Fálkinn - 15.12.1928, Blaðsíða 21

F Á L K I N N
21
miður gefst íslendingum sjaldan
færi á að heyra fremsta ’söng-
mann sinn, og er þá bót í máli,
að geta heyrt óminn af rödd hans
i hljóðrita.
Pjetur er íslendingur í húð
og hár. Hann liefir ekki þurft að
afbaka nafnið sitt til þess að ná
hylli sÖngmentuðustu þjóðarinn-
ar í heiminum, það eru önnur
vopn sem hafa rutt honum
brautina til frama, þessum ágæt-
asta núlifandi söngvara íslands
og hinum eina, sem náð hefir
fullum sigri. ísland hefir aldrei
Iagt honum eyrisvirði lil styrkt-
ar, meðan han.n var að ryðja
erfiðasta áfanga listabrautarinn-
ar. En á tiu ára afinæli iullveld-
isins var hann sæmdur riddara-
krossi Fálkaorðunnar. Hafa fáir
betur til hans unnið. íslending-
urinn Pjetur Jónsson hefir verið
góður fulltrúi þjóðar sinnar og
aukið sæmd hennar.
Myndirnar sýna Pjetur söngvara i
þessum lilutverkum: efstur til vinstri
Lohcngrin, til-liægri i Ernani, í miðju
Vasco da Gama, neðst i „Aida“,
„Meistersinger" og Tannhiinser.
ojCjódafög.
Ungfrú Guðmunda Nielsen frá
Eyrarbtikka er fyrir löngu land-
fræg fyrir áhuga sinn á hljóm-
list. Hún er borin og barnl'ædd
á hinu góðkunna Nielsens-heim-
ili á Eyrarbakka. Nú hefir hún
i nokkur ár fengist við að safna
lögum; hentugt sönglagahefti
fyrir almenning. Vjer höfum
hitt ungfrú Nielsen að máli og
spurt hana um heftið, hvernig
á iitkomu þess stæði.
„Jeg hefi nokkur undanfarin
ár fundið til þess, hve mikill
skortur er á hentugu hefti fyr-
ir allan almenning, bæði fyrir
pianó og orgel. Jeg hefi talað
vð marga hljómlistadýrkendur
um máJið og allir lokið upp
einum munni uin nauðsyn þess.
Nú hefir hljóðfærahúsið ráðist í
að gefa út safnið. Nafnið verð-
ur „Ljóðlög".
Innihaldið er þannig valið, að
sjerhver maður hlýtur að finna
eitthvað, er lionum líkar. Fyrst
eru 4 dúettar, svo koma 4 sóló-
söngvar með íslenskum lexta.
Eitt sóló-lagið er eftir mig. Jeg
sýndi Haraldi og Dóru Sigurðs-
son söng þenna i sumar, þeim
fanst hann góður. Auk þess eru
nokkur önnur lög, svo sem
Menuett eftir Paderewski, Píla-
grimakór úr „Tannháuser",
Litanie eftir Schubert.
Tfsfnsfi
u?~
prQsíur
l
flngvGrJafanclt.
Til vinstri Sigurbjörn A. Gislason og frú lmns, en lil hœgri síra Gisli .lónsson
og frú hans og (lóltir.
í New Jersey dó nýlega áttræð kerl-
ing, Elisabeth Warren. Hiin ljet eftir
sig uin 50,000 krónur, en hafði gert
allar ráðstafanir um það hvernig út-
för hennar ætti fram að fara. Hún
var svo vegleg, að allar eigur liennar
fóru í kostnað við jarðarförina svo
erfingjarnir fengu ekkert.
Jeg hafði rekist á það í
norskum blöðum, að suður í
Galatz i Rúmeniu starfaði norsk-
ur prestur að kristniboði meðal
Gyðinga, sem þar eru fjölmenn-
ir. Vissi jeg að hann hjet Gísli,
eða Gisle, eins og Norðmenn
skrifa og var af „Johnsonar-
ættinni" nafnkunnu, en annars
vissi jeg ekkert um ínanninn,
þangað til i vor að ung stúlka,'
skátaforingi úr Reykjavík sagði
mjer frá honum. Hún var þá ný-
komin frá Búdapest.
Skömmu seinua áttum við
hjónin þvi láni að fagna, að fá
að gista á heimili sra Gísla rúma
viku og kynnast þá sjerkennileg-
um og ágætuin prestshjónum,
sem við gleymum aldrei. — —
Sra Gisli er 4. maður i beinan
karllegg frá Gísla Jónssyni, er
fór utan til guðfræðináms árið
1782 og gerðist siðan prestur í
Noregi, en kom aldrei til íslands
aftur, þótt honum væri boðinn
Hólastóll el'tir andlát Sigurðar
Stefánssonar Hólabiskups, 1798.
