Andvari - 01.10.1959, Síða 99

ANDVARI
ÍSLBNZKUIl SAGNASKÁLDSKAPUR 1949—1958
209
]ón Dan. Geir Kristjánsson.
reynsla Geirs Kristjánssonar móti sögur
hans til góðs og ills, og þar hefur
sprottið athyglisverður sltáldskapur, hvað
sem mönnum virðist um jarðveginn.
Mestu máli skiptir, að skáldin finni til
í veðri samtíðarinnar og segi það, sem
þeim býr í brjósti. Og það hefur Geir
Kristjánsson gert í „Stofnuninni".
Jón Dan var lengi búinn að fást við
ritstörf og hafði unnið til verðlauna áður
en smásagnasafn hans „Þytur um nótt“
varð að bók. Höfundurinn er þremur
arum eldri en Ólafur Jóh. Sigurðsson og
gaeti þess vegna verið margra bóka mað-
ur. Jón fór hins vegar hægt af stað.
hamt er „Þytur um nótt“ ekkert úrval
og sögurnar misjafnar. Langbezt tekst
höfundinum í Kaupverði gæfunnar. Sál-
Læðilegur næmleiki og kliðmjúkur stíll
Jóns Dan fellur þar vel að efninu, og
sagan verður sterk heild í allri sinni hóf-
semi og varfærni. En Kaupverð gæfunnar
er undantekning, þó að höfundurinn
ýerði að teljast fundvís rithöfundur. Jón
a stundum í dálitlum vandræðum með
sögugerðina, og fyrir kemur, að hann
velur sér efni, sem ekki hentar hans
aðferð. En stílræn vandvirkni höfundar-
ins er til fyrirmyndar og tryggir Jóni
Dan sigur, þegar sagan gengur upp í
efninu og efnið í sögunni. Skáldsaga
Jóns, „Sjávarföll", er hagleg tilraun, sem
ber sæmilegan árangur, en heldur ekki
meira. Hún mun of samþjöppuð, og
tímaskyn hennar virðist einhvern veginn
á reiki, þó að sú ályktun sé kannski
fremur sök lesandans en höfundarins.
Auk þess vill Jón Dan láta söguna tákna
annað og meira en hún rís undir. Þó
er lakast, hvað sögufólkinu skammtast
naurnt svipmót, eiriken.ni og örlög. Ungu
sagnaskáldunum hættir til að láta sögu-
fólk sitt vera annaðhvort gott eða vont.
Sá skáldskapur er lífinu fjarlægur og
þess vegna ósennilegur. Þetta hendir Jón
Dan í „Sjávarföllum". Gallar sögunnar
eru raunar snotrir, því að vandvirkni
höfundarins segir alltaf til sín, en kostir
hennar hefðu þurft að vera fleiri og
skýrari. Jón Dan er svo slyngur smá-
14