Stúdentablaðið - 01.12.1952, Blaðsíða 29

STÚDENTABLAÐ
21
Edouard Schydlowsky, sendikennari:
Francois Mauriac og hlutverk
rithöfundarins í rás viðburðanna
„Rithöfundurinn á að þjóna sannleikanum
og skynseminni. Til þess nægir honum ekki
hugsunin ein og reynslan. Hann er sem næmt
viðtökutæki. Hann heyrir hin minnstu hljóð
í þögninni, hann greinir í myrkrinu það, sem
öðrum er hulið. Vilji hann hvorki heyra né
sjá, verður hann að troða rækilegar upp í eyr-
un, byrgja betur augun en aðrir. Hugleysi
hans og sekt eru þá meiri. En leggi hann hins
vegar hlustirnar við, hvessi hann augun, þá
leikur hann hlutverk sitt sem vera ber. Þetta
er allt og sumt.“
Þannig skírgreindi Claude Aveline árið
1939 hlutverk rithöfundarins í rás viðburð-
anna. Það leikur enginn vafi á því, að
Francois Mauriac hefur tileinkað sér þessa
skírgreiningu Aveline, þótt skiptar kunni að
vera skoðanir þeirra um önnur mál. Mauriac
hefði einnig getað tekið sér sem einkunnarorð
þessi ummæli Anatole France: „Hugleysið er
aldrei skynsamleg afstaða." Bókmenntaverð-
laun Nobels, sem veita skal þeim rithöfundi,
er hæst hefur náð í list sinni, hafa því að
þessu sinni verið veitt rithöfundi, sem er
virkur þátttakandi í stjórnmálum og trúmál-
um.
Ritverk Mauriac sýna, að hann hefur frá
upphafi hallazt að trúmálum og sótt yrkisefni
í þau. Sem katólskur rithöfundur og jafn-
framt sálfræðingur er hann í dag ásamt
Bernanos, Claudel, Julien Green, Maritain,
Madaule og Henri Bosco fulltrúi hins volduga
straums bókmennta trúarlegs eðlis. er allt frá
miðöldum hefur hrifið með sér fjölda
franskra rithöfunda. Sem katólskur trúmaður
hefur Mauriac átt í sama sálarstríði og
„Pascal og systir hans Jacqueline" og
„Racine“, enda hefur hann lýst lífi þeirra af
nærfærni og bróðurlegri hlýju í samnefnd-
um verkum. Þótt víða bregði við ferskum og
tærum skáldskap í hinum glöggu lýsingum
Mauriac á trúarlífi og persónur hans hrærist
í sérkennilegu, eins og kæfandi andrúmslofti,
þá getur hann ekki staðizt samanburð við
Claudel. hvað snertir frumleik, andagift, ris-
mikið yrkisefni og einlæga trú. Claudel er að
margra áliti mesta katólska skáld aldarinnar,
en hann nýtur ekki eins mikilla vinsælda og
Mauriac, sem jafnframt því að vera rithöf-
undur lætur til sín taka á opinberum vett-
vangi og er orðinn víðkunnur fyrir dagblaða-
skrif sín.
Hin háleita hugsjón kristninnar um misk-
unnsama en kröfuharða trú veldur stormum
í hug Mauriac. Hann getur veitt iðrandi synd-
ara fulla fyrirgefningu, en einnig lostið þung-
lega þann, er hlýðir ekki kalli sannleikans.
Sannleikurinn er í hans augum það, sem
kennisetningar katólsku kirkjunnar prédika:
kærleikur, meðaumkun með lítilmagnanum,
langlundargeð; glöggur skilningur á því, sem
aflaga fer í þjóðfélaginu og óréttlæti þess,
vilji til að bæta sem bezt má verða þann heim,
er guð hefur skapað, en jafnframt vissa um,
að sæluríkið geti ekki verið af þessum heimi;
viðleitni til að milda harðan, efnishyggjandi
heim, svo að menn geti rólegir beðið í voninni
um hina eilífu sælu. Með þessum leiðarljósum
greinir Mauriac „í myrkrinu það, sem öðrum
er hulið“. Hann fellst algerlega á forsendur
trúarinnar og berst í þeirra nafni. Eins og
á tímum trúarbragðastyrjaldanna skiptist
heimurinn í dag milli fulltrúa sannleikans og
villunnar. Mauriac, arftaki Ronsard og
Bossuet. berst gegn villunni, ekki í nafni
sannleika, er mennirnir hafa fundið, heldur í
nafni guðs, því að hann finnur að ríki hans er
í hættu. Mauriac hefur af meira hugrekki og
staðfestu en ílestir aðrir tekið sér stöðu í
broddi þeirrar fylkingar, er tekið hefur að