Náttúrufræðingurinn - 1949, Qupperneq 48

190
NÁTT ÚRUFRÆfi 1 N GIJ R1 N N
og gaddar, sennilega til varn-
ar vatnadýrum. Hin risa-
vöxnu blöð fljóta á vatninu
og geta borið 6 ára barn eins
og bátur eða fleki. Blómin
verða alit að 40 cm í þver-
mál, þau eru livít eða ljós-
leit, svipuð nykurrósablómi
að löffun, ilmandi nteð bak-
sveigð blöð. Blómin opnast
undir morgun. Síðdegis dag-
inn eftir springa blómin al-
veg út ogroðna, þegar kvöld-
ar. Um nóttina hverfa þau
niður í vatnið. Aldin og fræ
fara síðan að myndast í kafi.
Þannig springa blómin út
hvert á fætur öðru, lifa
skamma hríð og sökkva.
Meðan á hinni öru blómg-
un stendur, myndast hiti inni í blómunum, vegna mikillar önd-
unar. Verður hitinn í blómunum jafnvel 14° rneiri en lofthitinn.
Jarðstönglar vatnadrottningarinnar eru gildir, auðugir að mjölvi og
ætir. Austurríkismaðurinn Haenke fann þessa undarlegu jurt fyrst-
ur Evrópumanna í Bólivíu um aldamótin 1800. 1849 náði grasafræð-
ingurinn John Lindley, í Kew Gardens við Lundúnaborg, í fræ af
vatnadrottningu. Síðan er hún ræktuð í grasgörðum og gróðurhús-
um víða um heim. Vatnið, sem htin vex í, þarf helzt að vera 23—25°
heitt. V. cruziana er mest ræktuð.
Skyld nykurrósurium eru lótusblömin frægu sem víða er getið í
bókmenntum. Hið heilaga lótusblóm (Nelumbo nuciferá) vex villt
í hinum heitu löndum Asíu og Norðaustur-Ástralíu, en er frá æva
fornu fari ræktað í Egyptalandi. Þar eru fræ þess talin heilög (pýta-
górískar baunir). Fræ og jarðstönglar eru æt. Soðnir járðstönglar eru
svipaðir kartöflum á bragðið. Lótusblómin vaxa í vatni. Blöðin eru
skjaldlaga, stilklöng og ná 1 m eða hærra upp úr vatninu. Blórnin
eru gulleit, stór (16—30 cm) og standa á löngum stönglúm 1—11/2
m upp úr vatninu. Til eru rauð óg hvítblómguð afbrigði. Lótus-
blóm eru ræktuð í gróðurhúsum til skrauts. Líkjast blóm sumra
Scx ára stúlka á blaÖi vatnadrottningar.