Náttúrufræðingurinn - 1949, Blaðsíða 27

LEYNDARDÓMUR GAUKSINS
169
gaukseggi er veitt viðtaka, og útungun þess þar með tryggð, þá hefur
það um leið þá þýðingu, að jafnt og þétt hlýtur að draga úr viðkomu
viðkomandi fósturfuglstegundar, þar sem hún verður, í stöðugt
ríkari mæli að gaukafóstru. Bein afleiðing af því myndi verða sú, að
eftir nokkrar kynslóðir, myndi koma aragrúi af gaukum á móti til-
tölulega fáum einstaklingum fósturfuglstegundarinnar á hverjum
stað. Þetta líffræðilega ósamræmi myndi á skömmum tíma leiða til
þess, að gaukurinn myndi útrýma fósturtegundinni, og bíða síðan
sömu örlög sjálfur, ef hann þá ekki leitaði til annarra heimkynna
eða sneri sér að annarri fósturtegund, svo framarlega sem sérhæfni
hans væri þá ekki orðin of rnikil til þess.
Það eru dæmi til þess, að gaukurinn liafi algerlega útrýmt fóstur-
tegund sinni á vissum svæðum, en slíkar ólarir hafa þó alltaf verið
bundnar við takmörkuð svæði. Slíkri þróun er ekki að búast við al-
mennt, vegna þess að hið raunverulega ástand úti í náttúrunni er
yfirleitt miklu flóknara en framangreindar bollaleggingar gefa til-
efni til að ætla, þannig er t .d. viðkvæmni mismunandi fuglategunda
gagnvart gauksegginu mjög mismunandi. Vissar tegundir, eins og
laufsöngvarar og garðspéfugl, þekkja gaukseggið undir eins og
veita því aldrei móttöku. Þetta eru liinar viðkvæmu og vandlátu teg-
undir, sem stöðugt vísa gauknum á bug. Hið gagnstæða eru hinar
óviðkvæmu tegundir, sent veita hverju gaukseggi móttöku og unga
því út, hvort sem það líkist eggjum þeirra eða ekki. Til þessara teg-
unda telst t. d. járnspörinn í Englandi. Gaukaegg í hreiðrum hans
eru oft mjög ólík hans eigin eggjum vegna þess, að af hans hálfu
er ekki um neitt val að ræða og því engin skilyrði til náttúruúrvals.
Gaukseggin þurfa ekki að vera lík og eru það þess vegna ekki. Flest-
ir fuglar standa mitt á milli þessara tveggja andstæðna. Einstakling-
ar sömu tegundar hegða sér einnig talsvert mismunandi í þessu til-
liti. Tiltölulega fáir einstaklingar eru annaðhvort mjög viðkvæmir
eða óviðkvæmir, en meiri hluti einstaklinganna er einhvers staðar
þar á milli. Á einfaldan hátt er hægt að sýna fram á, hvernig við-
kvæmni fósturfuglanna og samræmi eggjanna eykst með vaxandi
varpsníkjum gauksins. Það liggur nefnilega í augurn uppi, að hin-
um óviðkvæmu hlýtur að fækka tiltölulega meira en Jtinum við-
kvæmu og fleiri líkum eggjum er ungað út en ólíkum.
Hversu mikilli fullkomnun aðlögun eggjanna nær, fer eftir því,
live miklum stökkbreytingum náttúran beitir í þessu skyni. Við
þessi takmörk, sem náttúran setur, stöðvast hin ósjálfráða aðlögun-