Fálkinn - 13.04.1964, Blaðsíða 12

Vegurinn í Khyberskarði liggur utan í gróðurlausum hlíðum.
Afganistan niður í gegnum Khyberskarð til þess að eyða vetrinum
á sléttunum þar fyrir neðan.
Vegna hitans og ef til vill vegna minni umferðar, sem er þó aldrei
mikil, er það venja þeirra að ferðast mest á nóttunni en halda kyrru
fyrir og hvíla sig af göngunni á daginn. Hver fjölskylda er með nokkra
úlfalda og ásna, sem bera tjöld og teppi, fatnað og alla búslóð hirð-
ingjanna, sem ekki virðist mikil að sjá. Sumar fjölskyldur reka á
undan sér fáeinar ullarmiklar karakúlkindur.
Hirðingjar án nokkurs fasts bústaðar eru taldir um 2 miiljónir
talsins í Afganistan, þótt getið verði þess um leið, að sú tala er aðeins
meira eða minna líkleg ágizkun. Hirðingjarnir eru hvergi skráðir
ög nöfn þeirra sem flestra annarra Afgana hafa aldrei á manntal
komið.
Vor og haust gengur stór hóþur þessara hirðingja í gegnum Khy-
berskarðið, auðvitað án áritana, vegabréfs eða skoðana, og það jafnt
hvort sem landamærin eru annars lokuð eða ekki. Stjórnmálasamband
Aíganistan og Pakistán hefur jafn íítil áhrif á þá og aðrar heims-
fréttir, þvi að hvort tveggja mun þeim að mestu eða öllu leyti fram-
andi og ókunnugt. Þeir eru hinir algerlega ósnortnu.
Ekki er ósjaldgæft að sjá konur bera ungbarn á baki sér eða í
fangi. Þær ganga í siðum dökkum klæðum og bera löng sjöl, sem
lögð eru yfir höfuðið og ná niður á lendar. Þá er ekki óalgengt að sjá
konur jafnt sem karla ganga berfættar. Karlmenn bera túrbana á
höfði eða hafa nú í svala næturinnar brugðið teppi ýfir höfuð sitt og
herðar. Stundum er fatnaðurinn litríkur, en grófur er hann og ber-
12 FALKINN y-
•; A. .
sýnilega handofinn. Stálpuð börn hlaupa við fót til
að halda hópinn.
Bílstjórinn virðist bölva töfunum, sem hirðingjarn-
ir valda, því að vegurinn er bugðóttur og tíðum blind-
ur, en við förum framhjá hirðingjafjölskyldu á ör-
fárra mínútna fresti og dýrin eru skiljanlega ekki
alltaf út á yztu vegarbrún. Sárasjaldan sést maður
á baki asna eða úlfalda. Hvað verður um þá gömlu
og veiku, sem ekki geta gengið, skýtur upp í huga
minn, en enginn veit svar við þeirri spurningu. Fólk-
ið er hraustlegt, en einhverra hluta vegna virðist það
svo fjarri okkur, að litlum getum verið að lífi og
hugsanahætti þess komið. Og enn skýtur upp í hug-
ann, hvers vegna fæddist það hér en ekki við? Ekki
er að undra þótt örlögin séu austrænum mönnum
meiri veruleiki en okkur. Hjá þeim ákveða kringum-
stæðurnar allt. Val getur ekki heitið neitt. Þar ráða
guðirnir öllu en maðurinn engu.
Kaldur gusturinn gekk í gegnum bílinn og okkur
var nístingskalt, þótt við yrðum að sita eins saman-
hnipraðir og hægt var vegna þrengsla. Síðla kvölds
var loks komið að þorpi og numið staðar, svo að
bílstjóri og farþegar gætu fengið sér hressingu, en
við landamærin var engin veitingastofa og við því
ekkert getað fengið okkur síðan í Peshawar um
morguninn.
Kaupmaðurinn frá Peshawar, sem sat við hlið mér
og var sérlega alúðlegur maður, bauð mér og ungu
Frökkunum fjórum inn á eina veitingastofuna, sem
lá opin út að breiðri þorpsgötunni, sem virtist eina
verulega gatan í bænum. Ekki var við Það komandi
að við fengjum að borga. Stólar og borð voru auð-
vitað engin í litlu herberginu, sem lá að austrænum
% bazasið opið og veggjalaust út að götunni. Setið var
á flötum lágum trépalli, sem einfalt strigakennt teppi
hafði verið strengt yfir og síðan neglt niður. Þarna
settumst við krosslögðum fótum, en gestgjafinn færði
okkur brennheitt sætt te og flatbrauðið góða — non
er það nefnt — sem borðað er um alla Litlu-Asíu og
austur til Pakistan, en er þó nokkuð misjafnt að
lögun og stærð eftir stöðum. Með því er annaðhvort
borðaður hvítur ostur eða það eitt þurrt.
í Afganistan ber fljótt ýmislegt fyrir augu, sem
minnir á nágrannaríkið Rússland. Af þeim fáu bílum,
sem á vegunum sjást, eru flestir rússneskir og þó
sérstaklega jeppar. Búningur hermanna og lögreglu
er að rússneskri fyrirmynd, síður jakki, sem hneppt-
ur er upp í háls og leðurstígvél á fótum.
Afganistan hefur fyllilega haldið sjálfstæði sínu
gagnvart stórveldunum og þar er enginn erlendur
her eða herstöðvar. En engu að síður, og ef til vill
einmitt þess vegna, hafa þeir fengið rausnarlega
efnahagshjálp frá Rússum jafnt sem Bandaríkja-
mönnum og að auki fengið þýzk fyrirtæki til að reisa ;
ýmis konar verksmiðjur og umfram allt stórhýsi í
höfuðborginni Kabul.
Nálægð Afganistan við Rússland hefur reynzt
Afgönum vel, og þeir hafa kunnað að nýta sér stöðu
sína. Rússar og Bandaríkjamenn hafa af örlæti skipt
með ser helztu stórframkvæmdum í landinu, en Af-
ganar eru nú mjög framfarasinna og hafa að sögn ;
búið við góða stjórn að undanförnu, þótt konung-
dómurinn sé enn að heita alvaldur. Áður lágu aðeins
örfáir holóttir malarvegir um landið, en nú eru Banda- .
ríkjamenn að ljúka við að leggja malbikaða braut
eftir endilöngum suðurhluta landsins á sama tima
og Rússar hafa lagt sams konar veg eftir nær endi- |
löngum norðurhlutanum. Brátt mun því mega aka á ■
góðum vegi hringinn í kringum miðhluta landsins, J
en hann er strjálbýlastur og einna hálendastur.
Um raforkuver landsins, sem sum eru enn í bygg-
ingu, mun mega segja svipaða sögu að nokkru leyti.
Afganar hafa nú eigið flugfélag, sem heldur uppi
reglulegum samgöngum innanlands og einnig ti3
J .M