Vikan - 24.09.1959, Blaðsíða 22

þaö voru göngin, sem féllu saman,
og varð viB baö töluverður hristing-
ur. Jón gamli hafði farið lítið eitt fram
í hættulega hluta ganganna og sýndist
mér engu muna að hann slyppi. En
það vildi til, að göngin byrjuðu að
hrynja við hinn endann. Ég sá að
Sjöfn var náföl vegna hættu Þeirrar,
sem Jón hafði verið í, og sjálfum varð
mér mjög hverft við, en Jóni gamla
brá að engu, hann neri saman hönd-
unum og sagði: „Bærilega gekk það,
drengir, en við skulum nú fara að
koma héðan, því annars held ég að
vlð förum að meiða okkur".
Við höfðum sögunartækin með okk-
ur, því að á þeim var verksmiðjumerki,
tróðum við þeim og vinnufötunum nið-
ur í kassa, sem við negldum aftur eins
og hina.
Nú var að athuga, hvort tími væri
nógur til þess að ganga frá öllu í
skúrnum eins og við höfðum ætlað
okkur, en við sáum aö svo var ekki,
svo við bárum allan farangurinn út
komin hæg rigning, en svo var hlýtt
í lofti, að mér fannst golan volg, er
strauk um kinnar mínar. Klukkan var
langt gengin tíu er ée var kominn nið-
ur að Hamrinum, en nokkru siðar
náði ég í bifreið, er var að fara til
Reykjavíkur. Var ég all-þreyttur er
þangað kom, en svangur var ég ekki,
því ég hafði haft mat með mér. Ég
gekk um Hafnarstræti og meðfram
bækistöðvum okkar þar. Ég var ekki
viss um hvort Sjöfn hefði nú lokað
hliðinu almennilega. Ég gekk um mjóa
sundið og fór upp i íbúðina hjá Sigur-
þóri og Isleifi. Ég háttaði, en gat ekki
sofnað, því ég gerði mér alls konar
grillur um þetta og hitt, er við kynn-
um að hafa gleymt, og kynni að leiða
til Þess að allt kæmist upp, og að við
Sjöfn yrðum skilin svo árum skipti.
Allt í einu var hringt dyrabjöllunni,
en við það varð mér mjög hverft, og
var þá svo taugaóstyrkur, að mér datt
í hug að reyna að komast út hinum
megin, þó ég vissi að engar bakdyr
grjótið hefði hann selt konu í Suður-
götu fyrir tólf krónur; hún ætlaði að
skreyta garðinn sinn með þvi.
„Já, lagsmaður“, sagði hann. „Það
var svo sem ekki eins mikils virði
það sem ég fór með að sunnan, eins
og það sem við fórum með suður í
bifreiðinni".
Ég fór og fékk mér að borða, leit
síðan inn á eitt eða tvö kaffihús. En
mér fannst Þau öll vera leiðinleg, nú
þegar ég átti ekki von á að sjá Sjöfn
þar, — og ég var kominn heim aftur
klukkan níu. Klukkan hálftíu var
hringt hjá mér. Aftur varð mér hverft
við, en þar var Sjöfn i karlmanns-
gerfi. Ég átti ekki von á henni, því
aftalað var að hún skyldi vera „veik“
þar til um morguninn á annan, en hún
sagðist ekki hafa getað beðið, og því
hafa farið snemma að „sofa", og síð-
an venjulega leið út um gluggann.
Klukkan hálf ellefu fórum við bæði
inn undir hálfþakið, og inn í skúrana.
Við fórum niður göngin og allt þang-
að sem þau voru hrunin niður, og
athuguðum vandlega. að hvergi væri
neinu gleymt. Síðan fyltum við með
heypokunum aftur upp stigaþrepin, og
negldum niður fjalirnar, og i þriðja
sinn bar ég óhreinindi á samskeytin.
Þegar við vorum búin að þessu, var
klukkan stundarfjórðung yfir eílefu.
Við höfðum ekki ætlað að kveykja í
hvellkúlunum fyrr en um nóttina, en
við ákváðum að fuðra Þeim nú þegar.
Sjöfn fór aftur yfir mjóa ganginn og
upp í íbúðina, en ég fór upp í Gunnars
Gunnarssonar húsið, Því i herbergið
er ég hafði á leigu þar, lágu allir
þræðirnir. Ég opnaði gluggann, dró
með öllu, enda sá ég að það var óráð-
legt, því það hefði tafið förina dálítið,
því ég átti eftir að opna skúrana bak
við Hafnarstræti 18 og Austurstræti 6.
En það var þáttur í starfinu er við
frömdum, til þess að villa. Sjöfn fór
ein á bifreiðinni.
Ég opnaði skúrana með mestu var-
færni; skildi hurðirnar í báðum stöð-
um í hálfa gátt, fór síðan heim og
svaf til klukkan tvö um daginn.
Þegar ég kom á fætur og út, voru
meiri læti 1 Reykjavik, en ég man
eftir. Það var eins og allir íbúar borg-
arinnar væru saman komnir niður í
miðbæ.
