Tímarit iðnaðarmanna - 01.12.1967, Síða 31

Nýja dráttarbrautm í Ytri-Njarðvík í
byggingu.
Seðlabankinn gerðu upphaflega, hef-
ur verið unnið að byggingu dráttar-
brauta á Akureyri, Neskaupstað,
Ytri-Njarðvík og lokið er við að
gera skipalyftu á Akranesi. Fram-
kvæmdir á Akureyri og Neskaupstað
fara fram á vegum hafnaryfirvalda á
þessum stöðum og greiðist kostnaður
við þær að nokkru leyti úr ríkissjóði.
Dráttarbrautin í Ytri-Njarðvík og
skipalyftan á Akranesi eru byggðar
af einkafyrirtækjum. Fjármagns-
skortur hjá þessum aðilum hefur leitt
til þess, að mjög hefur dregÍ2t á
langinn að ljúka framkvæmdunum
og hefur það m. a. leitt til þess að
viðhald fiskiskipaflotans hefur flutzt
úr landinu í vaxandi mæli. Afleið-
ing af því hefur síðan verið verk-
efnaskortur hjá skipaviðgerðarstöðv-
unum og þjónustufyrirtækjum í járn-
iðnaði sem hafa haft á hendi marg-
háttaða þjónustu við fiskiskipaflot-
ann. Aflaleysið á síðustu vetrarver-
tíð og litlar síldveiðar í sumar hafa
einnig leitt til stórminnkaðrar at-
vinnu við viðhald og viðgerðir fiski-
skipa. Allt þetta hefur leitt til mikilla
þrenginga í járniðnaði. Fyrirtækin
hafa ekki haft fjárhagslegt bolmagn
til þess að mæta erfiðleikum sem
stafar af því, að þeim hefur ekki
verið fært að safna sjóðum á undan-
förnu góðæristímabili.
Enn ein orsök erfiðleika í járn-
iðnaðinum hefur verið samdráttur
í uppbyggingu síldariðnaðarins, en
um nokkur undanfarin ár hafa átt
sér stað stórfelldar framkvæmdir á
því sviði, sem ollu á þeim tíma mik-
illi spennu á vinnumarkaðinum og
launaskriði, sem síðan hefur bakað
járniðnaðarfyrirtækjum erfiðleika.
Vaxandi utansiglingar fiskiskipa
til viðgerða hafa verið mönnum á-
hyggjefni og hefur Félag íslenzkra
dráttarbrautareigenda nú tekið upp
samstarf við gjaldeyrisnefnd bank-
anna um að félagið veiti nefndinni
jafnan upplýsingar um viðgerðar-
möguleika hér innanlands áður en
útgerðarmenn fá leyfi til þess að láta
skip sín fara utan til viðgerða. Nú
þegar er aðstaða til þess að taka upp
flest stærstu fiskiskip flotans í
Reykjavík, á Akureyri og á Isafirði,
en um fullnýtingu þeirrar aðstöðu er
yfirleitt ekki að ræða. Þá er og vitað
mál, að verulegur tollfrjáls innflutn-
ingur á erlendum iðnvarningi hefur
átt sér stað í sambandi við þessar
utansiglingar, sem hefur haft í för
með sér tapaðar tolltekjur fyrir ríkis-
sjóð og ósanngjarna samkeppni við
ýmsa innlenda iðnaðarframleiðslu,
einkum húsgagnaiðnað og fataiðnað.
Brýna nauðsyn ber því til að herða
tolleftirlit, einkum utan Reykjavík-
ur.
Ástandið í járniðnaðinum og af-
koma fyrirtækja í þeirri iðngrein
hefur beint athyglinni að nauðsyn
þess, að uppbygging iðngreinarinnar
verði endurskipulögð að einhverju
leyti. Smæð fyrirtækjanna hefur m.
a. stundum leitt til þess að þau hafa
reynzt ófær um að leysa þau verk-
efni af hendi, sem boðizt hafa, á
samkeppnisfæru verði, eða jafnvel
að þau eru algerlega ófær um lausn
meiri háttar verkefna vegna tækni-
legra annmarka. Vegna lítillar eigin-
fjármyndunar og takmarkaðra lána-
möguleika hefur fjárfestingu þeirra
í tækjum og húsnæði oft verið þröng
takmörk sett og fyrirtækin hafa ekki
getað tekið upp nauðsynlega hag-
ræðingu.
Langvarandi verkefnaskortur get-
ur haft hinar alvarlegustu afleiðing-
ar að því er varðar þjálfun vinnu-
afls og verklegt nám lærlinga. Nú
þegar er farið að bera á samdrætti í
fjölda lærlinga í járniðnaði og á-
framhaldandi verkefnaleysi gæti leitt
til þess að innan fárra ára verði orð-
in vöntun á faglærðum járniðnaðar-
mönnum. Ekki þarf að fara mörg-
um orðum um hve alvarleg slík þró-
un gæti orðið.
Undanfarna mánuði hafa farið
fram viðræður á meðal nokkurra
vélsmiðja á Suðurnesjum um sam-
runa fyrirtækjanna og myndun nýs
fyrirtækis, sem stæði að byggingu
stálskipasmíðastöðvar í samvinnu
við skipasmíðastöðina í Njarðvík og
annaðist um leið ýmsa aðra þjón-
ustu. Fyrirtækin hafa leitað eftir
stuðningi Iðnþróunarráðs og iðnað-
armálaráðherra, sem stuðlað hafa að
framgangi málsins á ýmsan hátt, og
hefur IMSl látið í té margháttaða
sérfræðilega aðstoð i sambandi við
þessar aðgerðir. Er þess að vænta,
að þessi fyrsta tilraun til meiri hátt-
ar samruna fyrirtækja hér á landi
takizt vel, því að vafalaust er þetta
leið, sem fara verður víðar og í fleiri
iðngreinum til þess að bæta sam-
keppnisaðstöðu fyrirtækjanna og
gera þau færari en áður um að mæta
þeim hagsveiflum, sem eru svo tíðar
í íslenzkum þjóðarbúskap.
SkipasmíSar.
Á undanförnum árum hafa risið
hér á landi skipasmíðastöðvar, sem
munu geta smíðað allt að 3000 lesta
stálskip. Hefur þessi uppbygging
notið góðs skilnings stjórnarvalda,
sem hafa greitt fyrir henni á ýmsan
hátt. Nýlega hefur Slippstöðin hf.
á Akureyri lokið smíði 560 tonna
fiskiskips og Stálvík hf. í Arnar-
vogi er að ljúka smíði tveggja 360
tn. fiskiskipa. Dráttarbraut Akra-
ness er einnig að ljúka smíði á 108
tn. stálfiskiskipi. Hins vegar eru
engin verkefni framundan hjá þess-
um stöðvum nema á Akranesi, þar
sem byrjað er á ca. 400 tn. skipi.
Ljóst er, að skipasmíðastöðvarnar
hafa ekki fjárhagslegt bolmagn til
þess að komast yfir löng aðgerðar-
TfMARIT JÐNAÐARMANNA
135