Samvinnan


Samvinnan - 01.09.1950, Page 20

Samvinnan - 01.09.1950, Page 20
Á förnum vegi AHÁTIÐ þeirri, sem sænska samvinnu- sambandið KF eíndi til í tilefni af 25 ára afmæli sænska samvinnuskólans, hélt hinn merki skólamaður, Harald Elldin, rekt- 01, sem stýrt hefur skólanum frá upphafi, at- hyglisverða ræðu, sem hann nefndi: I kon- takt med livet. Þar sagði hann m. a. þessi orð: „Þjóðfélagshreyfing, sem hefur boðskap fram að færa, og stefnir að framkvæmdum, sen- hafa stórfellda þýðingu, uppgötvar fljót- lega, að möguleikarnir til framsóknar eru bundnir þekkingu og framsýni meðlimanna og starfsmannanna." Ut frá þessu sjónarmiði hóf sænska kaupfélagshreyfingin fræðslustarf sitt á skipulegan hátt þegar árið 1902, enda þótt hinn reglulegi samvinnuskóli væri ekki stofnaður fyrr en allmiklu síðar. Árið 1907 samþykkti aðalfundur sænska sambandsins að stofnsetja skóla, sem skyldi hafa það aðal- hlutverk „að gera samvinnumanninn að verzl- unarmanni og verzlunarmanninn að sam- vinnumanni", eins og það er svo skemmti- lcga orðað í ályktuninni. Enn tók nokkur ár að koma þessari starfsemi í fast form, en allt frá þessum tíma hafa sænsku samvinnufélög- in lagt megináherzlu á framkvæmd þessarar stefnu. Þau hafa lagt sig fram um að auka þekkingu og framsýni félagsmannanna, og þau hafa lagt alveg sérstaka rækt við að mennta starfsmenn félaganna og þá einkum að gera þá að góðum og áhugasömum sam- vinnumönnum. Dylst engum, sem þekkir til samvinnumála í Svíþjóð, að þessi stefna hef- \n verið árangursrík. Það vekur óhjákvæmi- lega athygli ferðamanna, sem kynna sér starfs- hætti sænskra kaupfélaga, hversu mörgum áhugasömum og menntuðum samvinnumönn- um þau eiga á að skipa til margs konar verzl- unarstarfa. Og frá aðalleiðtoga sænskra sam- vinnumanna, Albin Johansson, hafa komið sumar þær tillögur um íramtíðarstarf sam- vinnuhreyfingarinnar, sem mesta athygli hafa vakið og lyft hafa hugum manna upp yfir daglegt strit við búðarborð og skrifstofubæk- ur. Má þar til dæmis nefna forgöngu hans og skelegga baráttu fyrir afskiptum alþjóðasam- vinnuhreyfingarinnar af olíusölumálunum, kenningar hans um skiptingu auðlinda jarð- arinnar milli þjóðanna o. s. frv. Ræður og skrif þessa samvinnumanns er eitt gleggsta damið um það, að sænska samvinnuhreyfing- in er „i kontakt med livet“, að þessi hreyfing hefur ekki dagað uppi í skrifstofu- og verzl- unarbyggingum sínum eða innan um grjóna- poka og talnadálka, heldur eru forvígismenn hennar lifandi þátttakendur í þeim umræð- um og áætlunum, sem stefna að því að skapa hér betri og menningarlegri lífskjör fyrir alla og þeir eru nægilega hugsjónaríkir til þess að líta hátt upp yfir ástandið í dag. AÐ er aðalsmerki hverrar lifandi þjóðfé- lagshreyfingar, að eiga háleitar hugsjónir. Það er sannleikur, að mitt í þessum material- iska lieimi, sem talar svo mjög um fram- leiðsluskýrslur og vörumagn og verðgildi, eru hugsjónirnar samt það afl, sem hreyfir mann- 20 kynið úr stað. Það eru ekki blákaldar tölur, sem eru driffjöður marxista og kommúnista, heldur miklu fremur sú blekking, að þjóðfé- lagskerfi þeirra geti afnumið óréttlætið í mannheimi og skapað hér gæfulegan sama- stað fyrir allar þjóðir. Þessi hugsjón er að- dráttarafl þessara stefna, enda er henni haldið að lýðnum af miklum krafti. Þetta mættu þeir samvinnumenn gjarnan hafa í huga, sem telja bollaleggingar um stórvirki alþjóðasamvinnuhreyfingarinnar dagdrauma eina, og flest það fánýtt hjal, sem ekki snertir á einhvern hátt daglegan rekstur, ársútkomu, framleiðsluskýrslur eða annað ámóta nær- tækt. Hugsjónir og framtíðardraumar eru mikið afl í mannheimi, og það hefur sannazt æ ofan í æ, að Jreir, sem trúa nógu staðfast- lega á framgang hugsjóna sinna og halda á- fram að vinna að sigri þeirra, þótt ekkert virðist rniða og í móti blási, uppskera um síðir sigurinu og erfa landið. AÐ er Jwí lykillinn að framsóknarmögu- leikum hverrar Jijóðíélagshreyfingar eins og samvinnuhreyfingar, að eiga nógu marga hugsjónaríka meðlimi og starfsmenn. Þegar fræðslustarf samvinnufélaganna er skoðað í þessu ljósi, sést bezt, hverja þýðingu það hefur á löngu árabili. I samtali því við Ell- din rektor, sem birt var í síðasta hefti, skýrði liann frá Jreim miklu fjárfúlgum, sem sænska IÐNAÐARDEILD S.