Fálkinn - 01.02.1961, Qupperneq 6

ÞAVAR ALLT GULLS
Það er slagveðursrigning og drunga-
legt um að litast, er við knýjum dyra
hjá Hafliða Guðmundssyni í Búð í
Þykkvabæ, — blaðasnápar komnir langa
vegu sunnan úr Reykjavík í efnisleit.
Seppi liggur fram á lappir sínar í for-
stofunni, nennti ekki að æsa sig upp,
þótt hann heyrði í bifreið.
Hafliði býður okkar óðara inn í stofu,
og það líður ekki á löngu þar til talið
berst að fortíðinni, — gömlu dögunum,
sem þrátt fyrir baslið og erfiðleikana,
verða bjartir í minningunni.
— Jú, ég er fæddur hér, segir Haf-
liði, hef eytt hér dögunum. 1914 byrj-
aði ég að búa.
— Hvernig var þá umhorfs hér í
Þykkvabæ?
— O, það var allt umlukt vötnum
og ekkert hægt að komast nema með
flutningum. Þessi hólmi var alveg af-
markaður af vötnunum, og menn gátu
ekki hreyft sig. Svona var þetta allt fram
til 1923. Það varð að ferja allt yfir.
Þó kom fyrir, að hægt var að sundríða.
Menn lögðu í þetta, þótt erfitt væri,
en það var óskaplegur elgur.
Það var ekki lífvænlegt hér, fyrr
en við losnuðum við vötnin, og barátt-
an við þau er það, sem öðru fremur
einkenndi líf fólksins hér áður fyrr.
Það var annaðhvort að duga eða drep-
ast, og fólkið varð að standa saman og
vinna saman. Fyrir bragðið eru Þykkva-
■bæingar sennilega félagslyndari en al-
mennt gerist. Flutningarnir, smala-
mennska og allt þetta varð að gera
sameiginlega, og það varð að gera þetta
undir eins. Einstaklingurinn gat ekkert
aðhafzt upp á eigin spýtur. Ég get nefnt
til gamans, að flestir áttu býlin hér.
Það vildi enginn eiga þetta. Faðir minn
keypti jörðina hér rétt eftir aldamót-
in fyrir 400 krónur, og þó voru á henni
kvígildi. Þess ber þó að geta, að þá
var allt gulls ígildi.
— Var nokkur kvikfjárrækt?
-—• Það áttu flestir nokkrar kindur.
Við rákum í Holtamannaafrétt, en það
var langt að reka, þetta 11 dagar hjá
þeim, sem fyrstir fóru í þessa undan-
reið, sem kallað var.
— En sjósókn?
— Jú, menn sóttu sjóinn dálítið, og
það var töluvert í sjó að sækja hér.
Menn komu oft ofan úr sveitum og
lágu hér við, eins og tíðkaðist, þegar
vel viðraði. Fiskiríið var töluvert búsí-
lag. Það voru þetta 30 — 40 — 50 fiskar
í hlut, og komust upp í 100 fiska. Fisk-
urinn var saltaður og hertur. Hann var
saltaður í tunnur og svo tekið upp úr,
og þetta var ómetanlega góður fiskur.
Stundum finnst mér, eins og ég hafi
ekki bragðað almennilegan fisk síðan
í gamla daga.
— Var ekki erfið lending hér?
— Jú, lendingin var það 'hættuleg-
asta við sjósóknina, og hún fór fram
með dálítið sérstæðum hætti. Það varð
að láta skipin slá, eins og kallað var.
Það var farið upp með kolluband, sem
var fest við stefnið. Einn maður hafði
það á handleggnum og hljóp um leið
og skipið steytti og reyndi að komast
upp í sandinn. í austurrúminu var ann-
að band, svokallað hnútuband, og svo
voru aðrir menn sem hugsuðu um að
taka seiluböndin. Nú, skipið sló alltaf
vestur og kom þvert. Það þurfti vissu-
lega snör handtök við þetta. Allt gerð-
ist í einni svipan, en menn kunnu þetta
og voru samtaka.
— Urðu oft slys við þrimlendingu?
— 1894 varð sjóslys, drukknuðu tveir
og einn slasaðist til bana. Tvö skip
lögðu frá, en náðist í mennina með
harðfengi miklu morguninn eftir, nema
þá, sem áður er minnzt á. En skipin
töpuðust, og eftir þetta lagðist niður
útræði í 20 ár. Það byrjaði ekki aftur
fyrr en 1910.
— Svo við vendum okkur yfir í nú-
tímann: Nú ræktið þið mest kartöfl-
ur hér?
— Já, og auk þess er töluvert kúa-
bú. Ætli það séu ekki um 300 kýr hér
með öllu og 2000 fjár. Það er eins með
kartöfluræktina og annað hér: Hún er
unnin í sameiningu. En að sjálfsögðu
var ekkert hægt að rækta fyrr en
búið var að ræsa. Enn er það sem
sagt samtakamátturinn, sem gildir hér,
og þó er viðhorfið allt annað nú en
áður var. Breytingarnar hafa verið svo
stórkostlegar á öllum sviðum.
— Hefur fólkið breytzt líka?
— Það er ekki laust við það. Hugs-
unarhátturinn er orðinn allt annar. Hér
áður fyrr byggðist allt á eigin verð-
leikum. Allir komust af, sem nenntu
að vinna. Nú er öldin önnur. Nú gera
allir kröfur til annarra. Mér lízt ekkert
á þá pólitík, og ég er hræddur um, að
þetta læknist ekki, nema menn verði fyr-
ir árekstrum, sem enginn óskar þó eftir.
Ég get nefnt sem dæmi, að þegar ég
var um fermingu, þá var ég rekinn
af stað með poka á bakinu og varð að
ganga suður yfir fjall í verið. Þetta
varð maður að gera. Ætli þetta þætti
ekki þokkaleg meðferð á unglingum nú
á dögum?
— Hvert fórstu þá?
— Um tíma var ég í Melshúsum á
Seltjarnarnesi og var það mjólkurpóst-
Til vinstri á myndinni sést Hafliði Guðmundsson í Búð, en við hlið hon-
um stendur Friðrik Friðriksson, kaupmaður og mikill athafna- og umsýslu-
maður í Þykkvabæ. Friðrik hefur í fjöldamörg ár verið umboðsmaður
Fálkans í Þykkvabæ. (Ljósm. Oddur Ólafsson).
6
FALKINN