Stúdentablaðið - 01.11.1965, Blaðsíða 5

STÚDENTABLAÐ
5
,,Vísindin efla alla dóð", stendur letrað gullnum stöfum yfir dyrum hótíðarsalar hóskólans.
Vœntanlega hefur hóskólinn eflt þó mörgu þingmenn, sem numið hafa innan veggja hans,
svo mjög til dóða, að þeir hafi ekki gleymt fóstra!
Dr. BJarni
Guönason
I bréfi dags. 19.8.1965 fer rit-
stjórn Stúdentablaðsins þess á
leit við mig, að ég láti í stuttu
máli uppi skoðun mína á því,
„hvernig með bezta móti megi
bregðast við knýjandi fjárhags-
vandræðum skólans“ (þ.e. há-
skólans).
Það fer vel á því, að stúd-
entar sýni háskólanum og mál-
el'num hans áhuga og beri hag
hans fyrir brjósti. Þögn og
sinnuleysi eru feigðarmerki. Af
þeim sökum væri vanhugsað að
virða blaðið ekki svars, þegar
það vekur máls á mikilvægu
atriði, er varðar skólann.
Hinu er ekki að leyna, að
spurning blaðsins er þannig
orðuð, að svör við henni hljóta
að verða haldlaus nema að
undangenginni rækilegri könn-
un og ýtarlegri greinargerð um
allan rekstur háskólans, starf-
semi hans og fjárhag.
Það er kunnara en frá þurfi
að segja, að fjármagn er grund-
völlur skólahalds og mótar alla
starfsemi hans. Saga háskólans
er öðrum þræði þrengingarsaga,
glíma forráðamanna hans, ára-
tug eftir áratug, við að leysa
fjárhagskröggur stofnunarinn-
ar, svo að það væri barnaskap-
ur að ætla, að til væri sú lausn,
að háskólinn gæti umsvifalaust
fengið allar óskir sínar upp-
fylltar. Þá mundi háskólinn
vera lítilþægur. Islendingar eru
fámenn og fátæk þjóð, og má
teljast kraftaverk að geta hald-
ið uppi nútímaþjóðfélagi með
þeim kröfum, sem því fylgja.
Þetta er óhjákvæmilegt að hafa
í huga, en hins vegar má þetta
ekki verða skálkaskjól víta-
verðrar vanrækslu. Ríkissjóður
hlýtur að standa straum af
kostnaði við rekstur háskólans,
og er því í raun og veru ekki
í annað hús að venda en hann,
en þar eru margir um hituna,
og er því að vonum, að stund-
um verði ofan á sú stefna, sem
kalla mætti: flýtur, á meðan
ekki sekkur.
Fjárþörf skólans fer að sjálf-
sögðu eftir því hlutverki, sem
honum er ætlað að leysa af
hendi, eða verður með öðr-
um orðum ekki slitin frá al-
mennri háskólapólitík. Háskóla-
lög taka af öll tvímæli um það,
að háskólinn skuli vera hvort-
tveggja kennslustofnun og vís-
indastofnun. Þar með er starf-
svið skólans og um leið fjár-
hagsþörf mörkuð. Háskólinn
rækir yfirleitt (sbr. þó tann-
læknadeild) vel skyldu sína sem
kennslustofnun, en því fer
fjarri, að hann gegni skyldu
sinni sem vísindastofnun. Og
meginorsökin er að sjálfsögðu
hin sífelldu fjárhagsvandræði.
Á öllum sviðum skólahalds-
ins blasa við verkefni, sem
bíða skjótrar úrlausnar. Verður
það ekki rakið hér sem vert
væri, en ég get ekki stillt mig
um að minnast á örfá atriði
til að sýna vanmátt og getu-
leysi þessarar virðulegu stofn-
unar. Þau eru talandi dæmi um
fjárskort hennar.
A.ðbúnaður kennara er slíkur,
að ég þekki engin hliðstæð
dæmi. Nýjum kennurum er
ekki séð fyrir vinnuherbergj-
um, síma eða vélritunarþjón-
ustu. Ekki hefur háskólinn einu
sinni haft bolmagn til að láta
háskólakennurum eftir ritvélar
til afnota. Þá má og benda á,
að engin ákvæði eru til um
það, að háskólakennarar skuli
fá frí frá störfum á vissu ára-
bili til að kynna sér nýjungar
í grein sinni, eins og er við
flesta ef ekki alla erlenda há-
skóla. Og hér kemur svo eitt
feimnismál. Laun kennara eru
svo lág (þetta á ekki við lækna-
prófessora, sem sumir hverjir
hafa ein og hálf laun), að þeir
geta ekki, þótt þeir fegnir vildu,
gefið sig óskipta að rannsókn-
um í grein sinni, heldur verða
að sjá sér farborða með alls
konar aukastörfum. Meginor-
sökin er verðbólgan, sem kem-
ur öllu úr skorðum. Dæmið
lítur þannig út: Ríkisvaldið ætl-
ast til af prófessorum, að þeir
vinni vísindastörf, en launa þá
þannig, að þeir geta ekki sinnt
þeim, eins og vera ætti. Ei
von, að vel fari?
Tveir áratugir eru nú liðnir
síðan Nýi stúdentagarðurinn
var reistur og á sama tíma hef-
ur tala stúdenta nær þrefald-
azt. Húsnæðisvandræði fjötra
allt félagslíf stúdenta, og segir
mér svo hugur um, að íslenzk
ir stúdentar hér heima fari af
þeim sökum á mis við hinn
sérstaka akademiska brag, sem
ætti að ríkja í allri félagsstarf-
semi þeirra. Þá er og húsnæði
háskólans orðið allt of lítið,
sem sést bezt á því, að leigja
verður kennslustofur út í bæ.
Þá kallar háskólabókasafnið á
fé, enda var það óstyrkt af
ríkissjóði til ársins 1961, og
lætur það sem lygisaga í eyr-
um. Allir háskólar gefa út vís-
indarit og jafnvel kennslubæk-
ur. Háskóli Islands gefur út tvö
rit: Kennsluskrá og Árbók.
Hvílíkt umkomuleysi. Sú var
tíðin, að myndarleg fylgirit
voru þó með Árbókinni.
Hvar sem litið er, blasir fjár-