Fálkinn - 13.04.1964, Blaðsíða 19

móður minnar — 22. júní 1932
— fæddist ég inn í þennan
heim á enska trúboðssjúkra-
húsinu í Isfahan. Hún var vin-
ur trúboðslæknisins, doktor
Schaffer og þar sem hún var
eina evrópska konan í stofunni
fæddist ég í einkagestaherbergi
dr. Schaffer og konu hans.
Jtl g var nefnd naf ninu
Soraya, sem þýðir stjörnurnar
sjö og í stjörnukerfi vestur-
landa er kallað Karlsvagninn,
og Stóri-Björninn í arabiskum
löndum er stjörnumerkið talið
merkja gimsteinadjásn. Sagt er
að það hafi áhrif á veðurfar og
það lýsi skærast rétt íyrir
aftureldingu.
Talan sjö er heilög tala í
Austurlöndum, og þannig höf-
um við sjö undur veraldar, sjö
vikudaga og sjö hliðar páfugls-
kórónunnar.
Ef undan er skilið nafnið
mitt sá móðir mín um að ég
varð ekki að öðru leyti vör
austurlenzks uppruna míns.
Skömmu eftir að við vorum
komnar heim af sjúkrahúsinu
sagði hún við föður minn:
„Kalil, ég held það væri bezt
ef við færum með Sorayu aftur
til Berlínar. Hér er ógerningur
að annast hana eins og vel er
vegna skorts á hreinlæti og ég
óttast að hún fái einhverjar
pestir og eitranir eins og mörg
persnesk börn.“
„Til allrar óhamingju kemst
ég ekki að heiman núna,“ svar-
aði faðir minn. „En ef þig lang-
ar til geturðu farið með barnið
til Berlínar og ég kem á eftir
eins fljótt og unnt er.“
Um það bil átta mánuðum
síðar var ég talin ferðafær og
móðir mín og ég lögðum af
stað. Við fórum sjóleiðina yfir
Kyrrahafið og síðan með lest
gegnum Rússland til Berlínar.
Þar bjuggum við í hálft ár hjá
afa mínum og ömmu unz faðir
minn kom til okkar.
Á þessum árum var mikið að
gerast í Persiu. Um vorið 1933
hafði Reza Shah gert nýjan
samning við Ensk-persneska
olíufélagið. Hér eftir átti hann
ekki að fá sextán prósent af
nettó gróðanum heldur fjóra
shillinga per tonn af olíu, og
sömuleiðis nokkra upphæð á
ári hverju, sem reiknuð skyldi
út eftir sömu reglum og hlut-
hafaarður.
Hinn nýi samningur var í
jákvæða átt fyrir fran, en á
kostnað Bakhtiarana. Þar sem
félagið fékkst ekki lengur til
að greiða okkur þrjú prósent
eins og samið hafði verið upp
á, kvaddi keisarinn talsmenn
fjölskyldu minnar á sinn fund
og sagði við þá:
„Framtíð írans veltur á því
að ég taki að mér stjórn allra
olíulindanna. Ég hef því ákveð-
ið að kaupa ykkar hluta af
ykkur.“
Siðan bauð hann þeim auð-
virðilega upphæð fyrir þeirra
hluta. Einn frænda minna, sem
um þær mundir var hermála-
ráðherra, varð fyrir svörum:
„Bakhtiaranir geta ekki tekið
boði Yðar Hátignar. Það mundi
leiða til algers gjaldþrots.“
Keisarinn bauð vörðum sín-
um að færa frænda minn á
braut og hóf síðan skipulagða
herferð gegn Bakhtiönunum.
Allir frændur mínir voru tekn-
ir höndum. Skömmu síðar dó
hermálaráðherrann í fangels-
inu og elzti bróðir föður míns
var dæmdur til dauða og
skotinn. Sendimenn frá keisar-
anum komu í fangelsið þar sem
margir frænda minna voru í
haldi og tilkynntu:
„Hans Hátign harmar mjög
að hann neyddist til að láta
taka bróður yðar af lífi. Hér
er afsalið fyrir viðskiptunum.
Eruð þér reiðubúinn að undir-
rita það?“
Frændur mínir komust að
þeirri niðurstöðu að það væri
skynsamlegra að ganga að því.
