Náttúrufræðingurinn - 1986, Qupperneq 52

1. tafla. Efnagreiningar gjósku. í 1. dálki er niðurstaða efnagreiningar sýnis af Jökuldal,
úr gosi 1717 (úr grein Guðrúnar Larsen 1982, Tafla 1). í hinum dálkunum eru tölur úr
efnagreiningum í grein Sigurðar Steinþórssonar (1977) með tilheyrandi ártölum. Ti02 -
línan og FeO-línan eru athyglisverðar. Ekki er til greining á sýni frá 1702 úr
Bárðarbungukjarnanum og sýni vantar úr hugsanlegum gosum 1726 og 1729. — Chemical
analyses of lephra. The first column shows chemical analyses of tephra from an eruption
1717 which corresponds to analyses of eruptives from the Dyngjuháls-Veidivötn volcanic
system. Other columns show analyses of tepltra found in an ice core from Bárdarbunga.
Note the Ti02 and FeO-figures.
1717 1679 1702 1706 1707 1711 1716 1717 1720 1739
sío2 50,39 50,61 48,95 49,50 49,23 51,03 50,20 49,86 49,00
Al203 14,05 13,76 13,58 13,56 13,56 14,37 13,65 13,53 13,79
tío2 1,78 1,79 1,69 1,69 1,71 1,66 1,82 1,52 1,75
FeO 12,15 12,66 12,31 12,07 12,04 12,26 12,36 11,41 12,44
MnO 0,24 0,21 0,26 0,24 0,22 0,20 0,23 0,20 0,20
MgO 6,61 7,29 6,71 6,37 6,67 6,69 7,79 8,46 6,52
CaO 12,01 11,42 12,04 11,65 12,04 11,23 11,46 12,16 12,18
Na20 2,36 2,58 2,36 2,34 2,40 2,61 2,56 2,56 2,51
k2o 0,20 0,22 0,26 0,24 0,25 0,18 0,23 0,24 0,26
p2o5 0,17 0,17 0,18 0,16 0,17 0,13 0,18 0,18 0,18
áfram til 1729. Árin 1.726 og 1729
verða hlaup í Jökulsá og annálar
greina frá gosi árið 1726, þótt ekki hafi
enn fundist gjóska úr því né hugsan-
legu gosi 1729. Gjóska frá 1739 í
Bárðarbungukjarnanum ber einkenni
Dyngjuháls/Veiðivatnakerfanna.
Vegna fjölda nýrra gosmenja er
Dyngjuháls líklegri gosstaður en
Veiðivatnakerfið. Yfirlit yfir gosin er í
2. töflu.
Forvitnilegt er að hugleiða hvort
goshrina þessi hafi á einhvern hátt haft
áhrif á Mývatnselda 1723—1729 (eða
öfugt). Kröflukerfið er einna nyrsta
kerfið í NA-gos- og rekbeltinu og er
langt á milli þess og Dyngjuháls. í
gossögu landsins virðist stundum örla
á sérkennilegri fylgni gosa í mismun-
andi eldstöðvakerfum, t. d. Dyngju-
háls/Veiðivötn-TorfajökulI: 1477 og
1490, Grímsvötn-Þórðarhyrna: 1883-
1904 (1910). Til viðbótar má svo nefna
hugsanleg kvikuhlaup, svo sem í
Öskju-Sveinagjá 1875 og Grímsvötn-
um — Lakagígum 1783/84.
Innan skamms munu vafalítið koma
til gögn sem varpa betra ljósi á hugsan-
leg áhrif goshrinu í einu eldstöðvakerfi
á önnur nálæg kerfi.
46