Samvinnan - 01.09.1950, Blaðsíða 22

FORELDRAR OG BÖRN
Agi með samvinnu
SÚ spurning, sem foreldrar varpa
oftast fram á foreldrafundum
skólanna, eða leggja fyrir uppeldis-
fræðinga, segir í bæklingi um upp
eldismál, sem amerísk uppeldis-
málastofnun hefur nýlega gefið út,
er: „Hvað á eg að gera, þegar.. .?"
Og framhaldið á spurningunni er
síðan í samræmi við aldur barns-
ins, og eitthvað á þessa leið: „Þeg-
ar barnið mitt vill ekki fara að
hátta", „þegar hann neitar að læra
lexíurnar sínar", „þegar hann fæst
ekki inn á kvöldin".
En nær því ævinlega verða for-
eldrarnir fyrir vonbrigðum með
svörin. Þeir fá ekki í hendur neina
ákveðna reglu eða fyrirmæli, sem
á við vandamál þeirra eigin barna.
Stundum finnst þeim, að hinar
nýju uppeldismálakenningar, sem
leggja svo ríka áherzlu á að foreldr-
ar reyni að skilja sálarlíf barnanna,
gleymi algerlega aganum.
Ein meginástæða fyrir því, að
foreldrar geta ekki fengið ákveðin
svör eða fyrirmæli, er sú staðreynd,
að einstaklingarnir, bæði foreldrar
og börn, eru ólíkir. Börn innan
sömu fjölskyldunnar haga sér á
ólíkan hátt gagnvart sama við-
fangsefni. Drengurinn fæst ekki til
að þvo sér nema með eftirgangs-
munum, á meðan telpan gerir það
umyrðalaust. Aðeins, sá, er þekkir
þig og barn þitt vel, er fær um að
svara spurningu þinni og gefa þér
ráð um, hvernig þú eigir að snúast
við umgengnis- og hegðunarvenj-
um barna þinna. Aðrir geta aðeins
bent á almennar staðreyndir og gert
líklegar tillögur til úrbóta án þess
að öruggt sé, að þær eigi við þitt
vandamál. Um það verður þú sjálf-
ur að dæma.
Önnur ástæða er þessi: Þegar
barn hegðar sér öðruvísi en við
teljum að það eigi að gera, er það
aðferð barnsins til þess að tjá okk-
ur, að eitthvað ami að því. Af því
leiðir, að refsing, eða ströng fyrir-
mæli og ákveðnar reglur, eru ekki
hentugasta leiðin til þess að upp-
götva, hvað er að. Foreldrarnir
þurfa samvinnu og aðstoðar barns-
ins með til þess að gera þá uppgötv-
un, og þessi samvinna er raunar sá
agi, sem við eigum að sækjast eftir.
Barnið þarf líka leiðbeiningar, en
refsingar og ströng fyrirmæli örva
aðeins beiskju þess og sannfæra það
um, að foreldrarnir séu þröngsýn-
ir, skilningslitlir og jafnvel harð-
neskjulegir, og þau auka mögu-
leikana á enn meiri misskilningi og
eyðileggja möguleikana til sam-
vinnu. í bæklingi þeim, sem fyrr
getur, er talið, að líklegt úrræði sé
að spjalla við barnið um það, sem
að því gengur, láta það vita, að
maður skilji af hverju það hrín eða
er úrillt og hefur allt á hornum sér.
Höfundurinn, sem er doktor í upp-
eldisvísindum í Bandaríkjunutn,
nefnir mörg dæmi um dagleg sam-
skipti barna og foreldra, og slík
dæmi gerast oft á dag í hverju
barnaheimili. Til dæmis: Móðir
Siggu er að reyna að sannfæra hana
um, að hún eigi sjálf að bera ábyrgð
á því, að hún sé hrein og þokkaleg,
og segir: „Þú ert svo óhrein og
sóðaleg, Sigga mín, að enginn
drengur mundi nokkru sinni líta
við þér svona útlítandi." Og móð-
irin skipar henni að þvo sér. Með
því að bæta þessari athugasemd við
fyrirskipunina, vonar hún að barn-
ið geri sér grein fyrir afleiðingum
þess, að Iiirða ekki sjálft sig. Flest-
ir aga börn sín eitthvað á þessa leið,
nær daglega, og gera það umhugs-
unarlaust.
En Sigga, eins og flest fullorðið
fólk, er í efa um að drengjum lítist
vel á hana. Hún hefur e. t. v. lengi
haft áhyggjur af útliti sínu og ótt-
ast að hún sé ekki vel séð í kunn-
ingjahóp. Ummæli móður hennar
örva þessa kennd. (Ummæli for-
eldra rista oft dýpra en þeir gera
sér Ijóst.) Sigga verður gröm og síð-
an sár, og snýst gegn skynsamlegri
ábending með þráa og þrjózku.
Móðirin biður hana að hjálpa sér
við uppþvottinn, og Sigga svarar:
„Nei, hvers vegna ætti eg að vera
22