Andvari - 01.10.1959, Page 77

ANDVARI
IIINRIK VIII. OG ÍSLAND
187
samningurinn girnilegur, enda bárust
lionum nú rausnarlegri boð úr annarri
átt.
Nokkru eftir að Peder Svave gisti
Lundúnir, munu Hinriki VIII. hafa bor-
izt tíðindi frá sendimönnum hans i Lý-
biku, þeim Richard Candish og Edmond
Bonner. Þeir segja m. a., að Marcus
Meyer, helzti flotaforingi Lýbiku í
Greifastríðinu, „sé samþykkur því, að
hans konunglega tign hljóti ekki ein-
ungis kastalann, sem hann (þ. e. M.
Meyer) hafi nú á valdi sínu (þ. e. Var-
berg Slot), heldur einnig Elbo (þ. e.
Málmey), Landskrónu, Kaupmannahöfn
og I Ielsingjaeyri". Sendimenn segja í
skýrslunni, að miklu auðveldara sé að
leggja fram slík rausnarboð cn sjá um
efndir þeirra.8r')
Arild Huitfeldt fullyrðir í Dan-
merkurkróniku sinni, að þetta hafi ekki
verið eina boðið, sem Hinriki barst á
þessum árum af Norðurlöndum, honum
hafi jafnvcl verið boðin danska kórónan
árið 1534.8B) Ekki er vitað, að Hinrik
hafi þekkzt þau boð að öðru leyti en
því, að hann slítur ekki sambandi við
Marcus Meyer, á meðan nokkur von var
til þess, að hann og Lýbika ynnu sigur
í Danmörku. Hins vegar minnkuðu þær
líkur mjög árið 1535; þá hóf Kristján
III. umsátur um Kaupmannahöfn 24.
júlí og hertók 13 ensk skip á leið um
dönsku sundin. Þar með hafði hann náð
þeirri hernaðarstöðu, sem löngum hafði
dugað Danakonungum til þess að neyða
enskar ríkisstjórnir til samninga. Haustið
1535 fara orð milli þeirra konunganna
tim málið,S7) en í janúar rita þeir Richard
Candish Ilinriki VIII. skýrslu um dvöl
sína hjá Kristjáni III., en þeir eru
komnir á fund hans til samninga um
herteknu skipin og málamiðlun milli
stríðsaðila. Kristján segir þcim m. a.,
að 10 skip hafi hann þegar látið laus, cn
þrjú muni hann greiða. Hann tekur dauft
í það að fela Hinriki að miðla málum
milli sín og Lýbiku, en æskir styrks frá
lionum og fullyrðir, að andstæðingar
sínir hafi í hyggju að afhenda keisara
Kaupmannahöfn og Málmey, ef þeir
hrósi sigri. Kristjáni var fullkunnugt, að
Hinrik VIII. hefur sízt af öllu viljað,
að keisari drottnaði við dönsku sundin;
ekkert var jafnvel fallið til þess að draga
hann frá stuðningi við Lýbiku eins og
vitneskja urn það, að forystumenn hennar
léku tveimur skjöldum í afstöðu sinni
til keisara. Málaleitan Kristjáns um styrk
frá Hinriki svaraði Candish með því að
spyrja fulltrúa hans, hvaða tryggingu
hann vildi gefa, cf Hinrik lánaði honum
fé, nægjanlega til þess að lánið yrði
endurgreitt, og krafðist, að konungi yrði
afhent Kaupmannahöfn og Málmey.
Fulltrúar Kristjáns svöruðu því til, að
slíkt kæmi ekki til mála, af því að Kau]i-
mannahöfn væri aðsetur Danakonunga,
en þeir sögðu, að herra sinn ætti ýmsar
eyjar cins og ísland og Færeyjar, sem
ættu að fullnægja hans hátign.
Daginn eftir þessar viðræður hitti
Candish Kristján III. einslega og segir
honum, að hann hafi ekki umboð til
samninga um annað en friðargerð og
herteknu skipin. Konungur sinnti því
engu, en rægði Lýbikumenn að vanda
sem bezt hann kunni, kvað þá gerða út
af keisara og bað um enskt lán gegn veði
í íslandi og Færeyjum, „tveimur stórum
löndum, en á öðru þeirra, íslandi, hafði
hann frétt, að væri gnægð af brenni-
steini". Candish taldi lánarbeiðnina ekki
nægan samningsgrundvöll, af því að
Ilinriki sé dýrt að baka sér reiði keisara
með stuðningi við Kristján III., en nú
sé friðsamlegt með Hinriki og keisaran-
um. Þegar enski fulltrúinn reyndist svo
þéttur fyrir, skundaði Kristján á fund
ráðgjafa sinna, en kom brátt aftur og