Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1957, Síða 26

Náttúrufræðingurinn - 1957, Síða 26
182 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN þeir einnig vel við í þetta skipti og kann ég þeim kærar þakkir fyrir. Áður en aldursákvörðunin var gerð voru komnir hér á vettvang tveir jarðfræðinemar, er báðir höfðu áhuga á að rannsaka móinn í Seltjörn. Jón Jónsson, sem nú hefur lokið prófi í jarðfræði við há- skólann í Uppsölum, hefur um nokkurra ára skeið unnið að rann- sóknum á sjávarstöðubreytingum sunnan og vestanlands og m. a. beitt þeirri rannsóknaraðferð, sem nefnist kísilþörungagreining (diatoméanalyse), en hún leiðir í ljós, livort mýrarjarðvegur er mynd- aður í söltu, hálfsöltu eða ósöltu vatni. Þorleifur Einarsson, er stundar jarðfræðinám í Þýzkalandi, hefur einkum lagt stund á frjó- greiningu (pollenanalyse). Síðustu árin höfum við Þorleifur í sam- einingu mælt allmörg mýrasnið í nágrenni Reykjavíkur og athugað í þeim öskulög, og hefur Þorleifur þegar frjógreint nokkur snið. Varð það að ráði, að Þorleifur og Jón græfu snið gegnum Seltjarn- armóinn og skyldi Þorleifur taka þar sýnishorn til frjógreiningar, en Jón sýnishorn til kísilþörungagreiningar. Birta þeir árangurinn af þessum rannsóknum hér á eftir, en fyrst skal í stuttu máli greint frá aldursákvörðuninni á Seltjarnarmónum. Mynd 1 er kort af Seltjörn og umhverfi liennar og sýnir legu fjörumósins og sniða þeirra, sem um getur hér á eftir. Ljósmynd- irnar 2 og 3 eru teknar um fjöru. Mynd 2 sýnir hvernig brimið lief- ur soriið ofan af mómýrinni. Þeir móstallar, er eftir standa, eru til að sjá sem litlir jökulsorfnir hvalbakar (roches moutonnées). Bak við mósvæðið sést undirlag mósins, lábarin botnurð. Sést hún einn- ig í forgrunni 3. myndar. Á þeirri mynd má greina dökka öskulag- ið k neðarlega í skorna sniðinu. Bak við rekuna á myndinni sést í forna mógröf, sjást margar slíkar í Seltjarnarmónum (sbr. einnig 2. mynd). Snið B (5. mynd), sem sýnishorn er tekið úr til aldurs- ákvörðunar, er mælt í framhaldi til vinstri af sniðinu í forgrunni á 3. mynd, og er það syðst á mósvæðinu, en snið A, sem er frjógreint og þörungagreint, er um 60 m norðar. Þessi snið þurfa ekki mikilla skýringa við. Mórinn er venjulegur starmosamór. Neðstu 20 sm eru þó nánast blöndun af starmosamó og eðju. Þorleifur Einarsson hef- ur frjógreint sýnisliorn það, sem sent var til Yale og voru í því: Be- tula 1%, Cyperaceae 93.3%, Gramineae 3.6%, aðrar jurtir 2.1% (alls talin 191 frjó). Jón Jónsson hefur athugað kísilþörunga í sýnishorn- inu og taldi hann alls 427 kísilþörunga. Þar af voru 72% þörungar, sem lifa í lítið eitt söltu og einnig í talsvert söltu vatni, en fyrir-

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.