Alþýðublaðið og Vísir voru komin
út, og fólkið reif þau úr höndunum á
blaðasöludrengjunum, og sagan sem
þau sögðu var á þessa leið:
Klukkan liðlega ellefu, tveim kvöld-
um áður, það er á páskadagskvöld,
höfðu byrjað ógurlegar sprengingar
niðri i miðbæ, og höfðu þær virst
vera nálægt Landsbankanum, en eng-
inn hefði vitað hverju þetta sætti. En
klukkan hálf ellefu nú í morgun, þeg-
ar farið hafði verið niður í kjallara
bankans, hefði komið í Ijós, að búið
var að grafa göng inn i hann, sprengja
þar upp alla skápa og stela þar gulli
og seðlum, sem eftir lauslegri áætlun
námu tiu milljónum króna. Báðum
blöðunum bar saman um upphæðina.
Göngin voru hrunin saman, og var víst
lítill vafi á því, að sprengingarnar
höfðu eitthvað mistekist hjá ræningj-
unum, og ef til vill hrunið ofan á þá
og feng þeirra. Mundu göngin verða
grafin upp, og Þá sjást hver hefði
framið þetta. Hefði lögreglan ákveð-
'ur við Faxafen:
á rauðmálaða en nú hvítkalkaða bíl-
inn, sem nú stóð undir hálfþakinu, og
gerðum við það allt með mestu gætni,
til þess að ekkert heyrðist til okkar.
Nú var allt til. Ég fór út á götu
til þess að vita, hvort ég sæi nokkurn
mann, en sá ekki lifandi sál. Svo opn-
uðum við hliðin og settum bílinn í
gang. Okkur fannst hneykslanlegur
hávaði í bílnum, þegar við ókum
honum út á götu. Sjöfn, sem var þarna
karlmaður, á gráum yfirfrakka með
svartan hatt, lokaði húsagarðshliðinu,
kom svo upp í bifreiðina og við lögð-
um af stað.
Við sáum engan mann. Það sýndi
sig þó seinna, að hvítur vörubíll hafði
sézt fara þennan morgun fyrir hornið
á Smjörhúsinu, og fyrst var einhver
vafi á hvern morguninn það hefði
verið, þann. sem ránið fór fram, eða
hinn, sem almenningur hélt að 'það
hefði verið framið. Að lokum varð þó
fullvist, að það hefði verið á páska-
dagsmorgun og var bíllinn þá ekki
settur í samband við bankaránið.
Allt fór eftir starfsskránni. Við
skiluðum manninum á gráa frakkan-
um af okkur í Hafnarfirði, og héldum
áfram á áætlunarstaðinn. Þar tókum
við af bifreiðinni, þvoðum af henni
kalkið, (við höfðum vatn til þess með
okkur), og settum rétta einkennis-
tölu á hana. 1 lýsingu fór Jón á henni
rauðmálaðri um Hafnarfjörð, var hún
þá hlaðin fallegu hraungrýti. Það var
orðið bjart, þegar hann kom með hana
til Reykjavikur.
Hvað mér sjálfum viðvék, þá tók
töluveröan tíma að koma fyrir gull-
inu, seðlunum, og öðru, er við vildum
koma undan, í „peningaskápa" okkar,
sem við kölluðum. Ég var feginn, þeg-
ar verkið var búið, og afskaplega
ánægður yfir, að nú væri öllu þessu
basli loklð, er ég rölti i hægðum min-
um I áttina tll Hafnarfjarðar. Það var
væru þarna. Ég áttaði mig þó fljótt
á því, að það þýddi ekki að flýja, þó
grunur félli á mig; kastaði ég því á
mig yfirhöfn og fór til dyra. Vart hafði
ég opnað hurðina, þegar ég heyrði
sagt:
„Morgunblaðið".
Það var lítil telpa að bjóða það. Ég
rak upp móðursýkiskenndan hlátur,
fór inn, sótti krónu og gaf henni fyrir
blaðið.
Þetta atvik kom sér vel fyrir mig,
því ég sá á því, að ég var taugaóstyrk-
ari en ég hélt að ég væri, og að ég
varð að gá að því að láta ekki þennan
taugaóstyrk vinna bug á mér. Ég fór
aftur i rúmið, og þó ég ætti ekki von
á að geta sofið, sofnaði ég nú rétt
strax, Því líkamleg þreyta yfirbugaði
mig.
33
HVELLJRNIR MIKLU.
Þegar ég vaknaði aftur, hafði mig
verið að dreyma verknaðinn, sem við
höfðum verið að fremja um nóttina,
og mér fannst að ég hefði aðeins sof-
íð stutt, en klukkan var nærri sjö.
Ég klæddi mig, og tók mér göngu
meðfram höfninni. Síðan fór ég aftur
upp í íbúðina, hringdi tii Hlíðarhúsa-
Jóns, í síma þann, er Sjöfn hafði visað
mér á, er við höfðum lent í landskjálft-
anum. Hann kom sjálfur i símann.
