Samvinnan - 01.09.1950, Blaðsíða 25

börnunum að sá. Síðan var beðið
með óþreyju í marga daga, en um
leið notað tækifæri til að minnast
á einföldustu atriði í plöntufræði
og saga fræsins sögð. Aldrei mun
eg gleyma fögnuði barnanna, þeg-
ar fyrstu kímblöðin brutust upp
úr moldinni. Nú var þetta allt auð-
skilið og eðlilegt, en jafnframt
óendanlega skemmtilegt.
Saga garðs
Allir garðar eiga einhverja sögu,
og lesendum Samvinnunnar ætla
eg að leyfa mér að segja frá því,
hvernig tókst með ræktun á græn-
meti á meðal stórri baklóð í bæ,
á síðastliðnu sumri. Enginn má
halda, að reynsla mín sé á nokkurn
hátt merkilegt fyrirbæri. Fjölmarg-
ir munu hafa sömu sögu eða svip-
aða að segja. Og þeim, sem rækta
epli, vínber, melónur og tómata,
mun eflaust fátt um finnast.
Aldrei hafði eg haldið, að það
væri jafn gaman að fást við ræktun
grænmetis og raun varð á. Að vísu
var töluvert umstang snemma í vor
við innisáningu og umplöntun,
vegna þess að allt var ræktað
heima, en engar plöntur keyptar
í gróðrarstöð, að undanskildum
tveim plöntum af rósakáli (rosen-
kaal), sem keyptar voru í Gróðrar-
stöðinni við Akureyri. Það mun þó
að sjálfsögðu auðvelda manni starf-
ið, séu plönturnar keyptar, sérstak-
lega getur orðið erfitt með hús-
rúm og birtu fyrir kassana, þegar
búið er að umplanta, sé eitthvað
ræktað að ráði.
Laukurinn jór jyrst út
Það fyrsta, sem fór út í garðinn,
mun hafa verið laukur, eða nánar
tiltekið tveir venjulegir matarlauk-
ar, keyptir í kjötbúð Kea á Akur-
eyri. Laukar þessir höfðu um nokk-
urt skeið verið hafðir úti í glugga,
og voru dálitlar spírur komnar á
þá. Þeir voru nú grafnir niður í
kalda moldina, en svolítill toppur
af spírunum látinn standa upp úr.
Þetta mun hafa verið síðustu daga
aprílmánaðar.
Viku af maí fór sitt hvað af fræj-
um ofan í moldina: Gulrætur, sal-
at, spínat, steinselja, næpur, græn-
kál, hreðkur og karse. Nokkru síð-
ar fóru plöntur þær út, sem sáð
hafði verið til inni seinast í marz,
og voru það hvítkál og blómkál.
Graslaukurinn, sem lengi hafði bú-
ið í garðinum, teygði sig nú skrúð-
grænn og girnilegur upp úr mold-
inni.
Með vaxandi sól og sumri tók
gróðurinn að teygja úr sér, en jafn-
framt annar gróður, miður kær-
kominn, það er arfinn, vágestur í
görðurn, sem allir kannast við. Þá
var nóg að gera með allar frí-
stundir.
Fyrsta uppskeran
Salat, spínat og hreðkur var það,
sem fyrst spratt, og 10. júní voru
rauðar og fallegar hreðkur á kvöld-
borðinu og síðan flesta daga til
septemberloka, því að þrisvar var
sáð til þeirra á sumrinu. Fyrsta
uppskeran náði fullum þroska fyr-
ir komu kálflugunnar, og hinar síð-
ari munu líklega hafa verið á eftir
henni, a. m. k. náðu þær góðum
þroska og komu óskemmdar upp
úr moldinn, þótt aldrei væri á þær
úðað eða aðrar varúðarráðstafanir
gerðar.
Salatið spratt vel, bæði blaðsalat
og höfuðsalat, og entist langt fram
á haustið, en hinar miklu rigning-
ar munu ekki hafa fallið því vel,
því að það varð ritjulegt, er á leið
sumarið. Salat í skyri og á ýmsa
aðra vegu var borðað daglega mest-
an hluta sumars. Til spínats var
sáð tvisvar, en síðari uppskeran
spratt ekki vel. Um mitt sumar var
grænkálið sprottið, en það náði
ekki þeim vexti eða útliti, sem eg
hef séð það ná. Steinseljan og kars-
inn spruttu aftur á móti ágætlega
og voru notuð í salöt og sósur og
til bragðbætis í ýmsa rétti.
Gulrætur grisjaðar
Gulræturnar voru mjög þéttar,
er þær komu upp, og var auðséð,
að fræið hafði ekki verið sparað.
Voru þær grisjaðar nokkuð, en síð-
an látnar vaxa áfram, þótt þær væru
enn all þéttar. Skömmu fyrir miðj-
an júlí var farið að grisja gulræt-
urnar fyrir alvöru, og voru þá gul-
rótarstýrin, sem tekin voru burt,
borðuð. Þau voru að vísu ekki stór,
en ágætasti matur, og var þannig
grisjað út allan ágústmánuð, og
alltaf voru gulrætur á borðum. Það
var ekki fyrr en í byrjun septem-
ber, að farið var að taka gulræt-
urnar upp. Voru þær þá stórar og
föngulegar, enda höfðu þær haft
gott vaxtarrými seinustu vikurnar.
Fimmhöjðað blómkál
Um 20. júní hafði kálið verið
vökvað með súblímat-upplausn í
fyrsta sinn og síðan þrisvar með
um 10 daga millibili. Tvær plönt-
ur höfðu dáið af um 125. Fyrst í
stað óx blómkálið geysilega, þ. e.
a. s. blöðin urðu ákaflega stór (um
70—80 cm., og há og kröftug eftir
því), en ekkert bar lengi vel á hin-
um góða ávexti. En síðari hluta
sumars fór að glytta í hvíta hnúða
inn á milli hinna risalegu blaða.
Þegar að var gáð, voru raunar kom-
in ágæt höfuð á blómkálið, og það,
sem meira var, fleira en eitt á hverja
plöntu. Margar höfðu tvö hötuð,
sumar þrjú, tvær voru fjórhöfðað-
ar, og ein sló öll met og var með
fimm höfuð. Þess ber þó að geta,
að mörg þessara höfuða voru mjög
smávaxin. Á öllum hinum marg-
höfðuðu blómkálsplöntum var eitt
liöfuð greinilega stærst, stundum
1—2 meðalstór með því, en þegar
um var að ræða fjögra eða fimm
höfða plöntu, voru a. m. k. 2—3
þeirra mjög lítil. Um 20. sept. var
það, sem ekki hafði verið borðað
af kálinu (hvítkálið var fyrst tekið
til matar 15. ágúst) tekið upp. Var
það falleg og skemmtileg uppskera,
því að blómkálshöfuðin voru fleiri
en plönturnar, sem settar höfðu
verið niður. Hvítkálið var bústið
og fallegt, en þó var nokkuð af því
fremur laust vafið, og nokkur höfð-
anna höfðu ekki náð fullri stærð,
sennilega af þrengslum. Þegar þess-
25