Samvinnan - 01.03.1951, Blaðsíða 7

Auiut
tettarimar
Smásaga eftir
GERALD KERSH
Vetrardag einn árið 1809 hafði
bakari nokkur, Jan Ptysky að nafni,
falið sig bak við brauðtrog og hafði
þaðan í laumi nánar gætur á læri-
sveini sínum, litlum og horuðum pilt-
ungi, sem hét Wladislaw. Pilturinn
var eitthvað að snúast umhverfis fat
með hveitisnúðum.
Jan Ptyskjr hélt niðri í sér andan-
um. Wladislaw færði sig varlega nær
fatinu. Umur hins ferska brauðs sveif
á hann sem áfengur drykkur. Hann
heykti sér í hnjám, leit snöggt og
flóttalega til hægri og vinstri og gerði
síðan nákvæmlega það, sem Jan Pry-
sky hafði búizt við, — greip einn
hveitisnúðinn og beit áfergilega stórt
skarð í hann.
„Jæja, karlinn,“ þrumaði Jan Pry-
sky og spratt fram úr felustað sín-
um. „Loksins hafði ég hendur í hári
þínu, þorpari og þjófsungi.“ Hann var
risastór maður með langt og snúið
yfirskegg. Lærisveinn hans missti
snúðinn og hrökk í kufung. Bakarinn
reiddi tröllshnefa sinn til höggs og lét
það ríða af. En Wladislaw vatt höfð-
inu undan högginu, varpaði sér flöt-
um á gólfið, smaug aftur á milli fót-
anna á læriföður sínum og komst út
um dyrnar með þeim fasta ásetningi
að korna þar aldrei framar.
Jan Piysky sneri sér eins hvatlega
við og honum var unnt, en rak hönd-
ina í hvasst hornið á málmbretti vog-
arinnar og hruflaði sig ofurlítið.
Eftir litla stund lægði reiði Jan
Pryskys. Hann saug blóðið úr sári
sínu, hirti brauðsnúðinn af gólfinu og
át hann. Honum var meinilla við að
Iáta nokkuð fara til spillis. Síðan
gekk hann inn í íbúð sína og settist
að miðdegisverði.
Þrem dögum síðar tók hönd hans
að bólgna. Fjórum dögum síðar kom
þroti í handholið og þrautir herjuðu
allan líkamann. Læknirinn sagði:
„Vertu nú hughraustur, góði maður.
Á orustuvellinum eru þeir ekki nerna
tíu sekúndur að stýfa handlegg af
manni.“ Hann var þó tvær mínútur
og tuttugu sekúndur að taka hand-
legginn af Jan Prysky, en hann full-
yrti, að það væri aðeins sök Pryskys
sjálfs, því að hann hefði ekki legið
grafkyrr meðan á aðgerðinni stóð.
Eftir þetta varð Jan Prysky að
hafa iðnsvein við brauðgerð sína, en
það endaði á þann veg, að sveinninn
fór frá honum áður en langt leið, opn-
aði brauðgerð við sömu götu og tók
frá honum alla viðskiptavinina, sem
hann hafði bundið kunningsskap við
í starfinu hjá Prysky.
Þar með var JanPrysky lagður að
velli. Hann vissi nú ekki framar nokk-
ur sköpuð ráð til að afla sér máltíðar
eða næturstaðar og reikaði í örvænt-
ingu um götur. Kvöld nokkurt stöðv-
aði hann þó vel búinn göngumann á
einni aðalgötu Varsjár, veifaði fram-
an í hann tómri erminni og sagði:
„Gefið gömlum hermanm skilding.“
Silfurskildingur féll í framrétta hönd
hans. Svo auðvelt var það. Prysky
hafði fundið sér hjargræðisveg. Seinna
tók hann að kalla sig Jan Prysky,
uppgjafahermann úr Poniatowsky-
herfylkinu, og klæddist snjáðum og
bættum hermannsfötum.
En tímarnir voru erfiðir. Napóleon
hafði fjölgað um of starfsgrein betl-
aranna. Samt sem áður bjargaði Prv-
sky sér ágætlega, því að hann var
aðlaðandi maður. Svo giftist hann
stúlku, sem hét Etelka. Hún var dótt-
ir Pólaceks, sem lifði af því að skrifa
„Taktu. aðeins við peningum, en láttu jbd aídrei af
hendi. Karlmenn eru heimskingjar, en konur jbó enn
fáráðari. Skriddu fyrir jpeim og jbér mun verða gefið
báðum höndum", sagði Prysky við son sinn.
7