Náttúrufræðingurinn - 1957, Blaðsíða 39

FRJÓGREINING FJÖRUMÓS ÚR SELTJÖRN
195
III.
Frjólínuritinu úr Sogamýri er skipt niður í fjóra kafla eða
skeið, (I, II, III og IV), en línuritinu úr Seltjörn aðeins í tvö, í sam-
ræmi við myndunarsögu mósins (II og III).
Einkennandi fyrir neðsta hluta (skeið I) frjólínuritsins úr Soga-
mýrinni, sem er 30 metra yfir sjávarmáli, er það, að birkifrjó koma
tæplega fyrir.
Á skeiði II beggja frjólínuritanna koma birkifrjóin til sögunnar,
þ. e. birki er tekið að vaxa í grenndinni, og eykst fjöldi þeirra fljótt
upp að hámarki á miðju þessu skeiði. Birkifrjóum fækkar síðan nið-
ur að lágmarki, sem er rétt ofan svarta öskulagsins k og lýkur þar
þessu skeiði.
Skeið III liefst með því, að birkifrjóum fjölgar að nýju upp í
hámark rétt ofan öskulagsins Hs (í Sogamýrarsniðinu).
Um þýðingu frjóa annarra plantna verður eigi rætt að sinni.
Frjó plantna af maraættinni (Myriophyllum) koma þó nokkuð við
sögu á skeiði III í Seltjarnarsniðinu. Þess skal og getið, til glöggv-
unar á Sogamýrarsniðinu, að öskulagið G er að öllum líkindum
það sama og Sigurður Þórarinsson nefnir VIIb í doktorsritgerð
sinni og hefur liann síðar rakið upptök þess til gígs við Frostastaða-
vatn og telur aldur þess um 1200 ár.
Samanburður á frjólínuritunum tveimur leiðir eftirfarandi í
ljós:
ísskjöldur síðasta jökulskeiðs hafði liörfað af Reykjavíkursvæð-
inu og sjávarmörk voru komin niður fyrir 30 m hæð nokkrum þús-
undum ára áður en mór tók að myndast í Seltjörn. Þar eð allra elzti
Seltjarnarmórinn er, samkvæmt C14 ákvörðuninni, um 9000 ára,
má líklegt telja, að efstu fjörumörk á Reykjavíkursvæðinu, í 43 m
hæð, séu a. m. k. 12 000—14 000 ára gömul. Þegar sjórinn var í þeirri
Ineð, héldust hækkun lands (isostatisk) og hækkun sjávar (eustatisk)
í jafnvægi um skeið, en það leiddi aftur af sér myndun brimþrepa,
t. d. í Öskjuhlíð, og marbakka, t. d. í Blesugróf. Jafnvægi þetta rask-
aðist brátt, landið hélt áfram að rísa, en í sjónum hækkaði ekki að
sama skapi, svo að ströndin þokaðist smátt og smátt út og niður á
við. Fyrir 9000 árum samkvæmt C14 ákvörðuninni, þ. e. 3—5 þús. ár-
um eftir að efstu sjávarmörk mynduðust, eru sjávarmörkin komin
a. m. k. 2 m niður fyrir núverandi fjöruborð, því að mór er tekinn
að myndast í Seltjörn. Þessi landliækkun frá efstu sjávarmörkum