Samvinnan - 01.09.1975, Blaðsíða 7

ÉÉ Ég þekki ekkert land á okkar þróunarstigi, sem
' * býr við eins hátt hlutfall höfuðborgarsvæðis af
sinni heildaríbúatölu.
tug var meðalmannfjölgun
2,1% á ári, mest að því er mig
minnir 1957, 2,54%. Hins veg-
ar fór fæðingartalan að lækka
1963, og sérstaklega þegar leið
að lokum sjöunda áratugsins,
og hún er enn mjög lág. Ef við
miðum við að fólk hefji fulla
þátttöku í atvinnulífi þjóðar-
innar að meðaltali um tvítugt
1 þetta er þægileg viðmiðun)
sjáum við, að siðan um 1960
höfum við sífellt verið að taka
á móti stækkandi árgöngum á
vinnumarkað okkar, og að
þessir árgangar fara stækkandi
fram yfir 1980, en minnka svo
snarlega. Þetta gerir vitaskuld
miklar kröfur til okkar at-
vinnulífs um stöðugan vöxt, og
sama má segja um framhalds-
°g háskólakerfi okkar.
Þessu til viðbótar kemur að
aldursskipting er ekki jöfn í
landinu. Reykjavík og Reykja-
des eru tiitölulega eldri en
aðrir landshlutar, þ. e. a. s.,
hlutfallslega er meira af yngsta
fólkinu í hinum landshlutun-
um. Því miður tókst mér ekki
að afla mér nægra talnalegra
upplýsinga um þetta atriði,
sem þó er undirstöðuatriði en
uf þeim gögnum, sem ég hef
undir höndum dreg ég þá á-
lyktun, að á landsbyggðinni, og
Þá bæði í sveitum og á þétt-
býlisstöðum, sé tiltölulega
mikiu meira af því unga fólki,
sem á næstu árum kemur inn
á vinnumarkaðinn en á
Reykjanessvæðinu. Með það í
huga að eftir u. þ. b. 10 ár mun
sá hópur fara snarminnkandi,
má draga þá ályktun, að það
sé unga fólkið á landsbyggð-
inni, sem núna er á aldursbil-
inu 10—19 ára, sem muni hafa
úrslitaáhrif á þróun byggðar
í landinu um fyrirsjáanlega
framtíð. Það eru ákvarðanir
þess um búsetu sem munu
skipta sköpum. Af þessu má
ennfremur draga þá ályktun,
að næstu 10 ár séu mjög ör-
lagaríkt tímabil sem miklu
muni ráða um hvort unnt verði
að koma á hér á landi skaplegu
byggðajafnvægi.
Ég hef stundum sagt að ís-
land sé skipulagt eins og
brezka heimsveldið fyrir 1914.
Allt hið góða, fagra og merki-
lega var þá samankomið í mið-
punkti þess, á sjálfu Englandi.
Nýlendurnar sáu Englandi fyr-
ir hráefnum. Reykjanessvæðið
er í stöðu Englands. Aðrir
landshlutar eru í stöðu ný-
lendnanna. Þeir framleiða
mjólk og kjöt og fisk og dálítið
af iðnaðarvörum. Mestallt hitt
er á Reykjanesi.
Atvinnugreinum er nú oft
skipt í þrjá flokka, frum-
vinnslu, úrvinnslu og þjónustu.
Atvinnuskipting í þessum höf-
uðflokkum var sem hér segir
1972 skv. tölum Pramkvæmda-
stofnunar.
Prumv. Úrv. Þjón-
% % usta %
Reykjanes 4.0 49.3 46.7
Aðrir landshl. 34.8 42.7 22.9
Grundvöllur lífskjarabóta er
aukin framleiðni. Framleiðni-
aukning hefur verið mest og
verður fyrirsjáanlega mest í
frumvinnslu og úrvinnslu-
greinum. Batnandi lífskjör
auka eftirspurn eftir margs
konar þjónustu. Þetta þýðir að
við getum enn sem fyrr búizt
við, að fólki fækki að tiltölu í
frum- og úrvinnslugreinum en
fjölgi í þjónustugreinum. At-
vinnulíf landshluta annarra
en Reykjaness byggist fyrst og
fremst á fyrrnefndu greinun-
um. Þjónustugreinarnar eru
fyrst og fremst staðsettar á
Reykjanesi. Viðbótarvinnuafl-
ið, unga fólkið sem ég nefndi
áðan, mun að miklum hluta
starfa við þjónustugreinar. Þvi
mun það sækja þangað, sem
atvinnu verður að fá innan
þeirra. Hér er komið fram enn
eitt atriði, sem hvetur fólk til
að setjast að á Reykjanessvæð-
inu. Næst stærsti hópurinn
mun velja sér störf og bjóðast
þau í úrvinnslugreinum, fyrst
og fremst iðnaði. Úrvinnslu-
greinarnar dreifast mun meira
um landið en þjónustugrein-
arnar, en eru mun einhæfari
utan Reykjaness en innan, að
Akureyri undanskilinni.
• HVERS VEGNA Á AÐ
BREYTA ÞRÓUNINNI?
Ég sagði fyrr í þessari grein,
að skilningur á nauðsyn
byggðaj afnvægis hefði aukizt
á síðustu árum.
Ég held að þetta sé rétt. Hins
vegar heyrast enn sem fyrr
raddir sem mæla gegn því, að
þjóðfélagið leggi fram fjár-
muni til þess að tryggja bú-
setu fólks út um landið, á
kostnað Reykjanessvæðisins
eins og það er kallað. Hver
eru rökin fyrir réttmæti slíkra
ráðstafana?
Þau eru annars vegar félags-
legs eðlis en hins vegar hag-
ræn.
í nýlegu eintaki af Time
var grein um bezt heppnaða
samfélag Vestur-Evrópu, eins
og það var þar kallað, Vestur-
Þýzkaland. Þar var haft eftir-
farandi eftir þýzkum félags-
fræðingi, í lauslegri þýðingu,
„Þýzkaland er samfélag hér-
aða, ekki aðeins eitt land. í
landinu eru margar borgir með
Skipting íbúa á landshluta
um aldamótin
íbúar alls: 77.290
í þéttbýli: 17.732
í sveituin: 59.558
Vestfiröir
Skipting íbúa á landshluta
1973
íbúar alls: 213.499
íþéttbýli: 185.965
í sveitum: 27.534
Vestfiröir
7