Samvinnan - 01.05.1952, Page 16

gleðidagur — sannkallaður gleði-
dagur — dagur, þar sem margra ára
draumur er að byrja að verða að
veruleika. Framkvæmdir eru hafnar
að því að byggja hér íslenzka áburð-
arverksmiðju. Verksmiðju, sem um
ókomin ár á að gefa öryggi og vera
lyftistöng íslenzkum landbúnaði og
þá um leið íslenzkum alþjóðarhag.
A liðnum öldum hefði ekkert líf
verið hér í landi án landbúnaðar, á
komandi öldum mun hér því aðeins
dafna heilbrigt þjóðlíf, að í landinu
verði starfræktur traustur, heil-
brigður landbúnaður. Rekstur ís-
Ienzkrar áburðarverksmiðju gefur ör-
yggi, á tímum friðar jafnt sem ófrið-
ar, um áframhaldandi aukna og betri
ræktun íslenzkrar moldar, skapar
þannig bætt lífsskilyrði og gefur von
um betri framtíð alls fólksins í land-
inu.
Þessi draumur er, þrátt fyrir marg-
ar tafir og marga erfiðleika, nú að
færast til veruleikans.
Ég vil Ieyfa mér með nokkrum orð-
um að gera stutta grein fyrir verk-
smiðjunni:
Verksmiðjubyggingar þær, sem hér
verða reistar, eru alls sex hús og auk
þess áburðargeymslur og tveir
geymar.
Stærsta húsið, vetnisverksmiðjan,
sem byggt verður á grunninum, sem
byrjað er á í dag, verður 62 metrar
á lengd og 2914 meter á breidd, flat-
armál þess 1760 m2 en rúmmál
13.200 m3.
Annað húsið er ammoniak-verk-
smiðja. Lengd þess er 38 m., breidd
16/4 m., flatarmál 630 nr og rúmmál
um 5000 m3.
Svo er saltpéturssýruverksmiðja og
saltpétursverksmiðja, þá verkstæði
og loks hús fyrir mötuneyti verka-
manna og skrifstofur, samtals 1600
m2 og 9500 m3, og svo áburðar-
geymslur, sem ráðgert er að verði
allt að 2700 m2 að flatarmáli og um
14.000 m3 að rúmmáli.
Þannig verður flatarmál allra hús-
anna um 6700 m2, sem er tveir þriðju
hlutar úr hektar, eða flatarmál allra
húsanna tvær dagsláttur að stærð —
en rúmmál þeirra allra um 42.000
ten.metrar, en það er nokkru meir en
helmingi meira rúmmál Háskóla Is-
lands, sem er með stærstu bygging-
um hér á landi. — Af þessu má
nokkuð álykta um þær bygginga-
framkvæmdir, sem hér standa fyrir
dyrum.
F ramleiðslugeta verksmiðjunnar
er ætlað að verða á ári 6 milljón kíló
af hreinu köfnunarefni, en það er um
18000 smálestir af áburði, sem inni-
halda 38,5% köfnunarefni. — Þessar
18000 smálestir, sem framleiða á hér,
jafngilda nærri því 30.000 smálestum
af þeim köfnunarefnisáburði með
20,5% köfnunarefni, sem Áburðar-
sala ríkisins flytur inn í ár. Ef reikn-
að er með núverandi áburðarverði
Aburðarsölu ríkisins við skipshlið,
verður framleiðsluverðmceti þessarar
verksmiðju 34 milljónir króna á ári.
Verksmiðjan er þannig skipulögð
og byggð, að auka má framleiðslu-
getu hennar upp í 7—8 milljón kíló
köfnunarefnis á ári, strax og raforka
er fyrir hendi, með tiltölulega litlum
viðbótarkostnaði. Væri framleiðslan
8 milljón kíló, væri verðmæti henn-
ar orðið 45 milljónir króna á ári,
reiknað með sama verði og fyrr var
greint. Auk þess er landrými og hús-
um þannig fyrir komið, að með nýj-
um byggingum og vélakaupum má
a.m.k. þrefalda alla framleiðsluna, án
þess að núverandi skipulag verk-
smiðjunnar raskist. Vonir okkar í
verksmiðjustjórninni og annarra,
sem að þessum málum vinna, eru, að
þessi fyrirhyggja um stækkunar-
möguleika verksmiðjunnar megi sem
allra fyrst koma að notum.
Mér þykir rétt að skýra örstutt frá
hvað undirbúningi og framkvæmdum
er nú komið:
Það hefur loksins verið gengið frá
staðarvali hér í Gufunesi og samn-
ingur gerður við Reykjavíkurbæ um
landsafnot. Lóð verksmiðjunnar hér
er 15 ha. að stærð og lætur bærinn
hana leigulaust til afnota í 20 ár frá
því verksmiðjan tekur til starfa.
Búið er í aðalatriðum að ná sam-
komulagi um raforku frá Sogsvirkj-
uninni, og verður samningur vænt-
anlega undirritaður næstu daga.
Búið er að gera skipulagsuppdrætti
af verksmiðjunni, búið að ákveða um
gerð og stærðir véla í verksmiðjuna
og búið að kaupa meginhluta allra
véla og tækja. Afgreiðsla á þeim byrj-
ar innan skamms, fyrstu sendingarn-
ar koma væntanlega um mitt þetta
sumar og flestar vélar eiga að vera
komnar hingað um næstu áramót.
Búið er að kaupa allt aðal-bygg-
ingarefnið, nokkuð af því er þegar
komið, en skip nú að hlaða sumt af
því og allt á efnið að vera komið hing-
að um mánaðamótin júní—júlí.
Boðin hefur verið út bygging fyrsta
hússins. Tilboðum á að skila næsta
mánudag. Langt er komið að ganga
* 1
r-i
4
Stjórn áburðarverksmiðjunnar og sendiherra Randarikjanna á verksmiðjustaðnum. Talið frá vinstri:
Jón Ivarsson, Pétur Gunnarsson, Edward B. Lazvson, sendiherra, Vilhjálmur Þór, formaður stjórnar-
innar, Jón Jónsson, lngólfur Jónsson og Hjálmar Finnsson, framkvcemdastjóri. — Lengst til hœgri er
rekan, sem geymd verður til minja um byggingu verksmiðjunnar.
16