Stúdentablaðið - 01.12.1952, Blaðsíða 17

STÚDENTABLAÐ
9
andi húsnæði Háskólabókasafnsins er heppi-
legt til annarra nota. Þessi leið verður þvi að
teljast hæpin.
Oðru máli gegnir um Landsbókasafnið. Það
hefur til skamms tíma, eins og kunnugt er,
hýst þrjú söfn, sem koma því ekki við: Þjóð-
minjasafnið, Náttúrugripasafnið og Þjóð-
skjalasafnið. Þjóðminjasafnið er nú farið, og
vonir standa til, að Náttúrugripasafnið muni
eignast sérstakt húsnæði á næstu árum. En
því hefur ekki verið hreyft, svo að ég viti, að
reisa þyrfti sérstakt hús handa Þjóðskjala-
safninu. Eru þrengsli þó orðin þar svo mikil,
að við svo búið má ekki öllu lengur standa, og
hlýtur fyi’r eða síðar að reka að því, að úr
þeim verði að bæta. Ef Landsbókasafnið losn-
aði við þessi óháðu söfn, myndi það hafa næg
húsakynni til að geyma handritin frá Höfn og
skapa mönnum góð vinnuskilyrði. Auk þess
mætti i'ýma þar betur til með því að afhenda
Bæjarbókasafniixu slatta af erlendum
skemmtiritum, sem engum íslenzkum fræði-
manni koma að gagni. Hús Landsbóka-
safnsins mun nægilega traust, til þess að
handritin séu þar örugg. Ég hygg því, að þessi
tilhögun sé mjög athugunarverð, með því að
fyrr eða síðar þarf að sjá Þjóðskjalasafixinu
fyrir betra húsnæði, eins og fyrr var sagt, og
með þessu móti hefðu memx á eixxum stað
flestöll þau rit, preixtuð eða ópi’eixtuð, sem nota
þarf við í'annsóknir íslenzki’a bókmennta.
ömxur skylda, sem við tökum okkur á herð-
ar við heimflutning handritanna, er útgáfa
þeirra. Því hefur oft verið fleygt nxeð allmikl-
um rétti, að Danir hafi ekki lagt mikið fé af
möi'kum til þeiri'a hluta, og við megum ekki
með nokkru móti lenda í sama fariixu. Alþýðu-
útgáfur munu bera sig framvegis eiixs og
hingað til sökum fróðleiksfýsi íslenzks al-
memxings. Eix allt öðru máli gegnir um
strangvísindalegar útgáfur, sem eru nauðsyn-
legar xmdirstöður hinna. Slíkar útgáfur eru
aðallega á tvo vegu. Gefa má einstök haixdrit
stafrétt út, annaðhvort ein sér eða með orða-
mun úr öði’um handritum. Þannig barf fyrst
og frernst að fai’a með öll skinnhandritin, því
að það hefur m. a. ómetanlega þýðingu fyrir
málsögu okkar. I öðru lagi má gefa út ein-
stök rit með samræmdri stafsetningu, þar
sem reynt er að konxast sem næst orðalagi
fi’umtextans eða staðgengils hans með því að
flokka haixdritiix og rekja afstöðu þeiri’a hvers
til amxars. Þess háttar útgáfur eru jafnan
kostnaðarsamar og lítt við alþýðu hæfi. Er því
engin von til, að þær beri sig, og vei’ður að
afla þeim fjár úr einhvei’ri átt. Raunar virð-
ist ekkex’t því til fyrirstöðu, að ýmis erlend
félög haldi áfram vísiixdalegunx útgáfum síix-
um, ef greitt er fyrir þeim hér eitir mætti,
t. d. Det kongelige nordiske oldsknftseIskab,
senx er með Dyskupa sögur, og Samfund til
udgivelse af gammel nordisk iitteratur, sem
hefur íxýlega seixt frá sér 63. ísleixzka forn-
ritið. Saixxa máli gegnir unx Hið íslenzka
fræðafélag, sem er nú m. a. að gefa út íslenzk
rit síðari alda, eix líklegt er þó, að það félag
myndi flytja til Islands nxeð handritununx.
Bókaíorlag Einars Munksgaards myndi einn-
ig geta haldið áfram ljóspreixtuix íslenzki'a
haixdrita (Corpus codicum lslandicorum medii
aevi), ef þau yi’ðu lánuð til Hafnar, og eixgixx
ástæða er. til að hætta við útgáfu Nordisk filo-
logi, sem í eru textar, ætlaöir til íxotkuixar í
háskólum. Hins vegar myndi útgáfa Árna-
sjóðsixefixdar sennilega falla íxiður, en á henn-
ar vegurn eru íslenzk miðaldalcvæði og Biblio-
theca Arnamagnæana (koniin 12 stór bindi).
Sú útgáfa hefur notið styrks frá danska rík-
inu og ýmsum dönskum sjóðum. Ekki veit ég,
hvað verða myndi um Árnasjóð, en varla
myndi hann renna óskiptur til okkar. Er því
sýnilegt, að afla vei’ður fjár til að halda henni
áfi’am, og er það þó ekki nóg. Okkur ber
skylda til að auka útgáfuna, því að í dönskum
söfnum eru enn mörg íslenzk rit, sem hafa
aldrei verið gefin út eða svo illa, að ekki vei’ð-
ur við unað til lengdar. Til f járöflunar í þessu
skyni eru tvær leiðir færar. önnur er sú, að
íslenzka ríkið leggi fram nægilegt fjái'magn
á hverju ári, en hin, að stofnaður vei’ði út-
gáfusjóður með frjálsum samskotum. Eg er
í engunx vafa um, að íslenzkur almenningur
myndi taka vel í það nxál, og ef svo skyldi fara,
að fé það, senx nú er verið að safna til hand-
ritasafnsbyggingar, yrði ekki notað til þeirra
hluta, mætti vei’ja því til að stofna slíkan sjóð,
svo fremi senx gefendur leyfa. Það yrði ekki
síður göfugt hlutvei’k og gagnlegt. En þótt
þessi leið vei’ði farin, má jafnan búast við því,
að ríkissjóður verði að hlaupa undir bagga
öðru hvoru.
íslenzkar fornbókmenntir hafa að ýmsu
leyti alþ.jóðlegt gildi og vinna okkur því bezt
gagn, að þær séu sem kunnastar ei’lendunx
þjóðum. Heimflutningur handritanna má ekki
vei’ða til þess að torvelda þau kynni á neinn
hátt. Við verðum því að greiða svo vel sem
unnt er fyrir þeim útlendingum, sem hingað
vilja leita til að í’annsaka handritin. En auk
þess verður að gei’a hinar vísindalegu útgáfur
svo úr gai’ði, að þeir eigi sem auðveldast með
að hagnýta sér þær. Þar koma einkum þrjár