Stúdentablaðið - 01.09.1987, Page 23

ríkisstjórn - hvað er í vændum?
með yfirráð yfir
kassanum? Jú, það getur
breytt ýmsu í málefnum
námsmanna og ungs
fólks yfirleitt. Þetta kerfi
er allt þungt í vöfum. Þaö
tekur tírna að undirbúa
breytingar sem máli
skipta og koma þeim
fram, og árangurinn
verður ekki metinn fyrr
en að nokkrum árum
liðnum. Menntakerfið er
feikilega íhaldssamt,
lýtur tregðulögmáli og
breytist seint. Það tekur
jafnvel áratugi áður en
hugmyndir sem eru
viöurkenndar meðal
kennara og fræöimanna
ná að festa sig í sessi 1
framkvæmd. Við skulum
því ekki búast við
byltingarkenndum
breytingum.
Hallarekstur og
veröbólguhætta
- Annað er að við
tökum náttúrlega við
heldur dapurlegu búi.
Fjármálaráðherra er
ekki bara gæslumaður
ríkissjóðs og vörslu-
maður almannahags-
muna. í samræmi við
okkar stefnu er það
meginmál fyrstu árin að
binda endi á verulegan
og vaxandi hallarekstur
rikissjóðs. Ef það verður
ekki gert, hversu erfitt
sem það er og óvinsælt,
endum við aftur í nýju
verðbólguævintýri. Við
vitum hvernig það
mundi leika fjárhags-
grundvöll námsmanna.
Takist okkur vel upp í
þessu, er það kannski
stærsta hagsmunamálið
almennt.
Kaupleiguibúðir
- Annað sem snertir
námsmenn og þeirra hag
er hvemig er að þeim
búið þegar þeir koma frá
námi með námsskuldir á
bakinu og em að byija að
hasla sér völl í at-
vinnulífinu. Þar höfum
við setið uppi meö annað
ónýtt kerfi, sem er
húsnæðislánakerfið. Ef
okkur tekst á þessu kjör-
tímabili að festa í sessi
okkar hugmyndir um
kaupleiguíbúðakerfi, er
það mjög stórt mál fyrir
yngri kynslóðina í
landinu og þá náms-
menn sérstaklega. Nú-
verandi kerfi stillir
mönnum upp við hús-
vegg. Á sama tíma og
maður er kannski með
námsskuldir á baki, er að
stofna íjölskyldu, hefur
hvað mesta útgjaldaþörf
og minnstar tekjur, segir
kerfið við hann: Nú átt
þú bara einn kost og
hann er sá að taka á þig
svo miklar ijárhagslegar
skuldbindingar vegna
fjárfestingar í eigin hús-
næöi aö þaö ríður ijárhag
venjulegrar íjölskyldu á
slig næstu 5 til 10 árin. Ef
menn eiga hér val og geta
meðan efnahagurinn er
bágastur komið sér upp
þaki yfir höfuðið eöa átt
kost á húsnæöisöryggi í
kaupleigukerfi, væri það
kannski stærsta breyt-
ingin á íslensku þjóðfé-
lagi á stöðu íj ölskyld-
unnar og hag unga fólks-
End-
ur-
greiðslu-
hlut-
fall
- hvað
er
nú
það?
Þegar rætt er um
endurgreiösluhlutfall, er átt
við hversu hátt hlutfall
útistandandi skulda Lána-
sjóðs muni greiðast til baka.
Ástæðan fyrir því að náms-
lán greiðast ekki að fullu til
balra.er þríþætt:
1. Endurgreiðslum lýkur
í síðasta lagi 40 árum eftir
að þær hefjast, hvort sem
skuldin er greidd upp eða
ekki. Það sem eftir verður
afskrifast.
2. Þeir sem verða fyrir
örorku eða langvarandi
veikindum hafa getað sótt
um frestun einstakra
endurgreiðslna. Slík frest-
un er veitt án þess að
endurgreiðslutíminnn í
heild lengist. Þar með
aukast líkur á að hluti lána
þessara einstaklinga af-
skrifist.
3. Við andlát lánþega
hefur vaninn verið að fella
niður eftirstöðvar skulda
hans hjá sjóðnum.
Námslán eru vaxtalaus,
þannig að Lánasjóður
(ríkið) tekur á sig sjálfan
allar afskriftir.
önnur rýrnun en
afskriftir verður hins vegar
ekki á námslánum, þar sem
þau eru að fullu verðtryggð
og hafa verið það allt frá
1976.
Á árunum 1976-82 voru
námslán verðtiyggð miðað
við framfærsluvísltölu, og
hámarksendurgreiðslutimi
lána sem þá voru veitt er 20
ár. Endurgreiðsluhlutfall
þeirra er ekki enn komið í
ljós, en skv. úttekt starfs-
manna Lánasjóðs frá 1986
er búist við að það verði
65% hið minnsta.
Eftir 1982 hafa námslán
verið verðtryggð, miðað við
lánskjaravísitölu, og há-
marksendurgreiðslutimi er
eins og áður sagði 40 ár.
Endurgreiðsluhlutfall
þeirra er auðvitað enn síður
orðið ljóst, en skv. sömu
úttekt starfsmanna Lána-
sjóðs má reikna með að það
verði að minnsta kosti 88%.
Engar úttektir hafa verið
gerðar sem afsanni eða rýri
gildi þessarar úttektar.
Fróðlegt er að skoða
þessar tölur og bera saman
við þær sem ýmsir stjóm-
málamenn flagga til að rétt-
læta eigin stefnu og mál-
ílutning. - GSæm.
Stúdentablaðið
B11