Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1943, Qupperneq 16

Náttúrufræðingurinn - 1943, Qupperneq 16
62 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN ir út frá sér einskonar fjaðurský, áþekk klósigum. Nefnast þessi ský steðjaský og eru algeng líér á Suður- og Vesturlandi í út- synningi (suðvestanátt). Sést skýið þá koma siglandi úr suð- vestri sem risavaxinn steðji; eftir fáar mínútur fer það yfir, ])að byrgir allt loftið, er l)iksvart eins og regnský og hellir úr sér regndembu eða éli. Bólstrar og skúraflókar þekkjast að á því tvennu, að hinir síðarnefndu gefa frá sér úrkomu, en það gera bólstrarnir venjulega ekki, og í annan slað eru jaðrarnir á toppum eða kollum skúraflókanna teknir meira og minna að leysast upp í trefjar, en á bólstrunum eru þeir með hvössum og skýrt afmörkuðum brúnum. En bæði þessi ský eiga það sam- rnerkt, að þau ná meiri þykkt eða hæð en nokkurt annað ský, ná stundum upp i 4—6 km hæð eða jafnvel enn hærra. Og ein legund af fjaðurskýjum (cirrus) er einmitt komin frá þeim, eða frá steðjaskýjunum. Skúraflókarnir eru stundum nefndir þrumuský, vegna þess að í þeim verða til eldingar og þrumur. Uppruni skýjanna. Þess var áður getið, að mikilvirkasta kælingaraðferðin væri i þvi fólgin, að loftið streymdi upp á við. Á þennan hátt verður til meginið af allri úrkomu. En hér skiptir i tvö horn. Stundum nær uppstreymið jafnt yfir víðáttumikið svæði, þúsundir flatarkílómetra, og ])á verða til blikuský og grá- blika. Á hinn bóginn er uppstreymið oft á litlum fleti, og þá mynd- ast bólstrar eða skúraflókar. Verður nú rætt nánar um bæði þessi tilfelli, og fyrst bið siðarnefnda. a. Eins og áður er frá skýrt, kólnar loftið að jafnaði um 'á stig á hverjum 100 metrum, sem ofar dregur. Þegar svona er ástatt, er loftið í jafnvægi, hefir livorki tillineigingu til að leita uppi á teningnum. Þá léttast neðslu loftlögin og taka að leila enn slöðugra. Hitni loflið hinsvegar neðan frá, verður annað uppi á teningnum. Þá léttast neðstu loftlögin og taka til að leita upp á við, og ef upphitunin er nægilega mikil, raskast jafnvægið, og eitthvað af liinu uphitaða lofti tekur að streyma upp. En sakir ])ess að hitun yfirborðsins er alltaf misjöfn, verður uppstreymið aðeins á ákveðnum stöðum, þar sem upphitunin hefir orðið mest, og nær á liverjum stað yfir mjög takmarkaðan flöt. Á þennan hátt myndast góðviðrishólstrar, ef uppstreymið er lítið, bólstrar eða klakkar, ef það cr meira, og skúra- eða þrumuský, ef það er mikið. Víða i kyrrabeltinu er þetta fyrirbrigði daglegur viðburð- ur. Vegna ofurhita sólarinnar hitnar landið og neðstu loftlögin út frá því mikið og snögglega um miðjan daginn, og af þvi stafa síðdegisskúrirnar og þrumuveðrin. Af sömu ástæðum koma
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.