Auðvitað var upphæðin, sem
þeir urðu nú að sætta sig við
töluvert lægri en upphaflega
hafði verið boðið . . .
Meðan þessu fór fram var ég
að læra að skokka um göturn-
ar í Berlín. Við bjuggum í
fjögurra herbergja íbúð í
Nestorstræti 12.
Fátt eitt man ég frá þessum
fyrstu æviárum mínum. Þar
sem ég var af blönduðu foreldri
var ég frá fyrstu tíð viðkvæm-
ari og erfiðari en aðrar litlar
telpur á mínum aldri. Ég var
sérstaklega óþekk á máltíðum.
Læknirinn ráðlagði foreldrum
mínum að senda mig á dag-
heimili nokkurt skeið, því að
ég myndi fá betri matarlyst ef
ég væri innan um fleiri börn
á matmálstímum.
Ég man enn að árangurinn
var þveröfugur. Hin börnin
höfðu alltaf lokið matnum á
undan mér og þá hrópuðu þau
til mín: „Ekki borða meira,
Soraya! Það er orðið kalt og
vont.“
Eg hafði feikilegan áhuga
á öllum skepnum og afi minn
fór því með mig í dýragarðinn
á hverjum sunnudegi, þar sem
okkur var leyft að gefa öpun-
um og fílunum. Mér var síðar
sagt að þegar við komum í
garðinn í fyrsta sinn hafi ég
valdið afa mínum nokkrum
vonbrigðum með því að hafa
mun meiri áhuga á spörfuglun-
um en fílunum.
Annarri svipmynd man ég
eftir. Það var úr barnaboði
fyrir utan Berlín í nánd við
eitt af vötnunum. Þar var til
skemmtunar happdrætti og
leikir ýmis konar og lítið úti-
leikhús, þar sem ég lék hlut-
verk Þyrnirósar. Hlutverk mitt
fál einkum í sér að láta ungan
prinsinn vekja mig með kossi,
var það reynsla sem ég kunni
þá þegar vel að meta.
Á sumrin fórum við venju-
lega til Bansin. Móðir mín hef-
ur sagt mér að ferðamenn hafi
tekið af mér myndir nær dag-
lega, vegna þess að ég var ólík
öðrum börnum í útliti. Blaða-
menn eltu mig á röndum og
báðu mig stundum að stökkva
út í sjóinn fyrir þá. En þarna
var líka lítil tjörn miklu meira
að mínu skapi og ég mun hafa
sagt:
„Nei, ég vil ekki fara í stóra
sjóinn — bara þann litla.“
Erfiðleikar foreldra minna
urðu smám saman mjög aðkall-
andi þurftu smám saman
skjótrar úrlausnar við. Síðan
keisarinn hafði tekið að sér
stjórn olíulindanna komu ekki
framar neinir peningar frá
London. Auk þes höfðu nýlega
verið gerðar breytingar á
skatta- og leigumálakerfinu og
gat hann því ekki vænzt fjár
út á landaeignir sínar. Stóð
hann því von bráðar uppi
snauður maður og árið 1937
var svo komið að hann varð
að segja við móður mína:
„Við höfum ekki efni á að
búa í Berlín. Ég held það væri
hyggilegast að snúa aftur heim
til Isfahan."
Síðustu árin hafði ólgan
innanlands dvínað. Eftir að
frændur mínir rituðu undir af-
salið höfðu þeir verið látnir
lausir úr fangelsinu og gefnar
upp allar sakir. Sumum hafði
þó verið sleppt á Þeim skilyrð-
um að þeir sneru ekki aftur
til heimahéraða sinna. Einn
Bakhtiari var þannig tilneydd-
ur að skipta á landareign sinni
við landareign prins eins af
öðrum ættflokki í grennd við
Razzar á strönd Kaspiahafsins.
Með því að beita þessum að-
ferðum hugðist Reza Shah
brjóta á bak aftur vald hinna
ýmsu ættflokka. Faðir minn
varð þó ekki fyrir áreitni, þar
sem landareignir hans voru
það litlar að engu máli skipti.
Og um haustið 1937 lögðum
við af stað aftur til Persíu.
Eins og áður fórum við yfir
Rússland og síðan með bifreið
frá Pahlavi til Isfahan. Vegirn-
FALKINN