Samvinnan - 01.03.1955, Blaðsíða 26

~3/róttafáttu.r So
amvinnunnar
1:
Hugleiðing um íþróttir
fyrr og nú
Á íslandi eru erfið skilyrði um iðk-
un íþrótta. Ber margt til þess. í fyrsta
lagi er sumarið stutt og veðurfarið
óhagstætt og umhleypingasamt. Þegar
tekið er tillit til þessa, verður því ekki
neitað, að íslendingar hafa á vett-
vangi íþróttanna náð- býsna langt.
Þrátt fyrir undirokun og óáran í
margar aldir dofnaði aldrei sá ljómi,
sem stóð af afrekum fjölmargra ís-
lendinga á Söguöld.
★
í öllum greinum íþrótta hafa fs-
lendingar átt hina frambærilegustu
menn. Einkum á sviði frjálsra íþrótta
hefur merkið verið borið hátt. Hafa
þar komið fram nokkrir menn á
heimsmælikvarða og má það stór-
furðulegt kalla, þegar litið er á fólks-
fæð þjóðarinnar og erfið skilyrði frá
náttúrunnar hendi. Nú á síðustu árum
hefur verið búið allvel að íþróttaiðk-
unum af hendi hins opinbera. Með
íþróttaskyldu í skólum, byggingu leik-
fimishúsa og íþróttavalla hafa þessi
mál smám saman komizt í viðunan-
legt horf. Er þó enn alllangt að æski-
legu marki. Hin einstöku félög hafa
átt mestan þátt í framgangi íþrótta-
málanna, en skilningur valdhafandi
aðila hefur verið þeim stoð.
★
Þegar upp koma afreksmenn í ein-
hverri grein íþrótta, verður það ósjálf-
rátt svo, að fleiri en ella leggja þar
stund á. Það er ástæðan fyrir því, að
íslendingar hafa getið sér mestan
orðstír á vettvangi frjálsra íþrótta.
Fáir afreksmenn eru þó ekki mark-
miðið, heldur að sem flestir geti notið
íþróttanna. Afreksmenn geta hinsveg-
ar verið æskilegir til uppörfunar og
fyrirmyndar.
★
Forn-Grikkir iðkuðu margar grein-
ar frjálsra íþrótta og voru íþrótta-
menn þar í miklum metum hafðir. Þeir
héldu mikla íþróttahátíð, hina fornu
Ólympíuleika, og hlutu sigurvegarar
þar hinar æðstu sæmdir. Svo miklar
mætur höfðu Hellenar á þessari
íþróttahátíð, að þeir miðuðu tímatal
sitt við hana.
★
Seinni hluta nítjándu aldar fór
áhuginn að vakna að nýju. Með stofn-
un hinna nýju Ólympíuleika í Aþenu
árið 1896 var merkum áfanga náð.
Afrek sigurvegaranna þaðan þykja að
vísu lítilfjörleg nú á dögum, en þess
ber að gæta, að öll tækni og aðstæður
voru mjög ófullkomnar. Menn kunnu
ekki í þá daga réttar aðferðir til æf-
inga, og lögðu mjög lítið á sig í þeim
efnum, miðað við það, sem nú er gert.
Einstaka menn náðu þó sómasamleg-
um árangri, sem sýnir, að efniviður-
inn var sá sami og nú er.
~k
Með almennari útbreiðslu íþrótt-
anna komu svo alþjóðleg samtök, og
settar voru alþjóðlegar reglur og lög
um hinar ýmsu greinar frjálsra
íþrótta. Settar voru reglur varðandi
atvinnu- eða áhugamennsku, en þó
er nú svo komið, að erfitt er að draga
hreinar markalínur þar á milli. Á hin-
um alþjóðlega vettvangi er þó aðstaða
þjóðanna hvergi jöfn. Þar hefur
reynslan sýnt, að stórþjóðirnar hafa
stórum betri aðstöðu. Það hefur kom-
ið í ljós með toppmennina, að hvort
sem þeir eru kallaðir stúdentar eða
starfsmenn ríkisins, þá er þjálfunin
nálega þeirra eina verkefni. Það er
orðinn liður í áróðri stórveldanna, að
íþróttamenn þeirra standi sig sem
bezt.
★
Þegar svo er komið, verður ekki ann-
að sagt en að íþróttirnar séu komnar
frá sínu upphaflega takmarki. Margir
af afreksmönnum stórþjóðanna eru í
rauninni alls ekki áhugamenn í okkar
skilningi. Það verður því ójafn leikur
milli slíkra manna og hinna, sem gefa
sér takmarkaðan tíma til æfinga frá
erfiðu starfi. Af þessu leiðir það, að
afrek hafa orðið stórum glæsilegri nú
á síðari árum. Stöðugt verður erfiðara
að komast á heimsmælikvarða. Eink-
um á þetta við lengri hlaup. Þar hef-
ur reynslan sýnt, að maðurinn kemst
ótrúlega langt með nógri æfingu. Þess
ber þó að geta, að margir sannir
áhugamenn hafa náð framúrskarandi
árangri.
★
Mikill áhugi er fyrir íþróttum úti á
landi. Til þess að hlúa að þessum
áhuga mun Samvinnan framvegis
birta stutta íþróttaþætti. Meginhluti
af lesendum Samvinnunnar er í sveit-
um landsins. Óhætt mun að fullyrða,
að áhugi sé þar mestur fyrir frjálsum
íþróttum, en það er eðlileg afleiðing
af strjálbýlinu og erfiðri aðstöðu fyrir
iðkun hópíþrótta, eins og t. d. knatt-
spyrnu. í þessum þáttum verða ýmist
fréttir eða frásagnir af einstökum
mönnum og atburðum.
---------—a-»-aii ------
Á að deyða dag-
legt mál?
(Framh. af bls. 12)
göróttum miði, virðist svo sem sum-
um þeirra sé hugstætt að fjarlægja
harða framburðinn ogþað jafnvel þótt
þeir séu t. d. Norðlendingar að upp-
runa og ætterni. Nægir í því efni að
benda á suma helztu leiðtoga M. A.,
sbr. útvarpsmál þeirra upp á síðkastið.
En þegar rosknir og ráðsettir kennarar
fara upp úr þurru að prédika með nýj-
um framburði, þá veit ég varla hvort
ég á að hlæja eða gráta, og flýgur í
hug hið fornkveðna: Svo má lengi
læra sem lifir. Auðheyrt er, að þegar
Norðlendingar tala í útvarpið í Rvík,
sérstaklega hinir yngri þeirra, að þeir
fyrirverða sig að nota harða fram-
burðinn og freista eftir megni að forð-
ast hann og tekst það oft prýðilega,
enda sjálfsagt áður flestir skóla-
þjálfaðir rnenn og skarpir í hugsun og
tilfinningum. En sumum okkar, sem
eldri erum, finnst fátt um þessa ný-
ungagirni, og dæmum hana léttvæga
sem froðubólur.
Þar eð harði framburðurinn hefur
haft svo vítt valdasvið sem drepið
hefur verið á og reynzlan sjrnir, hlýtur
hann að eiga fornar og djúpar rætur
á gróðurlendum þjóðarmálsins og
verðskulda viðurkenningu og varð-
26