Í.S. (Framhald af 4. síðu) leiðsluvaranna. — Hráefnaskorturinn veldur því hins vegar, að verksmiðj- urnar hafa ekki getað fullnægt eftir- spurninni eftir framleiðsluvörunum. Sjónarmiðin fjögur og urnbótaviljinn. Af framangreindu yfirliti yfir iðn- framkvæmdir S. í. S. mætti álykta. að fjögur sjónarmið hafi verið ráðandi í sambandi við iðnframkvæmdir Sam- bandsins. Fyrstu iðnaðarframkvæmdirnar mið- uðust við það að hagnýta sem bez.t ís- lenzk hráefni og koma vöru, sem áður fór í súginn, í verðmæti. Vegna þessa sjónarmiðs virðist Sambandið hafa byrjað að starfrækja garnastöðina ár- ið 1921. Næst kom sjónarmiðið um að gera innlendu framleiðsluvörurnar seljan- legri og verðmeiri en áður á erlendum markaði. Með það í huga virðist gæru- rotunarstöðin hafa verið stofnsett árið 1923, en eins og kunnugt er mátti oft fá meira verð fyrir gærurnar, þegar ullin og skinnin voru seld sitt í hvoru lagi. í þriðja lagi koma afurðasöluerfið- leikarnir, og þá vaknar áhuginn á því að búa sem bezt að sínu og hagnýta samvinnulireyfingin hefur frá upphafi kostað til skóla síns. Og þessi stofnun á nú milljónir í sjóði. Þarna er áþreifanlegur vottur um þá rækt, sem lögð er við þessi mál í Svíþjóð. Sígrar sænskra samvinnumanna á liðnum ár- uni voru mögulegir vegna þess, að þekking og framsýni meðlima og starfsmanna var mikil, og þeir trúðu á gildi hugsjónanna. Eifiði og fjármunir, sem til þess ganga að hvetja og auka þessa framsýni og þekkingu meðal starfsmanna og félagsmanna, skila margföldum vöxtum síðar meir í auknum möguleikum til Jiroska og framsóknar á mörgum sviðum. Reynslan í Svíþjóð er því vissulega athyglisverð fyrir okkar íslenzku samvinnuhreyfingu. Miðað við fólksfjölda eru íslenzkir samvinnumenn margir, en hve styrkir eru þeir og hugsjónaríkir? Hversu marga eldheita hugsjónamenn eigum við? Er þekking og framsýni starfsmanna og félags- manna nægilega rík til þess að tryggja örugga og farsæla framþróun samvinnustefnunnar hér á landi? Er okkar samvinnustefna þannig „i kontakt med livet“, svo að orð Elldins rektors séu enn notuð, að við getum verið ánægðir með það? Þessum spurningum verð- ur ekki svarað hér að sinni. Þær eru, hver um sig, ærið umliugsunarefni fyrir hvern samvinnumann. Ef menn vilja leggja það á sig, að hugsa um þær, er tilgangi þessa pist- ils náð. innlenda markaðinn sem bezt. Með þetta í huga virðist Gefjun keypt, Ið- unn starfrækt og stækkuð og síðar Hekla keypt. Fjórða sjónarmiðið, sem virðist hafa ráðið iðnframkvæmdum Sambandsins, virðist vera það, að rétt sé að hagnýta sem bezt gjaldeyrinn með því m. a. að koma fótunum undir smávöruiðn- að, sem geti framleitt samkeppnisfærar vörur úr aðkeyptum hráefnum og þannig fengið meira af fullunnum vörum fyrir gjaldeyrinn. Með þetta í huga virðast sameignarverksmiðjurn- ar, — Sjöfn, Freyja og Kaffibrennslan, — stofnsettar. En grundvallarsjónarmið S. I. S. við iðnframkvæmdirnar, eins og við allan sinn rekstur, er og hefur verið að vinna að efnahagsframförum og jafn- vægi í þjóðarbúskapnum, landsmönn- um öllum til hagsældar. Það er þetta grundvallarumbóta- sjónarmið, sem hefur verið driffjöður- in í öllum iðnframkvæmdum Sam- bandsins. — En þar, sem umbótavilj- inn ræður gerðum manna, má búast við góðum árangri og vonandi tekst, — þrátt fyrir gjaldeyriserfiðleika, höft og óáran, — að efla iðnaðardeildina, svo að lienni takist að gera íslenzkan iðn- að enn öflugri hér eftir en hingað til.

x

Samvinnan

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Samvinnan
https://timarit.is/publication/340

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.