Samvinnan - 01.12.1965, Blaðsíða 12

I
Væskilslegur hlynur teygði
sig til lofts milli hárra múr-
anna, sem luktu um skóla-
garðinn, er við vorum ný-
hlaupnir framí. En þennan dag
vorum við ekki jafnháværir
og venjulega, þegar m.
Garouste hafði blásið í flaut-
una sína. Það var aðfangadag-
ur jóla og við höfðum orðið
að þramma í gegnum hverfið í
þoku og for, og við vorum eins
þreyttir og sjö ára drengir
verða, þegar þeir hafa arkað
fimmtán kílómetra.
Þeir, sem bjuggu í skólanum,
fóru nú í skóna, sem þeir not-
uðu heimavið. Hinir, sem að-
eins voru þar í fæði, hópuð-
ust við innganginn og biðu
þess að hann eða hún, sem
átti að sækja þá, kæmi og
forðaði þeim frá hinu daglega
baði. Ég stóð og nagaði brauð-
snúð, lystarlítill, og hugurinn
var þegar bundinn því merki-
lega kvöldi, sem ég myndi
eignast hlutdeild í, og siðunum
er því fylgdu og aldrei breytt-
ust: Við myndum standa og
bíða handan dyranna inni
framreiðsluherbergið, unz ljós-
in hefðu verið tendruð í jóla-
jötunni... Svo kallaði mamma:
„Nú megið þið koma inn!“ og
við hlupum inní herbergið, sem
aðeins þetta kvöld var fyllt lífi
og ljósi. Við hópuðumst um-
hverfis þessi pínulitlu Ijós í
smáheimi steyptra fjárhirða
og dýra í hvirfingu
kringum Jesúbarnið. í höll
Heródesar, sem stóð skotrauf-
um brydduð á tindi fjalls úr
umbúðapappír, logaði á nátt-
lampa, og þetta gaf okkur
glapsýn af merkilegri og skýldri
hátíð. Svo sungum við knéfall-
andi sálminn gamla:
Æ, sorgir munann mæffa
og meina sííkt aff tjá:
aff drottinn helgra hæffa
í heyi liggja má . . .
Við tókum okkur alltaf nærri
að heyra um niðurlægingu
Guðs . . . Bak við jötuna var
svo sinn böggullinn til hvers
okkar, auk bréfs frá Drottni
sjálfum, þar sem verstu yfir-
sjónir okkar voru skráðar. Ég
gat þegar sett mér fyrir sjónir
skuggalegt og mannlaust her-
bergið: Það var ekki framar
neinn ræningi, sem stóð og
hélt niðri í sér andanum að
baki tjalda, sem prýdd voru
stórum blómum útsaumuðum,
sem skýldu gluggum og hvílu-
gólfi. Á veggjunum héngu
myndir af látnu fólki og .hlust-
uðu frá eilífð sinni á veikar
raddir okkar. Og svo hófst
þessi einstaka nótt. Við upp-
haf hennar gaut hver dreng-
ur augunum niðrá stígvélin
sín með járnslegnu tánum, þau
stærstu sem hann átti — og
sem nú myndu þarna í öskunni
inni í eldavélinni eiga hlut
að leyndardómum, sem ég
reyndi án árangurs að sjá um
hver jól; en hvað sem öðru
líður, getur ekkert barn var-
ist því að falla í svefn.
Þannig naut ég þessa hátíða-
kvölds fyrirfram, en horfði
framað hliðinu, þar sem fóstra
mín myndi bráðlega birtast.
Myrkrið færðist í aukana. Þótt
klukkan væri aðeins fjögur,
vonaði ég að hún kæmi í fyrra
lagi. Skyndilega heyrðust óp og
óhljóð utan úr einu garðshorn-
inu. Öll börnin hlupu þangað
og hrópuðu: „Hí á stelpuna!
Hí á stelpuna!" Jean litli de
Blaye sætti stöðugum ofsókn-
um vegna þess að hár hans
var sítt og hrokkið. Við, sem
vorum snöggklipptir, fyrirlit-
um lokkana hans. Ég einn dáði
þá meira en lítið, en auðvitað
í leyni; þeir minntu mig á
lokka Fauntleroys litla lávarð-
ar, og mér þótti ákaflega vænt
um söguna af honum, sem
birzt hafði í „Jólasveininum",
tölublaði ársins 1887. Þegar ég
fann til þarfar að hrærast og
gráta, þurfti ég ekki annað en
líta á myndina af litla lávarð-
inum í örmum móður sinnar og
lesa það, sem undir myndinni
stóð: „Já, hún iiafði alltaf
verið bezti og ástfólgnasti vin-
ur hans . . .“ En hinir dreng-
irnir áttu ekki „Jólasveininn"
frá 1887; þeir vissu ekki að
Jean de Blaye líktist litla
lávarðinum, og þeir ofsóttu
hann. Og ég, sem var huglaus
vegna þess, að ég var væskill,
stóð eilítið afsíðis.
