Fálkinn - 19.05.1934, Síða 69

F Á L K I N N
67
FMA GAIRÐL
Regensen eða Garður er sá
slaður, sem öllum öðrum frem-
ur liefir mátt heita heimili Is-
lendinga i Kaupmannahöfn á
umliðnum öldum. Þar hefir
fjöldinn allur af íslenskum
stúdentum, sem út yfir pollinn
fóru til náms, lifað minnisverð
ár æfi sinnar, máske einmitt þau
árin, sem mótuðu þá mest. Og
þangað áttu íslenskir ferðamenn
og annað fólk sem til Kaup-
mannahafnar kom til stuttrar
dvalar, ávalt erindi. Stúdentar
voru oft leiðbeinendur íslenskra
gesta um ýmislegt, og því var
það, að þeir íslendingar voru fá-
ir, alt fram til 1918, sem komu
til Kaupmannahafnar án þess að
koma á Garð.
Þessi fornfræga bygging, sem
stendur við Kaupmangaragötu,
andspænis Sívalaturni og á
milli Kannikestræde og Krystal-
gade var í fyrstu reist árið 1618
fyrir tilstilli Kristjáns fjórða,
og skyldi vera hústaður fátækra
slúdenta, einkum frá afskekt-
Dönsku sveitirnar. Frh. af bls. 60.
mannahöfn hefir ávalt verið
kunnur víða um heim, og marg-
ir gestir hafa komið til að skoða
þá borg og koina enn. En á síð-
ustu hálfri öld hafa gestakomur
til dönsku hæjanna utan Kaup-
mannahafnar, hæði gamalla og
nýrra, farið mjög vaxandi. Og
geri maður sjer ferð til Danmerk
ur i þeim tilgangi að kynnast
Dönum, lifnaðarháttum þeirra
og skilningi á afstöðu þeirra til
annara þjóða, og skoðunum
þeirra á eigin landsmálum og
annara þjóða, þá gelur maður
ekki gengið fram hjá dönsku
sveitunum. Þegar gesturinn ó-
kunni liefir, auk Kaupmanna-
hafnar og Hafnarhúa, kynst
dönsku bændastjettinni í sveit-
unum og fólkinu i dönsku bæj-
unuin, þá fyrst getur hann sagt,
að hann þekki Danmörku og
Dani.
ustu lilutum „ríkisins“, sem þá
var, — íslandi, Norður-Noregi,
Færeyjum og Grænlandi. En i
brunanum mikla 1728 fór mest-
ur hluti þessarar fyrstu hygg-
ingar forgörðum; þó má sjá í
múrum núverandi hygginga-
veggja hluta úr gömlu bygging-
unni og eru þeir auðþektir á
þvi, að lileðslulagið á múrstein-
unum er annað, en á nýrri hús-
unum. Garður var svo endur-
hj7gður á árunum 1730 til 1750,
ein álman meðfram Kaup-
mangaragötu, önnur meðfram
Krystalgade og sú þriðja með-
fram St. Kannikestræde og
standa þær óbreyttar að mestu
enn í dag. Lykja þessar þrjár
álnxur um opið svæði steinlagt
á þrjá vegu, og mun íslenska
nafnið Garður, sem þessi staður
liefir liaft lengi, vera kominn
af þessari húsaskipun. Á árun-
urn 1906—08 var bygt meðfranx
garðinum á fjórða veginn, svo
að siðan er liann alveg umlukt-
ur; var þessi siðasta lxygging
slærst og haxst og öli i mestu
samræmi við tískuna. Jafnframt
voru gerð göng undir það húsið,
sexxx liggur meðfram Kaupmang-
aragölu, til þess að greiða fyrir
unxferðinni. Strætið íxiilli Garðs
og Sivalaturns var afar þröngt
en umferð mikil, svo að slys
voru orðin mjög tíð af umferð-
inni þarna. Dró stórum úr þeim,
eftir að gangstjettin var komimx
undir Garð.
