Stúdentablaðið - 01.11.1965, Blaðsíða 12

12
STÚDENTABLAÐ
Jón E. Ragnarsson, stud jur.:
Svipmyndir
úr
Iffi
Jóns
forseta
Dálkar þeir, sem hér fara á eftir voru að mestu teknir saman fyrir Morgunblaðið
17. júní 1961, en þá voru liðin 150 ár frá fœðingu Jóns Sigurðssonar.
Þegar hinn ágœti ritstjóri Stúdentablaðs bað mig að lcggja af mörkum til blaðsins,
þá varð mér grein þessi tiltœk, ekki vegna þess að nú sé fremur en endranœr
tilefni til þess að minnast Jóns forseta, því að það er alltaf meðan við munum
sögu okkar.
Astœðan er sú, að mér virðist sem persóna Jóns Sigurðssonar
hafi orðið mjög ,,stíliseruð“ með árunum,
drœttirnir orðnir jafn harðir og í eirmyndinni við Austurvöll.
Það er svo sjaldan, sem við reynum að skyggnast inn úr spanskgrœnunni
á minningu þessarar hetju frelsissóknar okkar.
Þá verður fyrir okkur hinn skynsami og rökfasti leiðtogi, sem er harla ólikur fyrstu
hugmynd okkar af leiðtoganum, sem safnaði þjóðinni saman og hvatti menn til dáða.
Slíkir menn nálgast oft hugmynd okkar af múgœsingamanninum,
sem höfðar meira til tilfinninga en skynsemi og raunsœi.
Við teljum þetta oft afsakanlegt og nauðsynlegt að þessir leiðtogar hneigjast
til meinlœta og öfga.
Þegar við kynnumst Jóni forseta birtist gagnólík persóna og við undrumst,
þegar þar kemur í Ijós, að holzta áhugamál hans í stjórnmálum voru efnahagsmál,
sem minna eru til þess fallin að skapa vakningu,
en innblásnar rœður um frelsi, og baráttu sem hann hélt þó mjög á lofti.
Það hefði verið fróðlogt að fjalla hér meira um tvo höfuðþœtti starfs Jóns forseta:
Frœðistörf hans við útgáfur og rannsóknir á almennri sögu Islands og réttarsögu
og rökfasta baráttu fyrir fjárhagsmálinu 1865 og verklegum framförum á Island,
sem hann áleit forsendu frelsisins.
Þessar svipmyndir úr lífi óskabarns þjóðarinnar eru hér allt og sumt.
Fyrir 150 árum var fæddur á
Raínseyri við Arnarfjörð Jón
Sigurðsson. Síðan hefur ljómað
af þessum degi í sögu þjóðar
vorrar. Við hann, þá og síðar
tengjast helgustu minningar,
stærstu vonirnar. Stofnun Há-
skóla íslands fyrir 50 árum,
endurreisn lýðveldis á íslandi
fyrir 17 árum, dagur þjóðarinn-
ar síðan.
Jón Sigurðsson hefur þegar
hlotið heiðurssess í Islandssög-
unni. Engum manni hefur ver-
ið meiri sómi sýndur, bæði í
bundnu máli og lausu, rit hans
og ræður hafa verið gefin út í
vönduðum útgáfum, bréf hans
hafa verið birt.
Þess er því vart að vænta, að
margar nýjungar komi fram á
150 ára fæðingardegi þjóðhetj-
unnar. Hér mun leitazt við að
bregða upp svipmyndum úr lífi
Jóns forseta og hefur verið
stuðzt við ýmsar heimildir,
einkum þó hið mikla ritverk dr.
Páls Eggerts Ólasonar.
Svipir úr mannlýsingum
Þegar séra Sigurður, faðir Jóns,
hafði búið hann undir háskóla-
nám, fer Jón úr föðurhúsum á
19. ári og stendur á eigin fótum
upp frá því. Hann þrónði þá
þegar með sér þá mannkosti,
sem. ásamt meðfæddum hæfi-
leikum hans og þekkingu urðu
lykillinn að stjórnmála- og
fræðaframa hans. Sagt hefur
verið um Jón, að iðjusemi hans,
atorka og afkastasemi héldust í
hendur við trúmennsku og
vandvirkni með eindæmum.
Þar við bættist dæmafá skarp-
skyggni, gott og trútt minni,
fjölbreyttar gáfur og óvenju-
djúpstæð þekking á þeim við-
fangsefnum, sem hann fjallaði
um.
Iðjusemi Jóns var viðbrugö-
ið. Sagt var að hann talaði við-
stöðulaust við þá, sem hjá hon-
um voru, en ynni jafnframt að
hinum erfiðustu rit- og fræði-
störfum. Hann skoraðist aldrei
undan að taka þátt í gleðskap
kunningja sinna á námsárun-
um, en lét það þó aldrei bitna á
skyldustörfum sínum. Páll Mel-
steð segir frá því, að væri Jón
úti fram undir miðnætti á laug-
ardagskvöldi, þá hefði hann
alltaf sezt við lestur og skriftir,
þegar hann kom heim og sagzt
þurfa að ná því, sem hann hafi
af sér haft við útiveruna. Gleð-
skapur og smásvall var Jóni
einungis hvíld og hressing,
tímaþjófi leið hann engu að
vera til hafta störfum sínum.
Eiríkur Briem segir, að Jón
hafi drukkið vín við tækifæri,
eigi síður en aðrir, en aldrei
verið ölvaður, svo að á bæri,
hefði hann eflaust þolað mikið.
Skömmu eftir aldamótin gerði
eitt rit templara orð á drykkju-
skap Jóns, en tók þau ummæli
þó jafnharðan aftur.
Þegar á leið varð mikil gesta-
gestanauð á heimili Jóns í K,-
höfn. Hélt hann ævinlega
mikla risnu fyrir gesti sína, og
var ekki smátækur á romm hjá
kaupmanni sínum, að hætti
höfðingja þeirra tíma. Hann
verzlaði alltaf hjá sama kaup-
manni. Á afmæli sínu hafði Jón
jafnan sérstakt við. Voru þá á
borðum ungversk vín, alltaf
sömu tegundir. Allur annar
Þessi mynd, sem er eftir málverki í ÞjóSminjasafninu, mun vera af
Jóni Sigurðssyni 25 ára gömlum.