Andvari - 01.10.1959, Page 74

184
BJÖRN ÞORSTEINSSON
ANDVARI
valda og þegna). Skjal þetta er til í mörg-
um afritum á latínu og lágþýzku og 18.
aldar afriti af íslenzkri þýðingu, og skipt-
ast þau í tvær greðir. Eitt latínuhand-
ritið er ritað sömu hendi og á sams konar
pappír (vatnsmerkið hið sama) og aðal-
kæruræða Thomasar Lees (a-gerð), en
þar segir í 1. grein, að eigi megi hindra
fiskveiðar við ísland, heldur skuli þær
öllum frjálsar. 1 öllum hinum afritunum
(b-gerð) er ekki minnzt á fiskveiðar á
þessum stað, en sagt, að menn skuli
ástunda friðsamleg samskipti við eyjar-
skeggja og aðra. 1 annarri grein a-gerðar
segir, að það sé rétt og skylt, að allir hafi
jafnan aðgang að verzlun og veiðiskap;
en í b-gerð segir á þeim stað: „Sömu-
leiðis merkir orðið negotiatio einnig fisk-
veiðar." 1 íslenzkri þýðingu á bréfi Frið-
riks I. til Islendinga, þar sem hann til-
kynnir þeim samninga, sem gerðir hafi
verið milli sín og Englendinga og stað-
anna Flamborgar og Brima, er livergi
minnzt á fiskveiðar einu orði, heldur
einungis fjallað um verzlunarsamninga.72)
En reglugerðin frá Hamborg var ekki
endanlega samþykkt þar, og 14. febr.
fóru fundarmenn til Segeberg að boði
Friðriks konungs, en þar setti Kristján
hertogi af Slésvík og Holtsetalandi, son-
ur Friðriks, annan samningafund. Þar
var m. a. íslenzki landstjórinn kominn
fyrir hönd valdstjórnar á íslandi. Fund-
urinn stóð dagana 15.—17. febr., og að
lokurn var Dr. Lee rétt endanlegt svar
við erindum hans og kærum. I svarinu
segir, að skærurnar á Islandi sumarið
1532 séu Englendingum að kenna sam-
kvæmt vitnisburði þeirra, sem til þekktu,
einkum íslenzka landstjórans. í nafni
konungs var Englendingum boðið og
einnig Hamborgurum og Brimurum
(þeir síðarnefndu sóttu ekki fundinn) að
forðast allar slíkar yfirtroðslur á Islandi.
Þar er hvergi minnzt á skaðabætur, cn
Lee lofaði af sinni hálfu, að ekki yrði
gripið til refsiaðgerða gegn Hansamönn-
um í Englandi. Að lokum segir, að
Englendingum, Hamborgurum og Brim-
urum leyfist að stunda fiskveiðar við Is-
land (piscature in perpetuum), að því til-
skildu, að þeir forðuðust óeirðir og auð-
sýndu landstjóra konungs skylduga
hlýðni og greiddu venjulega tolla og
skatta (una cum antiquo theolonio omnis
reverentia exhibeatur). 1 þessu lokasvari
(Finalis responsio) er hvergi minnzt á
verzlun, heldur einungis talað um pisca-
turam. Arnold Ræstad telur hugsanlegt,
að það eigi aðeins að tákna fiskverzlun.73)
Scnnilegra cr þó, að enski sendifulltrú-
inn hafi lagt svo mikla áherzlu á það
atriði að tryggja Englendingum fiskveiði-
réttinn við ísland, að hann hafi að lok-
um látið skaðabótakröfurnar niður falla,
jicgar það atriði var skýrt tekið fram í
svarinu, sem hann átti að flytja konungi
sínum. I Iitt cr annað mál, að bæði Frið-
riki konungi og Flamborgurum var Ijóst,
að fiskveiðar útlendinga við ísland voru
bannaðar að íslenzkum lögum. Á Staats-
archiv í Hamborg eru varðveitt afrit og
þýðingar á öllum helztu samþykktum
íslenzka alþingisins um verzlun og fisk-
veiðar frá árinu 1431 og fram til loka
16. aldar. í deilum sínum við Englend-
inga á Islandi vitnuðu þeir jafnan í ís-
lenzk lög, því að þau rákust ekki á hags-
muni þeirra, sem fengust lítt við fisk-
vciðar. Bréf Friðriks I. til íslendinga um
samningana 1533 og samþykktir alþmgis
um sumarið sýna, að engar breytingar
höfðu orðið á lagalegum rétti útlendinga
til sjósóknar við Island. Á þinginu voru
hæði landstjóri konungs og fidltrúar
I lamborgara og Brimara, en þar var m.
a. samþykkt, að „duggarasigling skipist
hurt undan landinu". Þessi alþingisdóm-
ur var staðfestur af ríkisráði Norðmanna,
cn ófriður gcisaði þá í Danmörku.74)