Náttúrufræðingurinn - 1937, Síða 25

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 67
iiiiiiiiiimiiiiiiimiiiiimmmiiiiimiiiMiiiimmiiiiimiiimimiiimimiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiimiiiimmiimiiiimiiiimimiimiiii
að norðurströndinni austanverðri. Golfstraumurinn heldur þó
áfram, aðallega sem undirstraumur, alla leið fyrir Langanes og
svo suður með austurströndinni, en hér er hann þó algerlega bor-
inn ofurliði af Austur-Islandsstraumnum.
4. mynd sýnir, að hjá C. tripos, fulltrúa hinna tempruðu At-
lantshafstegunda, er einstaklingafjöldinn langmestur við suður-
ströndina. I Faxaflóa er hann þó einnig mjög mikill, en miklu
minni á Breiðafirði og við Vestfirði, og við Norðurland finnst að-
eins vottur af tegundinni á Húnaflóa og Skagafirði. Annars vant-
ar hana við Norður- og Austurland. Á hinn bóginn er C. longipes
(5. mynd), fulltrúi hinna kaldtempruðu tegunda, algeng allt í
kringum land, enda þótt mismunur á magni sé nokkur á hinum
ýmsu stöðum. Loks finnst Ceratium arcticum (6. mynd), fulltrúi
hinna arktísku tegunda, aðeins við Austurland.
Eins og við sjáum, er útbreiðsla þessara þriggja tegunda
nokkurs konar spegilmynd af því, hvernig straumum er háttað
hér við land. Tegundir eins og C. tripos og C. arcticum nefnast
einkennistegundir. C. tripos er einkennistegund Golfstraumsins
og C. arcticum er einkennistegund Austur-íslandsstraumsins (og
um leið Pólstraumsins).
Af því, sem hér hefur verið sagt, er augljóst, að svifrann-
sóknir geta haft mikla þýðingu fyrir almennar ,,hydrografiskar“
rannsóknir, t. d. rannsóknir á straumum og þess háttar. Ef t. d.
tveir misheitir sjávarstraumar með mismunandi seltumagni bland-
ast saman, þá verður hiti og seltumagn sjávar þess, sem mynd-
ast við blöndunina, meðaltal hita og seltumagns beggja straum-
anna, og þess vegna auðkennandi fyrir hvorugan, svo að stund-
um getur verið erfitt að átta sig á því, hvaða straumar og í hvaða
hlutfalli hafi átt þátt í myndun slíks sjávarblendings. En hvar
sem við finnum t. d. C. arcticum, þá getum við sagt með fullri
vissu, að þangað hafi borizt að minnsta kosti einhver vottur af
sjó Pólstraumsins eða greina hans.
Freistandi væri að minnast á ýmislegt fleira í sambandi við
rannsóknir á íslenzku sjávarsvifi, en rúmsins vegna verð eg að
láta hér staðar numið.
Finnur Gwðmundsson.
5*