Andvari

Árgangur

Andvari - 01.10.1959, Síða 45

Andvari - 01.10.1959, Síða 45
ANDVARI STAFVILLA í DARRAÐARLJÓÐUM 155 sett úr rönd (þ. e. skjöldur) og verlc, merkir: orusta, hliðstætt skjaldveður hjá Hólmgöngu-Bersa, skjaldbrak í Háttatali Snorra, sverðleikur í Ólafsdrápu Hall- freðar og sverðþing í Víkingavísum Sig- hvats. Valkyrjurnar eru hér kallaðar vinur randverks, þ. e. vinkonur orustunnar, og þær vefa í vef hcrmannanna rauðu ívafi (,,vefti“) líka, þ. e. blóðugum líkum þeirra, er falla. Hitt sem eg skil öðru vísi en aðrir, skiptir meira máli, varðar kvæðið allt. Það má rekja til þess, að eg les fyrir, þar sem aðrir lesa fyrri. Þetta hverfir kvæð- inu, breytir því úr því að vera fortíðar og líðandi stundar mynd í að vera fram- tíðarmynd, forsögn um það er verÖur eða skal verða. Þetta breytir kvæðinu öllu án þess að nokkru öðru sé breytt. Kvæðið hefur veriÖ skilið í samræmi við fyrir- burðarsöguna, sem höfundur Njálssögu hefur ofið um það, hann hefur villt skilning manna með henni á sama hátt og hann hefur talið mönnum trú um, að arfasáta langstaðin í sunnlenzkum haustrigningum sé sérstaklega eldfim og vel til þess fallin að kveikja í húsum með henni. Menn hafa skilið kvæðið þannig, að það líði frarn samtímis orustunni eins og þegar íþróttafréttamenn segja sam- tímis í útvarpi fréttir af knattspyrnu eða glímu. „Nú er fyrir oddum jarlmaÖur hniginn" hefur einfaldlega verið skiliÖ og skýrt þannig: nú er Sigurður Hlöðvis- son jarl yfir Orkneyjum og Katanesi fall- ®n. „Kveð eg ríkum gram ráðínn dauða" hefur verið skilið og skýrt þannig: nú reiðir Bróðir sverð sitt að Brjáni konungi, °g höggið hlýtur að verða banahögg. En hvernig ber þá að orustulokum eftir osigur víkinganna að kalla orustuna ))SÍgurvcf“ og að skilja og skýra þetta: »Þcir munu lýðir löndum ráða, er út- s^nga áður byggðu". Því hafa fræði- oienn ýmist engu svarað eða þeir hafa sagt eitthvaÖ líkt og Eggert Jochumsson, er hann var spurður, hvernig ætti að taka kveöjuna: „Góðan daginn og guð gefi hann betri en hann verður". „Það verður að taka það eins og það er talað,“ sagði Eggert, og átti við, að „taka“ yrði „það“ eins og mótsagnafulla vitleysu. Með því að lesa „fyrir" í stað „fyrri“ er eðlilegast að skilja kvæðið þannig, að það sé ort fyrir orustuna, og þá verður það líka einfalt til skilnings og sjálfu sér samkvæmt. „Kveð eg ríkum gram ráðinn dauða“ er spásögn eða öllu heldur fyrirheit um fall Brjáns konungs. „Nú er fyrir oddum jarlmaður hniginn" er líka fyrirheit urn fall ættborinna eða lendra manna írskra, en stefnir ekki að Sigurði Orkneyjajarli. „Nú er hniginn" og „nú er vefur ofinn“ (eins og „nú er ógurlegt um að litast") hefur hér eflaust framtíðar (og skilyrðis) merkingu eins og í lagamáli, þó að það finnist annars staðar varla í Ijóðamáli fornu. „Og munu Irar angur bíÖa, það er aldrei mun ýtum fyrnast" er enn spásögn og fyrirheit um ósigur Ira og sigur víkinganna, og „mun um lönd fara læspjöll gota“ er einnig fyrirheit um frægð víkinganna að lokinni orustu („nú er vefur ofinn og völlur roÖinn“) og fengnum sigri. En það sem úr sker um, að þessi skilningur á kvæð- inu er efalaus, eru vísuorðin: „Þeir munu lýðir löndum ráða, er útskaga áður byggðu". Þetta var það, sem víkingarnir og útskagamennirnir (t. d. frá Orkn- eyjurn og Katanesi) börðust fyrir í Brjáns- bardaga. Þetta var fyrirheitið er bezt gat brýnt vilja þeirra og eggjar vopna þeirra fyrir orustuna og í henni. En eftir orust- una gat enginn víkingur eða norrænn maÖur tekið sér þessi orð í munn. Svo að lokum örfá orð um Brjáns- bardaga, lok liardagans og afleiðingar. Orustan var einhver hin grimmasta, er
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Andvari

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.