Samvinnan - 01.03.1955, Blaðsíða 14

Flupaðurinn, sem fann hæsta foss jarðar
Jimmy Angel /eitaði að gutti, en fann jbess 1 stað kæsta
foss jarðar bak við risafjölt og frumskóga Venezueta
Þegar Jimmy Angel flaug litlu
Flamingo-flugvélinni sinni yfir eitt af
stórfljótum Venezuela árið 1935,
dreymdi hann ekki um, að nafn hans
kæmist á landakortið á þeim sömu
slóðum. Hann var flugmaður að at-
vinnu og hafði flogið frá því í fyrri
heimsstyrjöldinni. Hann var, þegar
hér var komið sögu, að leita að fljóti
nokkru í hrikaleik fjalla og frumskóga,
sem heitir Guayana-hálendi. I fai"vegi
fljóts þessa hafði fundizt gull og það
var einmitt gullið, sem Jimmy hafði í
huga með ferð sinni yfir þetta hrika-
lendi.
Fyrir nokkrum árum hafði gamall,
leyndardómsfullur gullgrafari, sem hét
WiIIiamsson, fengið Jimmy til að
fljúga með sig frá Panama til Vene-
zuela og inn í landið til Ciudad Bolí-
var við Orinoco-sléttuna, en hún er
feiknarstórt grasivaxið láglendi með
járnsteinsfjöllum á víð og dreif, sem
létu áttavitann dansa og hoppa.
Er sunnar kom flugu þeir yfir þyrp-
ingu af risa-fjöllum, sem gnæfðu þús-
undir metra yfir smaragðgrænan
frumskóginn og földu fossandi elfur í
djúpum gljúfrum. Að lokurn lentu þeir
heilu og höldnu í stóru, grasi vöxnu
rjóðri og gamli maðurinn gekk niður
að fljótinu skammt frá. Eftir hálftíma
koin hann aftur, — með tíu kíló af
gulli í klumpum og molum. Af því að
Jimmy var góður flugmaður komust
þeir aftur á loft og náðu til Panama
með gullið. Hann fékk fimm þúsund
dollara fyrir þetta ævintýraflug. —
Stuttu seinna dó Williamson.
Jimmy sneri aftur til Venezuela.
Hann reyndi að átta sig á afstöðunni
með því að miða við Ciudad Bolívar,
og flaug skimandi í allar áttir frá einu
fjallinu til annars. En það kostaði
bæði mikinn tíma og benzínið var
dýrt. Hann lenti, setti upp tjald og
ruddi braut til að komast á loft aftur
í námunda við Auyán-Tepuí —
Djöflafjall, en einhvers staðar ekki
langt frá því var takmark hans.
Auyán-Tepuí er risastórt að um-
rnáli. Að ofan er það flatt, — 650 fer-
kílómetrar, og upp úr flatneskjunni
gnæfa einstaka tindar allt að þrjú þús-
und metra yfir sjávarmál. I norður-
kanti fjallsins var v-laga gljúfur, sem
vötn og veður höfðu sargað í ára-
milljónir. Þetta gljúfur vakti forvitni
Jimmys. Hann hafði fundið einstaka
gullmola og demanta, en ekkert í sam-
anburði við þau ógrynni, sem William-
son fann á nokkrum mínútum. Ef til
vill mundi hann aldrei finna gullelfuna
aftur, en það gátu verið aðrar slíkar
og þetta gljúfur var freistandi. Hann
stýrði þessvegna flugvél sinni inn milli
blárra klettaveggjanna. Hann grunaði
það sízt, að hann væri í þann veginn
að gera nafn sitt ódauðlegt. Hátt til
hægri rann á fram af bjarginu og
steyptist niður í frumskóginn. Ut úr
helli hærra uppi í fjallinu spratt ann-
að vatnsfall. Svo sá hann annað slíkt
þar rétt hjá og þarnæst fjögur hlið við
hlið. Og hinum megin í gljúfrinu voru
ennþá fleiri. Flugmaðurinn gafst fljót-
lega upp á því að telja fossana, því
þessi súlnaröð náði kílómeter eftir
kílómeter.
Jimmy beygði fyrir klettahöfða,
sem skagaði inn í þetta risagljúfur.
Stórfengleg sýn blasti við honum. Lóð-
rétt niður úr skýjunum steyptist stórt
fljót með hávaða, sem yfirgnæfði al-
gjörlega drunurnar frá flugvélinni.
Hann teygði sig niður og sá hvíta súl-
una hverfa í ský af úða niður í frum-
skóginum í botni gljúfursins með ó-
hugnanlega þungum gný. Hann lækk-
aði flugið niður undir trjátoppana og
reiknaði lauslega hversu breiður foss-
inn væri. Það mundi vera fyllilega 150
metrar. Hann hækkaði aftur flugið og
reyndi að mæla hæðina með hæðar-
mæli flugvélarinnar. Einhvers staðar
milli átta hundruð og fimmtán hundr-
uð metrar samkvæmt mælinum, reikn-
aði hann út. Jafnvel þó að hæðin væri
átta hundruð metrar, væri það hærra
en nokkur annar foss í heiminum.
Ut frá skólalærdómi sínum gizkaði
Jimmy Angel á, að þetta mundi vera
órannsakað svæði, og hann hafði rétt
fyrir sér í því. Þegar leiðangur land-
könnuða komst þangað Ioksins árið
1949, var hið stórfenglega náttúrufyr-
irbrigði mælt. Hann er nú kalaður
Angel-foss og reyndist hann vera níu
hundruð og áttatíu metrar á hæð —
tuttugu sinnum hærri en Niagara-foss-
arnir og meira en þrisvar sinnum hærri
en Eiffelturninn. Fyrst fellur fossinn
lóðrétt átta hundruð og átta metra.
Síðan lendir vatnssúlan á kletti og
fellur þaðan eitt hundrað sjötíu og tvo
metra.
I margar aldir höfðu hugdjarfir
menn reynt að rannsaka þessi land-
svæði, þar sem maður getur séð fljót
eitt falla í tvær áttir, samkvæmt kort-
inu. Árið 1800 fór von Humbolt bar-
ón upp Orinoco-rljótið, sem fellur í
Karabíska hafið. Hann fylgdi fljótinu,
þangað til það skiptist og helmingur
þess rennur út í Amasónfljót.
Maður nokkur að nafni Robert
Schombruck komst seinna upp á
Roarimafjallið og fann þar frumskóg
með gróðurlífi, sem var eldri og öðru-
vísi en allt, sem vísindin þekktu þá.
Þegar Conan Doyle skrifaði skáld-
sögu sína um þess konar landafundi í
14