Andvari - 01.10.1959, Side 100

210
1I12LG1 SÆMUNDSSON
ANDVARI
sagnahöfundur, að maður ætlast til
góðrar skáldsögu frá lrans henái. Ég
ljóstra hér ckki upp leyndarmálum, en
mig grunar, að næsta skáldsaga Jóns
verði betri en „Sjávarföll".
Jóhannes Helgi skipaði sér í sveit
beztu smásagnahöfunda tímabilsins með
hók sinni „Allra veðra von“. Þar eru
sex sögur, og tvær góðar og aðrar tvær í
háu meðallagi. — Stormur og Róa sjó-
menn einkennast af myndrænni upp-
lifun og seiðmögnuðu orðalagi, stíllinn
sjálfstæður og svipsterkur og ungæðisleg
frásagnargleði höfundarins í dágóðu
samræmi við efnið. Hins vegar varð ég
fyrir vonbrigðum af bók Jóhannesar
Helga frá í haust, „Horft á hjarnið", og
kann til dæmis ekki nafn á þá viðleitni.
Höfundurinn virðist hafa þrjár sögur í
liuga og hristir þær saman. Afleiðingin
verður sú, að lesandinn má vera athug-
ulli og góðviljaðri en ég, ef frásögnin á
ekki að fara fyrir ofan garð og neðan.
Skáldskapurinn í „Horft á hjarnið" er
ekki samkvæmt neinu lögmáli. Þetta
virðist helzt æfing. Rökréttara myndi, að
hún hefði verið undanfari „Allra veðra
von“. En Jóhannes Helgi rekur auðvitað
af sér slyðruorðið. Góður smásagnahöf-
undur fer varla forgörðum á rithöfundar-
brautinni, Jió að hann misstígi sig.
„Sjö sögur“ Steingríms Sigurðssonar
eru utan garðs í undraheimi skáldskap-
arins. Höfundurinn getur annaðhvort
ekki Jrað, sem hann vill, eða vill ekki
Jrað, sem hann gelur. Skást er Appels-
ínur, þó að tengsli tvískiptingarinnar
hangi á liláþræði, en þar er lífræn mynd
og skáldlegt viðhorf, og slíkt er langtum
meira en Iiægt er að segja urn hinar
sögurnar. Steingrímur er ritfær, djarf-
mæltur og sæmilega fjölhæfur, og allt
eru það kostir. Elins vegar er honum
næstum fyrirmunað að tengja saman
fólk og örlög, en gæðir frásögnina Jress
í stað einhvers konar tilgerð, sem verður
persónuleg, þegar bezt lætur. Sögurnar
komast ekki inn í höfuðið á Steingrími
Sigurðssyni. Hann ber Jiæi: utan á sér,
svo að Jrær eru líkari fötum en mennsku
lífi í gleði eða sorg. Höfundurinn þyrfti
að láta hug sinn móta Jiað, sem augað
og eyrað nernur eða minnið skilar. Þannig
myndi dálítil von skáldskapar frá Jness-
um óstýriláta sundurgerðarmanni.
Upptalningunni er þá lokið, enda mál
til komið, og vona ég, að ekkert spá-
mannsefni hafi gleymzt. Einhverjum
kann að virðast ámælisvert, hvað ég er
orðhvatur, og vitaskuld eru skoðanir
mínar enginn hæstaréttardómur. En
sumir höfundar tímabilsins eru svo tann-
hvassir, að Jicir ættu að Jrola, þó að þeirn
sé óvægilega strokið. Fólki, sem hneyksl-
ast af lofi eða lasti, vil ég svo ráðleggja
að lesa bækur höfundanna til að sann-
færast um, hversu mér hefur skjátlazt.
Það er líka ómaksins vert. Samtíðarbók-
menntirnar koma okkur sannarlega við.
Þær eru sú nútíð, sem boðar framtíð.