Náttúrufræðingurinn - 1949, Blaðsíða 32

174
NÁTT Ú RUFRÆÐINGURINN
Athugsemd.
Grein þessi var upphaflega flutt sem erindi á fundi Hins íslenzka náttúrufræðifé-
lags hinn 10. jan. s.l. I umræðum þeim, sem spunnust út af erindinu, kom fram sú
inótbára, að það hefði hingað til aldrei tekizt að koma af stað stökkbreytingum í
ákveðna átt með tilraunum í rannsóknarstofum. Án þess að ég ætli mér að fara að
rifja upp málið í heild á nýjan leik, vil ég þó taka það fram, að ég verð að álíta það
vafasamt, að stökkbreytingar í ákveðna átt séu eingöngu háðar ytri skilyrðum. Hvað
sníkjuhætti gauksins snertir, skal það tekið fram, að enn sem komið er, er alls ekki
hægt að telja það fullsannað, að þróun slíkra flókinna, lífrænna starfs- og aðlögunar-
kerfa, svo og tegundamyndun og þó sérstaklega inyndun hinna stærri eininga skyld-
leikakerfisins, gerist yfirleitt fyrir tilverknað stökkbreytinga eins ög þær eru okkur
kunnar. Enda þótt veigamikil rök sé hægt að færa fyrir slíkri skýringu, má þó ekki
gieyma því, að mjög þekktir erfðafræðingar, eins og t. d. Richard Goldschmidt, að-
hyllast hana ekki.
Tilraunir á rannsóknarstofum eru vafalaust þarfar og nauðsynlegar, en það er oft
eitthvað þvingað og óeðlilegt við þær, sem misþyrmir hinu rétta eðli hlutanna. Þeirra
vegna megum við ekki gleyma því, að bein athugun á ótrufluðum náttúrufyrirbærum
og hugræn ráðning þeirra eru þýðingarmikil hjálparmeðul í sambandi við tilraunir
okkar til þess að skilja náttúruna, en þá aðferð hefur einmitt Goethe kennt okkur á svo
meistaralegan hátt.
Jakob von Uexkúll hefur einhvers staðar komizt þannig að orði: „Ef maður spyr
náttúruna á snjallan liátt, þá fær maður snjöll svör.“ Með tilliti til árangursleysis
fyrrnefndra stökkbreytingatilrauna má ef til vill snúa þessu við og spyrja, hvort við
höfum ekki yfirleitt lent á villigötum með spurningar okkar. G. T.