í þetta sinn vakti það undr-
un mína, að hópurinn hróp-
aði ekki aðeins „hí á stelpuna,
hí á stelpuna,“ heldur og önn-
ur orð sem ég í fyrstunni ekki
skildi. Ég gekk nær en hélt mig
í skjóli við múrinn, því ég var
•hræddur við að leiðtogi hóps-
ins, sem var svarinn óvinur
Jean de Blayes, tæki eftir mér.
Hann hét Campagne, hafði
fallið milli bekkja tvö ár í röð
og var höfði hærri en við allir
hinir, í okkar augum sannkall-
aður risi gæddur nálega goð-
rænu afli. Drengirnir tróðust
að Jean de Blaye og æptu:
„Hann trúir því! Hann trú-
ir því!“
„Hverju trúir hann?“ spurði
ég einn félagann.
„Hann heldur að það sé Jesú-
barnið, sem kemur niður um
reykháfinn."
Ég skildi ekki við hvað var
átt og sagði „jæja?“ í spurn-
artón, en sá sem svarað hafði
var þá þegar tekinn til við að
öskra í kór með hinum. Ég
færði mig nær: Campagne
hafði ýtt de Blaye litla uppað
múrnum og sneri uppá fing-
ur hans.
„Trúir þú því, já eða nei?“
„Þetta er sárt.“
„Svaraðu, þá færðu að
sleppa . . .“
De Blaye litli svaraði hárri
og ákveðinni röddu einsog
píslarvottur sem játar trú sína:
„Mamma mín segir það, og
mamma segir ekki ósatt!“
„Þarna heyrið þið,“ gólaði
Campagne. „Mamma ungfrú-
arinnar segir ekki ósatt.“
Við brostum í undirgefni, en
Jean de Blaye endurtók:
„Mamma segir ekki ósatt,
mamma platar mig ekki ...“
í þeirri svipan kom hann auga
á mig og sagði biðjandi:
„Þú veist vel að það er satt.
Við töluðum um það í göngu-
ferðinni, manstu?"
Campagne vatt sér að mér
og leit á mig kattaraugum sín-
um, og ég stamaði: „Ég var
bara að gera að gamni mínu.“
Sjö ára er maður veikur fyr-
ir og huglaus. M. Garouste kom
til okkar í þeirri svipan; hóp-
urinn var þegar tekinn að
dreifast. Við fórum til og tók-
um yfirhafnir okkar og skóla-
töskur ofanaf snögunum.
Úti á götunni hitti ég Jean
de Blaye aftur. Þjónninn, sem
fylgdi honum heim, slóst oft-
lega í för með fóstru minni.
„Þú veist vel að það er satt
• • • en þú ert hræddur við
Campagne, er það ekki? Það
er af því að þú ert hrædd-
ur . . . ?"
Ég var mjög á báðum átt-
um. Ég neitaði því að ég væri
hræddur við Campagne . . . 1
sannleika sagt vissi ég ekki,
hvort það var satt eða ekki.
Þegar allt kom til alls, skipti
það engu meginmáli, ef við að-
eins fengjum leikföngin, sem
við höfðum óskað okkur .. .En
hvernig gat Jesúbarnið vitað,
að Jean vildi eignast tindáta
og verkfærakassa, en ég hest-
hús og bóndabæ? Hversvegna
voru leikföngin frá „Aðalvöru-
húsinu"? —
„Hver sagði þér það?“
„Ég sá það á vörumerkinu í
fyrra . . .“
Jean de Blaye sagði einu
sinni enn: „Já, en þegar
mamma segir það . . og ég
fann að honum var órótt.
„Heyrðu mig nú,“ sagði ég,
„ef við erum harðákveðnir í að
vaka, þá getum við bara kveikt
ljós og lesið í bók, eða setið
HLYNURINN
Smásaga eftir Francois Mauriac
Francois Mauriac er fæddur í Bordeaux í Frakklandi, áriff 1885
og hlaut rammkaþólskt uppekli, sem hafði gagnger áhrif á
skapgerff hans og lífsskoðanir. Hann nam bókmenntasögu í París,
stofnaði kaþólskt tímarit og varð mefflimur í frönsku akademí-
unni. Hann er almennt viffurkenndur í röff fremstu rithöfunda
Frakka; hefur sent frá sér fjölda bóka, einkum skáldsögur,
ritgerffir og ævisögur rithöfunda. 1 verkum hans, sem mörg
gerast í vínræktarhéruffunum umhverfis fæffingarborg hans
er gjarnan fjallaff um þá þætti í örlögum fól'ks, sem síffur liggja
í augum uppi. Stíll hans er ríkur af blæbrigffum og þrunginn til-
finningu. — Mauriac hlaut bókmenntaverfflaun Nóbels 1952.
12 SAMVINNAN