Vikan


Vikan - 08.10.1959, Blaðsíða 8

Vikan - 08.10.1959, Blaðsíða 8
Clarence W. Hall segir frá þvi i blaðinu Christian Herald, að þær stundir lfs sins, sem hann hafi talið einna auðugastar, hafi hann átt i fédagsskap áttræðrar konu. Þótt kona þessi, sem hann kallar Emily, hafi orðið fyrir óvenjumiklu and- streymi i lífinu, kveður hann hana hafa skapað sér sjálfri og nágrönn- um sinum meiri gleði og hamingju en nokkurn, sem hann hafi haft spurnir af. Árum saman höfðu þeir, er áttu i hugarstríði, öruggt athvarf hjá henni. Hann kveðst eitt sinn hafa spurt hana um leyndarmál þessarar rósemi og heiðrikju hug- ans. Hún svaraði: „Ég fann það, þegar ég sigraðist á hinum slæma vana að dæma meðbræður mína.“ Enginn galli er algengari með okkur mönnunum, og fátt gerir meiri skaða. Öll höfum við einhvern grimmd —• og flest allt of oft. Stund- um er óbætanlegt tjón unnið fólki ineð hugsunarlausu þvaðri um það. Sagan segir, að nágranni Múham- eðs hafi eitt sinn komið til hans og spurt hann, hvernig hann fengi bætt fyrir það að hafa ákært saklausan vin sinn. Spámaðurinn sagði honum þá að leggja eina fuglsfjöður á hvert dyraþrep í þorpinu. Daginn eftir sagði Múhameð svo við manninn: „Farðu nú og safnaðu saman fjöðr- unum!“ Maðurinn mótmælti þessu: „Þetta er ekki hægt. — Það var rok i nótt, og fjaðrirnar hafa fokið út í veður og vind!“ — „Laukrétt!“ svaraði spámaðurinn, „og sama gildir um hin skeytingarlausu orð. sem þú lieindir til náunga þins.“ Tilhneigingin til þess að skella skuldinni á aðra er nokkurs konar okkar, að sálfræðingar segja, að vilji maður komast að göllum náungans, sé auðveldast að finna þá með þvi að athuga, hvað hann finnur helit öðrum til foráttu. Haxen Werner segir þannig frá konu nokkurri, sem alltaf var að fárast yfir sóðaskap nágrannakonu sinnar: Dag einn dró hún vin sinn út að glugganum hjá sér og sagði: „Líttu bara á þvottinn þarna á snúr- unni hennar, hvað hann er blettótt- ur og óhreinn!“ Vinur hennar svar- aði vingjarnlega: „Ef þú athugar málið nánar, held ég, að j)ú munir sjá, að það eru rúðurnar þínar, en ekki þvotturinn hennar, sem þarfn- ast hreinsunar." Kinverskur málsháttur segir: „óttastu ekki að vera misskilinn; fremur skaltu hafa áhyggjur af þvi, að þig skorti skilning, er aðrir eiga i hlut.“ Hversu oft hefur maður ekki dæmt aðra i fljótfærni, af þvi að maður hefur ekki gefið sér tima til að skyggnast undir yfirborðið af vinsemd. Maður nokkur segir þessa sögu: „FaHeg ekkja fluttist dag einn i þorpið okkar ásamt þremur börn- um sinum. Að nokkrum vikum liðn- um var ekki ineirS talað um aðra i þorpinu en hana: Hún væri of snoppufríð .... ýmsir karlmenn hefðu sézt koma í lieimsókn til hennar. . . . hún væri léleg húsmóð- ir. . . . krakkarnir hennar flæktust um á götunni og fengju i svanginn hjá nágrönnunum. ... hún væri löt og eyddi mestum tima sinum i jiað að liggja lesandi ú legubekk. Einn daginn hné þessi kona niður á pósthúsinu, og brútt kom sann- leikurinn i ljós. Hún þjáðist af ó- læknandi sjúkdómi og var ófær um að annast húsverk. Hún sendi börn- in sin út að leika sér, þegar deyfi- lyfin nægðu ekki til að lialda kvöl- um hennar í skefjum. „Ég vildi láta þau minnast mín kátrar og glaðrar," sagði hún. „Ég vildi vera ein um stund, svo að þau kæmust ekki að sannleikanum." Og karlmennirnir, sem höfðu heimsótt hana, voru gamli heimil- islæknirinn liennar, lögfræðingur- inn, sem leit eftir eignum hennar, og mágur hennar. Þorpsbúar sýndu tíma gert okkur sek um þessa sjálfsvörn, sem svo er rótgróin i eðli Dæmið ehk i... Nunið: Þér eldist með degi hverjum. ■Jafnvel þolinmóöustu og fórnfúsustu menn spyrja tiöum sjálfa sig: „Hvers vegna er svona erfitt aö umgangast gamalmenni?" Þelcktur sálfræöingur hefur svaraö þessari spurningu þann- ig: „Vegna þess aö tveir þriöjungar gamalmenna halda þvi fram, aö þau séu fyrir, —■ og mörg þeirra eru þaÖ.