Jafnframt rýmkaði nxjög um
húsnæði Gai’ðbúa við nýju bygg-
inguna þvi að í stað þess að
l’jölga þar vistarverum var þeinx
fækkað íxiður í 100. Áður höfðu
jafnan tveir stúdentar búið sam-
an á gamla Garði, flestir í tveim
herbergjunx. En nú fengu vist-
þegar á ganxla Garði tvö lxer-
hergi hver, en i nýju bygging-
unni eitt lxei'bergi liver. Garð-
vistirnar deildust i flokka, svo
nefnda „ganga“ og voru þeir
níu talsins, en mismunandi
vistafjöldi á hverjum gangi. En
sanxkomustaður Garðhúa var ú
Salnum svonefnda; þar voru les-
in hiöð og tímarit og þar voru
samsæti og dansleikir lxaldin, en
innaraf salnuni var „nxusik-
stue“ svonefnd; var þar ágætt
ldjóðfæri, senx margir notuðu.
Undir salnum er hókasafn
Garðs, senx að vísu er ekki fjöl-
skrúðugt, en kom þó að góðum
notunx.
Æðsti vörður og húshóndi
Garðs var jafnan einn af pró-
fessorum háskólans. Sú kyn-
slóð stúdenta, sem nú er orðin
'miðaldra eða ixieir kannast lxest
við Júlíus Lassen lagaprófessor,
sem leixgi gengdi þessu starfi
að vera „prófastur“ á Garði.
Eigi er íxxjer kunnugt um, livort
prófasturinn liefir hafl önnur
laun fyrir þessi störf en ókeypis
ihúð á Garði, ásaml hita. Næst-
ur lionum gekk að vöídum
„viceprófasturinn“. Þá nxá xxæst
telja dyravörðinn, sem hafði
unxsjón með ræstingu hússins
og næturvörðinn, sem hafði
þann starfa, að hleypa inn þeim,
senx seint komu heim á kvöldin.
Til þjónustu, senx einkum var í
þvi fólgin að hera hrenni inn á
lxerbergin, hafði hver gangur
sinn „karl“. Ivarlarnir á Garði
liöfðu löngunx þann starfa jafn-
framt að vera likburðarmenn,
og einunx „karli“ íxian jeg eftir,
senx Holm hjet, sem sýndi sig
löngum við störf sín i likbera-
einkennishúningi sínunx.
Þá er að minnast á „enxbætt-
isnxenn“ þá, sem Garðhúar kusu
sjálfir sjer til forustu. Var þar
frenxstur „klukkarinn“, sem
lcosinn var til missiris í senn
(eins og allir aðrir embættis-
menn). Voru klukkarakosningar
hátíðisdagur á Garði og stund-
unx eigi nxeð minna fjöri og
ákefð en alþingiskosningar og
hæjarstjórnarkosningar hjer á
landi, þó að varla væri alvaran
sem undir var, eins djúp og hjá
stjórniixálaniömnmum. Flokks-
foringjarnir gengu ixiilli flokks-
leysingjanna eins og grenjandi
ljón og „agíteruðu“, en við
liina, sem voru i flokknununx,
þýddi ekki að tala. Tvö l'jelög,
hjet annað „Pip“ og hitt
„Gamle“, koma einkunx við sögu
Garðs, var hið fyrra fjelag
íhaldsmanna en hið síðara rót-
tækt; og þar var jafnan meiri
hluti íslenskra stúdenta, þeirra
senx á annað horð tóku nokkurn
þátt í niáluni Garðs og liöfðu
umgengni við danska súdenta,
en þeir íslendingár voru ekki
fáir.
Aðalumboðsmenn fyrir ísland:
))te™iHllOLlElNl((tf
kanpmenn og kanpfjelög ■
Bestu innkaup
öjörið bið hjá okkur
á:
Prjónlesi allskonar
II
| Barnafötum
Sokkum
I
Hönskum
jPeysumo.fi.
Ströyer & MörckA
Farvergade 17
H5BENHAVN k.