Faðir Gisla þessa var Jón Jak-
obsson, síðar sýslumaður á
Espihóli, en móðir hans var
Rósa, dóttir Halldórs prests á
Staðarhrauni Sigurðssonar. Er
merk embættismannaætt og fjöl-
menn í Noregi komin út af þess-
um sra Gísla. Eru nafnkunnastir
sonarsonur hans, Gísli Johnson
guðfræðiprófessor í Osló (d.
1894) og hróðursonur þess Gísla:
Jóhannes Johnson, kristniboði á
Madagaskar og góðkunnur rit-
höfundur meðal Norðmanna (d.
1920).
Sra GísJi í Budapest misti föð-
ur sinn ungur, en ólst upp hjá
móður sinni, er var sænsk og
hjet Charlotta Dahlgreen. Hann
tók guðfræðispróf i Osló árið
1902, dvaldi svo við þýska og
enska háskóla til frekari undir-
búnings undir æfistarf sitt og
fór siðan á vegum norsks Gyð-
ingatrúboðsf jelags til Rúmeníu.
Þar var hann í 19 ár, en flutlist
fyrir (i árum til Budapest.
Hann er tungumálamaður
meiri en alment gerist, les 12—
lá tungumál og talar þau flest,
t. d. öli Balkanmálin. Hann prje-
dikar á frönsku einu sinui í mán-
uði í litilli kirkju, sem sainhygð
er við prestsetur hans í Biula-
pest og hefir auk þess stóran
söfnuð „Kristtrúar-Gyðinga" i
borginni. A þýsku er sá óskírði
„söfnuður“ kallaður „Verein
Christusgláubiger Juden“.
Hann hefir skrifað yfir 30 rit
á þýsku, ætluð mentuðum Gyð-
ingum, sem öll bera vitni um
frábærar gál'ur hans, trúaralvöru
og sjerkennileik. Hann er hinn
mesti vinur íslands og minnist
oft á, að þar er land forfeðra
hans. Þótti honuin meira en lít-
ið vænt.um heimsókn okkar ís-
lendinganna.
Sra Gisli bjó með móður sinni
mörg ár. Hún andaðist eitt ófrið-
arárið, er Þjóðverjar sátu um
Galatz, hafði borðað fisk úr Dón-
á, sem eitraður var orðinn. Árið
1922 kvæntist liann ungverskri
prestsdóttur, Mörtu Maríu Jan-
kö, af slavneskri aðalætt; eiga
þau eina dóttur er heitir Guðrún
Espolín. Er Espolínsnafnið enn
algent í ætt hans í Noregi, en
vakti hina mestu undrun meðal
móðurfrænda litlu stúlkunnar i
Ungverjalandi.
Það má hafa eftir honum, að
aldrei hafi honum þótt vænna
um blaðagreinar en þær, sem
kyntu hann „löndum“ hans á
íslandi, enda stefni hugur lians
út þangað er hann getur farið í
heimsókn til Norðurlanda.
í snmhandi við þa'ð sem að fram-
an er sagt, væri ckki iir vegi, að
segja ineð fáum orðum frá Ung-
verjalandi. Myndirnar, sem lijer fylgja
sýna betur en nokkur orð, hve hart
landið var leikið við friðarsamning-
ana. I>að var 325.411 ferkilómetrar
með nærri 21 miljón íhúa fyrir ófrið-
inn, en eftir hann aðeins 91.114 fer-
km. með tæpri 7 yk miljón íhúa.
Xágrannarikjunum, Rúmeniu, Ser-
híu, Tjekkoslovakíu og Austurriki var
úthlutað öllu liinu. Þjóðerni voru
marghreytt í landinu, en þó bjuggu
yfir 3 miljónir Madjara í hjeruðuin
þeim, sem tekin voru, og i Transilvan-
íu, sem Rúmenar fengu, voru um 700
þús. „Saxóna" af þýskum ættstofni, er
öldum saman liöfðu staðið á öndverð-
um meið við Rúmena, en lynt vel við
Madjara.
Má nærri geta að gremja og hatur
rikir víða uin land út af þessum
leikslokum. Bætir ekki úr, að allir óá-
nægðir ibúar lierteknu lijeraðanna eru
hart leiknir á ótal vegu af valdliöf-
unum, einkum í Rúmeniu og Serbiu.
í Transilvaníu cr t. d. hannað að lesa
ungversk hlöð, jafnvel innflutnings-
hann á kirkjulegum timaritum frá
Ungverjalandi, og sje út af brugðið
eru menn barðir eins og rakkar eða
varpað i fangelsi.
Ungverjar segja að það sje nú hæg-
ur vandi fyrir sigurvegarana að tala
um frið og sættir, en þeir liafa kúgað
og sundurlimað þjóðirnar, seiu undir
urðu — og það eru skiljanleg ummæli
öllurn kunnugum. Eu — „vjer slepp-
um aldrei voninni um viðreis ætt-
jarðarinnar“, er alment og alvöru-
þrungið viðkvœði Ungverja.
S. k. Gislason.