“ SálfrœÖilega er þjóöfélag nútímans lagaö samkvæmt lcröfum œskunnar. Kvikmyndir, íþróttir, auglýsingar og tizka sýna Ijóslega, aö maöurinn er ekki sæll, nema hann sé ungur — eöa aö minnsta kosti fullur af æskufjöri. Roskiö fólk er oft út undan l fjölskyld- unni og þjóöfélaginu — og nú jafnvel meira en nokkru sinni fyrr. Og um leiö eykst meöalaldur manna. Þessi viöbót- arár viö cevi okkar geta hæglega oröiö byröi, ef yngri kynslóöirnar reyna ekki aö hjálpa gamalmennum í vandamál- um ellinnar. Þegar þér rekizt á þuö einn daginn, aö eitthvert gamalmenni er yöur ekki sammála eöa hegöar sér gagn- stætt skoöunum yöar, skuluö þér hugsa yöur um sem snöggvast og spyrja yöur: „IJvers krefjast gamal- mennin eiginlega af tilverunni?" Ég þekki gamlan og lifsreyndan mann, sem sagöi í stuttu máli frá því, sem gamalmenniö þarfnast: ,,íverustaöar, athafna og einhvers, sem ann manni." Hvernig er hægt aö hjálpa eldri kynslóöinni aö öölast þessar óskir? Þaö er einungis hægt, ef maöur reyn- ir aö setja sig í spor gamálmennanna og varpar frá sér öllum þei-m for- dómum, sem flest okkar hafa um ell- ina. Til dœmis er þaö algengur mis- skilningur, aö fólk breytist meö aldr- inum. Þegar kona veröur amm.a, ætl- ast menn tíöum til þess af henni, aö hún veröi fyrirmynd mildi og blíöu, — nema viö séum á þeirri skoöun, aö öll gamalmenni, undantekningarlaust, séu sérvitur og önug og ógerningur sé aö umgangast þau. Gamalmenni eru ekkí annaö en þaö, sem langlífi hefur gert þau aö, og þaö er naumast unnt aö breyta þvl. Faöirinn, sem á unga aldri stjórnaöí mynduglega konu sinni og börnum, veröur alltaf einráöur á slnu heim- ili. Móöirin, sem á unga aldri var yfirboröskennd og hégómagjörn, breytist ekki ósjálfrátt f fórnfúsa ömmu Og maöúr sá eöa kona, sem alltaf hefur séö fyrir sér sjálfur, lœtur ekki skyndilega aöra vaöa ofan i sig. Ánnar almennur misskilníngur er sá, aö gamálmenni vilji helzt búa um sig l notálegu hlöi og foröast allan mótbyr. Þaö er ef til vill þessi mis- skilningur, sem veldur oftast ósam- lyndi milli elli og æsku. Gamált fólk krefst þess ekki og kærir sig ekki um, aö aörir sjái því fyrir Ufsins þægindum, hvort sem því er komiö fyrir á elliheimili eöa þá þvl er neit- aö aö hreyfa svo mikiö sem litla fing- ur vegna of mikillar umkyggju aö- standenda. Ég þekkti einu sinni konu, sem tók aö leggja gamálmennum lífsreglur, þegar hún var á sjötugasta aldursári, og hélt því áfram, þar til hún dó 91 árs aö áldri. Hún hélt því fram, aö mörg gamálmenni misstu sjálfstraust sitt, vegna þess aö ungmennin þröngv- uöu þeim til þess aö sitja aögeröar- laus. „Þegar fulloröin börn stjana í kringum foreldra sína,“ sagöi hún, „stafar þaö ekki álltaf af einskœrri umhyggju, heldur einnig oft vegna þess, aö þau vílja taka ráöin í eigin hendur, svo aö gamálmennunum gef- ist ékki kostur á aö skipta sér af neinu." Hún komst aö raun um, aö gamál- menni geta veriö ótrúlega þranitseig og vinnuhörö, jafnvél þótt þau séu f rauninni líkamsveil. / ákafri viöleitni okkar í þá átt aö hlífa þeim viö d- hyggjum og gera þeim lífiö notálegt, vanmetum viO þau og sviptum þau frumhvötinni. LeggiO ékki gamal- mennum ráöin, nema t SAMRÁÐI viö þau. Þaö er þolraun aö þurfa aö táka á mðti skipunum — og oft gagnrýni — þeirra, sem gamálmennin færöu áöur í bleyjur og ðlu viö barm sér. „Jafnt ungír sem gamlir veröa aö laga sig hverjir eftir öörum," segj- um viö stundum, —- og þá eigum viö i rauninni viö, aö éldri kynslóöin veröi aö venja sig af ýmsum siöttm, Hvernig á að umgangast gamalmenni?

x

Vikan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vikan
https://timarit.is/publication/368

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.