Guð-
rúnar Larsen, er einkennir Dyngju-
háls/Veiðivötn (sjá 1. töflu og 2.
mynd). Ef efnagreiningarnar í ör-
greininum eru hæfar til samanburðar
og nægilega nákvæmar og séu ald-
ursákvarðanir á ískjarnanum nærri
lagi, má álykta sem hér segir:
Á árunum 1697-1720 verður snörp
goshrina með a. m. k. 7-8 gosum
vestan Vatnajökuls og/eða í Dyngju-
hálsi/Dyngj ujökli. Hrina þessi hófst ef
til vill 1684 og kann að hafa haldið
45