Fálkinn


Fálkinn - 15.12.1928, Blaðsíða 9

Fálkinn - 15.12.1928, Blaðsíða 9
F Á L K I N N 9 „Faðir 1 jóðalagsinS" hcfir Schubert ofl verið kallaður. Þétta er ekki rjett í Jieiin skiln- ingi, að ljóðræn lög hafi ekki verið samin fyrir lians daga, en hinu verður ekki neitað, að í Schubert hafi tónlistin ált end- urskapanda ljóðlaganna. Franz Peter Schubert fæddist í Lichtental við Wien 31. jan- úar 1797 og var faðir hans fá- tækur kennari. Var hann næst- yngstur af 14 systkinum. Fyrstu tilsögn í söng fjekk hann hjá föður sínuin, en komst 11 ára gainall í undirbúningsdeild keis- arakórsins vegna [iess hve fagra rödd liann hafði. Hann lærði að leika á fiðlu og varð brátt vara- stjórnandi skólaorkestursins. Ljek hann vel á slaghörpu og skril'aði tónverk á allan nótna- pappír sem hann komst yfir. Fyrsta tónsmið hans er frá ár- iiui 1810 „fantasi" fjórhent l'yrir slaghörpu og fyrsta ljóð- lagið frá 1811. Fyrstu „symfón- íu“ sína samdi hann 1813 og næsta ár kom fyrsta 1 jóðlag hans, sem vakið hefir almenna athygli „Greta við rokkinn“. Frá árinu 1815 liggja eftir Schubert tvær „symfóníur", 4 „klaversónötur", 3 dramatisk verk og 137 ljóða- lög, þar af 8 samin sama dag- inn! Schubert byrjaði að vinna kl. 7 á morgnana og vánn nær óslit- ið til kl. 2. Síðdegis iðkaði hann hljómlist ineð vinum sínum og sat á veitingahúsum með kunn- ingjpnum. Hann var augnabliks- harn í fylsta skilningi, fremur fáskiftinn við ókunnuga og eigi bjartsýnn, en í vinahóp var liann jafnan hrókur alls fagnaðar. Hann var fátækur og þá sjaldan hann eignaðist fje var það fljótt að fára, þvi hann bar ekki á- hyggjur fyrir morgundeginum. Vinir hans höfðu tröllatrú á honum að reyndu sem þeir gátu að koma verkuin hans á fram- færi, en þó var Schuhert lítt kunnur þangað til óperusöngv- arinn Vogl komst að raun um hvað i honuin bjó. Það var ekki fyr en 1819 að l'yrsta lagið eftir Schubert heyrð- ist á opinberum hljómleik í Wien. Það var „Raunasöngur hjarðmannsins". Árið el'tir var sýnd ópera eftir hanh, cn hún náði ekki hylli. 1821 fjekst loks forleggjari, sem vildi prenta lög eftir Schubert og var „Álfakóng- urinn“ með texta Goethes fyrsta Ijóðið, sein kom úl. Vorið 1826 fór hann að kenna heilsubrests og reyridu vinir hans þá að útvega honum hljómleikastjórastöðu við óper- una í Hamborg, en það mistókst vegna þess, að Schubert hafði neitað að breyta kafla lir söng- leik er hann hafði sent þessari óperu Lil sýningar. Hann vildi ekki láta aðra segja sjer fyrir um hvernig hann ætti að semja tónsmíðar, fremur en Beethoven Schumann. Einn einasta opinberan hljóm- ieik hjelt Schubert sjálfur; það var í Wien vorið 1828 og eintóni verk eftir sjálfan hann á leik- skránni. Hann hafði svo mikið l’je upp úr hljómleiknum, að hann gat fengið sjer heilsubótar- dvöl um sumarið, en um lraustið ágerðist sjúkdómur hans aftur. Síðustu 5 vikurnar sem hann lifði dvaldi hann á heimili bróð- ur sins; samdi hann þá margt og kendi einnig. Síðasta brjef sem til er frá honuin er skrifað mn þetta leyti, er það til vinar hans, og brjefsefnið það að biðja hann að senda sjer Indíánasögur Coopers. Að tónlistinni sleptri var Schubert harla óþroskaður —— tónlistin hafði vaxið öllu öðru yfir höfuð. Schubért var aðeins 31 árs er hann dó. Frá því að hann samdi fyrstu tónsmíð sína, 13 ára gam- all og Lil dauðadags, hafði hann samið vfir 1100 tónsmíðar. Þar ai' voru 18 stórar tónsmíðar fyrir leikliús, 8 stórar tónsmíðar fyrir kirkjulegar athafnir, 20 fyrir blandað ltór og 50 fyrir karla- kór, en 7 fyrir kvennakór. Yfir 700 söngvar liggja eftir hann, og af þeim eru 72 við kvæði eftir Goethe og 54 við kvæði eftir Schiller. Áuk þessa samdi hann tvo ljóðalagaflokka við texta eft- ir Wilhelm Muller, „Malarastúlk- an fagra“ og „Vetrarferðin“. 10 hljómkviður samdi hann, 20 strokuhljóðfærakvartetta og 24 „klaversónötur“. Það^er nærri því ótrúlegt, að svo nnkið skuli geta legið eftir rúmlega þrítugan mann. En „guðsneistinn bjó í honum“, eins og Beethoven komst að orði, og nafn hans verður ódauðlegt um ókomnar aldir. MÓÐIR MÍN. (R. KIPLING.) Þótt hœsta gálga eg licngi á. ó móðir min, ó móðir min. jeg vcit, lwers ást mjcr yrði hjá, á móðir min, ó móðir mín. I'ótl drelcl mjer væri i dýpstum mar. ó móðir min, ó móðir 'min, jeg veit, hvcrs tár min vitjuðu )>ar. á móðir min, ó máðir min. I'óll fordœming mig fjelli á, á móðir min, ó móðir mín, jeg veit, livers bæn mjer bjargar )iá á móðir min, ó móðir min. MA G.V ÚS ÁSGEIKSSOX þýddi. Sólavljós! Sólarljós! Sólarljós! Háttvirtu húsmæður, ef þjer viljið vera vissar um að fá þá steinolíu sem hentar best lömpum vðar og suðuáhöldum, þá biðjið um S-Ó-L-A-R-L-J-Ó-S ATH. Aðeins hjá þeim kaupmönnum, þar sem þjer sjáið hið emal. bláa jnp oí/litl nlíll skilti, með hvítri rönd, og rauðum og hvítum stöfum, fátð þjer hina rjettu 1&L IJLJd OLL- IIl L LL • BENSÍNDEILD VERSLUN JES ZIMSEN

x

Fálkinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fálkinn
https://timarit.is/publication/351

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.