Náttúrufræðingurinn - 1949, Blaðsíða 22

164
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
þá sýna gaukseggin, sem finnast í hreiðrum þessara tegunda, næstum
alveg sömu litareinkenni o. s. frv.
Auðvitað eru margar undantekningar frá þessari reglu, og er þá
gaukseggið ekkert sérstaklega líkt eggjum fósturforeldranna. Slíkt
er einkum algengt á svæðum, þar sem hinum upprunalegu einkenn-
um landslagsins hefur verið gerbreytt með gagngerðri ræktun, og
þar, sem hin líffræðilega mismunandi gaukakyn búa saman í þétt-
býii. Það má segja, að undir slíkum kringumstæðum sé það regla en
ekki undantekning, að egg kvengauka séu frjóvguð af karlgaukum
annarra gaukakynja, sem oftast hafa þá aðra erfðaeiginleika með til-
liti til útlits eggjanna. Aftur á móti verður að leggja áherzlu á þá
staðreynd, að í upprunalegu og óspilltu umhverfi kemur alls staðar
fram dásamlegt samræmi milli gaukseggsins og eggs fósturforeldr-
anna, sem jafnvel nær til smæstu séreinkenna. Hjá mörgum kúlu-
nefum hefur þessi tilætlaða blekking fósturforeldranna náð slíkri
fullkomnun, að þeir veita undantekningarlaust gauksegginu við-
töku sem sínu eigin eggi.
Minna áberandi, en eigi að síður mjög þýðingarmikið aðlögunar-
fyrirbæri gaukseggsins er fólgið í mikilli hörku og þykkt eggskurns-
ins. Þessi eiginleiki eggsins er nauðsynlegur til þess, að það brotni
síður þegar gaukurinn stingur því með nefinu inn í hreiðrið eða
lætur það velta eða detta frá hreiðuropinu niður í hreiðrið, en eins
og áður hefur verið drepið á, getur gaukurinn undir vissum kring-
umstæðum alls ekki orpið eggi sínu beint í hreiður fósturforeldr-
anna. Þetta einkenni gauksins verður hver eggjasafnari var við,
þegar hann blæs úr gaukseggi og þarf að bora á það gat, enda þótt
hann hafi ef til vi 11 upphaflega verið í vafa um, hvort um gauksegg
væri að ræða.
Hafi nú loks tekizt að koma gauksegginu heilu og ósködduðu í
hið fyrirhugaða hreiður og hafi fósturforeldi'arnir veitt því viðtöku
án þess að gruna nokkuð, er þó erfiðleikum þeim, sem hreiður-
sníkillinn þarf að yfirvinna, alls ekki lokið, heldur byrja þeir nú
fyrst fyrir alvöru. Útungunartími hjá fuglum af svipaðri stærð og
gaukurinn nemur eitthvað fjórtán til sextán dögum, og ef um
hreiðurfælur er að ræða, nemur hann jafnvel tuttugu dögum eða
þar yfir. Hjá hinum smáu söngfuglum, sem gaukurinn velur sér að
fósturforeldrum, nemur útungunartíminn aftur á móti aðeins þrett-
án til fjórtán dögum. Fræðilega séð myndi þetta hafa það í för með
sér, að fóstursystkini gauksins kæmu eittlivað þremur dögum fyrr úr