Náttúrufræðingurinn - 1949, Side 35

NÝR HELLIR í HEKLUHRAUNI
177
Sunnudaginn 28. desember 1947 kom ég í fylgd með fleiri mönn-
um að vök þeirri, sem sýnd er á 1. og 2. mynd. Hún var skammt úti í
nýja hrauninu norðnorðaustur af Höskuldsbjalla. Lögun hennar og
stærð má sjá á grunnrissinu, 1. mynd. Vökin var ílöng frá austri til
vesturs og barmarnir upp orpnir (sjá einnig 2. mynd). Hún var fyllt
rennandi hraunkviku (a á 1. mynd) því nær jafnhátt börmunum.
Kvikan rann út undan l'latri skör, skrofkenndri hellu (c), sem þakti
rásina í framhaldi af austurenda vakarinnar. Undan skörinni lagði
bláhvíta gufu með svækju af brenndum brennisteini. Þaðan streymdi
kvikan vestur undan Jialla, sem var nálægt 1:8 efst, en fór minnkandi
1 mynd. Grunnmynd af völi i Hekluhrauni, 28. des. 1947. a glóandi kvika. b hraun-
reipi i myndun. c hella yfir kvikurásinni. d upp orpnar skarir. e apalhraun. f hellu-
hraun.
niður eftir, og var straumliraðinn jafn og stöðugur, um 20 cm á sek-
úndu efst, en dró smám saman úr lionum, er neðar kom.
Ég var þarna staddur í rökkurbyrjun, og glóði þá öll kvikan bjartri
nokkuð rauðleitri glóð í upptökunum. En er hún liafði runnið fá-
eina metra, tóku að myndast dökkir flekkir á yfirborði hennar, og
enn neðar runnu þeir saman í frauðkenndan, seigan bötk, eldyrj-
óttan að lit, þar sem efsta borðið var steinskrof, en inni á milli grisj-
aði alls staðar í rauða glóð. Þegar þarna kom, var mjög dregið úr
straumhraðanum. Börkurinn veitti viðnám. Hann lirukkaðist saman
í gára, sem lágu þvert við straumstefnunni og urðu bogadregnir
niður á við (b). Gáramir risu því hærra sem þeir bárust lengra fram
og urðu að kröppum fellingum, líkt og þykkum dúk væri ýtt saman
12