Ég spurði hann fyrst, hvort. hann væri
einn í herberginu, og síðan hvort ekki
gæti verið að hann hefði gleymt ein-
hverju í viðgerðarskúrnum, sem gæti
komið okkur óþægilega, og benti hon-
um á, hvernig ég hefði látið frá mér
hnífinn í Landsbankanum. En hann
sagðist vera að koma úr skúrnum,
því sér hefði dottið þetta sama í hug,
en þar hefði ekkert grunsamlegt ver-
ið. Honum hefði sýnst kalkið vera of
illa þvegið af bifreiðinni, svo hann
hefði þvegið hana á ný. En hraun-
þræðarendana inn um hann, kveykti í
vindling og síðan með honum í öllum
þrjátíu þráðunum, og sleppti þeim síð-
an út um gluggann. Síðan gekk ég
hægt út um dyrnar niður stigann, og
upp í ibúðina hjá Sigurþór og ísleifi,
þar sem Sjöfn beið mín.
Við höfðum gluggann svolítið opinn,
því við ætluðum að vera viss um að
heyra hvellina. En slikt var óþörf
ráðstöfun, því rétt þegar ég var seztur,
byrjuðu þeir, og voru þeir minnstu
eins og ég hafði hugsað mér að þeir
mestu mundu verða. Þetta var svo
snemma um kvöldið, að enn var geysi-
margt fólk á götunum, og heyrðum
við strax og hvellirnir byrjuðu, óp
hlaup og hlátur. Reið nú skot við
skot, og stóð þetta yfir hér um bil i
fimm mínútur, en þar eð kvellkúlurn-
ar voru samtals um fimm hundruð,
sprungu að meðaltali tvær á sekúndu.
Skothríðin var þó ekki jöfn, Því stund-
um varð hlé i nokkrar sekúndur og
urðu sprengingarnar. brakið og brest-
irnir þeim mun meiri þess á milli, og
vissi ég aldrei hvenær þær þrjár
stærstu sprungu. Kaffihúsin Land,
Borg og Vifill tæmdust. alveg, og
meiri hlutinn af öllu fólki sem heima
átti í miðbænum, þaut út. til þess að
vita hvað um væri að vera. Kallað
var á brunaliðið, þótt hvergi væri
kviknað 1.
Mannsöfnuðurinn hélzt á götunum
fram yfir klukkan tvö, og ijós var að
sjá í hverjum glugga. En við þorðum
ekki að hreyfa okkur, og mun það
hafa verið óþarfa hræðsla. Klukkan
f jögur var enn töluvert ráp um göturn-
ar, og vorum við þá búin að ákveða,
að Sjöfn færi klukkan 5 áleiðis til
Hafnarfjarðar. En við sofnuðum, og
klukkan var orðin sex áður en við
vissum af. Vildi ég aka Sjöfn til Hafn-
arfjarðar á bifreiðinni er við höfðum
til þeirra ferða, en hún aftók það
inn grun, en blöðin vildu ekkert segja
að svo komnu máli, nema það, að
auðséð væri, að hér væru útlendir
menn að verki. Hvaðan göngin hefðu
verið grafin, vissu menn ekki enn.
Nokkru seinna kom ný útgáfa af
Alþýðublaðinu: Göngin fundin. Blað-
ið var rifið út; Þar var sagt frá því
að göngin hefðu verið grafin frá
skúrnum á bak við Hafnarstræti 18,
en mynni þeirra væru fyllt upp með
trékössum er væru fullir af sandi.
Virtist þetta benda á, að ódæðis-
mennirnir hefðu komizt á burtu með
feng sinn. Þegar salan á þessu blaði
stóð sem hæst, komu fregnmiðar frá
Morgunblaðinu með fsmirsögninni:
„Morgunblaðið finnur inngang að
göngum bankaræningjanna í skúr
bak við húsið nr. 6 i Austurstræti".
Var sagt frá þvi, að einn af blað-
riturunum hefði þá skömmu áður
farið að gá að hverju það sætti, að
skúr bak við húsið Austurstræti 6,
hefði staðið með hurð í hálfa gátt.
En blaðamaðurinn, sem gengur þarna
framhjá oft á dag, heföi aldrei áður
séð skúrinn opinn. Hefði honum þeg-
ar dottið í hug, að þetta kynni að
standa i sambandi við bankaránið,
og hefði hann fljótt gengið úr skugga
um að svo hefði verið, þvi tvær fjalir
hefðu verið brotnar upp úr gólfinu,
og sézt að tröppur gengu þar niður,
en allt verið þar fullt af trékössum,
ekki mjög stórum, sem sýndi það, að
ræningjarnir hefðu ekki orðið til of-
an i göngunum, eins og haldið hafði
verið í fyrstu.
Fólkið vissi nú ekki hverju það
átti* að trúa, Alþýðublaðinu eða
fregnmiða Morgunblaðsins. Það Þyrpt-
ist í báða staðina, en á hvorugum
staðnum var neitt að sjá, bvi lög-
regla var þar fyrir. Nokkru seinna
kom fregnmiði frá Visi, með fyrir-
sögninnl:
22
VIKAN