Vikan - 29.10.1959, Blaðsíða 9

OslandshlíÖ.En erArnórr kom heim
al' samkomu þessari, þá gekk þegar
fyrir hann móðir hans, dóttir Kefs
irá tíaroi, og ásakaði hann mjög, er
hann hafði orðið samþykkur að svo
grimmum dómi. Tjáði hún fyrir
Uonum með skynsemd, hversu ó-
heyríiegt og afskapiegt það var, að
menn skyldu setja i svo grimman
dauða föður sinn og móður eða aðra
náfrændur sína. „Nú vit þat fyrir
víst,“ segir hún, „þó at þú sjálfr
gerir eigi slíka hluti, þá ertu með
engu móti sýkn eðr hlutlauss af
þessu glæpafullu manndrápi, þar
sem þú ert höfðingi ok formaðr
annarra, ef þú leyfir þinum undir-
mönnum at úthýsa sínum feðginum
eðr frændum nánum i hriðum, ok
jafnvel þó at þú leyfir eigi, ef þú
stendr ekki í mót með öllu afli slik-
um ódáða.“
Arnórr skildi góðfýsi móður sinn-
ar og tók ásökunum hennar vel.
Gerðist hann nú mjög áhyggjufullur
um það, hvað hann skyldi að haf-
ast. Tók hann þá það ráð, að hann
sendi jmgar i stað menn sina um
hina næstu bæi að safna saman öllu
gamalmenni, því er út háfði verið
rekið, og lét flytja fólkið heim á
Miklabæ og veita góðan beina.
Daginn eftir stefndi hann saman
fjökla bænda, og er Arnórr kom til
fundarins, mælti hann svo til
þeirra:
„Þat er yðr kunnigt, at vér áttum
fyrir skömmu almenniliga sam-
kvámu. En ek hefi síðan hugsat af
sameiginligri várri nauðsyn ok brot-
it saman við þá ómannligu ráða-
görð, er vér urðum allir samþykkir
ok gáfum leyfi til at veita líftjón
gamalmenni öllu ok þeim öllum, er
eigi megu vinna sér tii bjargar, með
þvi móti at varna þeim lífligri at-
vinnu, ok hirtr sannri skynsemd
iðrumst ek mjök svá illskufullrar ok
ódæmiiigrar grimmdar. Nú þar um
hugsandi liefi eli fundit þat ráð, sem
vér skiiium aliir hafa ok halda, þat
er at sýna manndóm og miskunn
með magaveikisgljá augu og hár, sem
t tekið var að þynnast yfir hvirfli.
Hvernig ertu í belgnum? spurði ég.
Afleitur, sagði hann. Þetta er að
taka sig upp aftur.
Þú ættir að hætta að drekka, sagði
ég.
Hætta að drekka, sagði hann í lík-
um tón og honum hefði verið sagt að
ganga út og hengja sig. — Nei, það
er vínið, sem heldur mér við. Ef ég
tæki ekki sjúss á fastandi maga hvern
morgun, væri ég löngu dauður. —
Hann hvolfdi i sig úr glasinu.
Ég þekki mann, sagði hann, sem
fór til læknis vegna magans í sér.
Hann var kominn að niðurlotum, enda
sagði læknirinn hann gengi með
krabba á háu stigi. Þessi maður lifir
enn og kennir sér einskis meins. Hald-
ið þið, að kraftaverk hafi skeð? Nei,
hann drap í sér krabbann með kog-
ara, — drap hann.
Ég heyrði konan var farin að ó-
kyrrast í rúminu. — Mér leiddist þetta
krabbameinstal, sótti glas í skápinn,
blandaði.
Er þetta nema til að kveikja? spurði
hann og leit til flöskunnar í öxlum.
Ef hún lifnar ekki af þessu, er hún
krónísk.
við mennina, svá at Lxverr lijáipi
sinunx irænuum, sem iiverr nenr
mést íong a, eiiiKamiga íoour ok
moour, ok par ui 1 íra þeir, sem
neir mega, íirri suxti ok iiisnaska
sxua aoia naxrænUr. ökuíu ver þar
m ieggja aiian varn kost ok kvik-
enui ai veua monnum insnjörg ok
urepa tif njaipar varum lrænuum
íaraskjota vara lieiur en iáta þa lar-
ast ai suiti, sva at engi nonui skal
eitir hata meira en tvau iiross, svo
ok eigi sior sa mtkii óvanui, er tiér
heiir iram iant, at menn læöa íjöida
iiunua, svá at inargir menn mega
ina viö þann mat, er þeim er gei-
inn. Nu skai drepa hundana, sva at
táir eör engir skuiu eltir lifa, ok
liafa þa l'æöu til insnæringar mönn-
um, sem áör er vant at gela hund-
unum. Nu er þal skjotast af at segja,
at með engu móti ieyfuin vér, at
nokkurr maór gefi upp íöður sinn
eðr móður, sá er með einliverju
móti má þeirn lijáLpa. En sá, er eigi
hefir lilsnæring til at veita sínum
náírændum eör feðginum, fylgi
liann þeim tii mín á Miklabæ, ok
skal ek fæöa þá, en hinn, er má ok
vili eigi hjálpa hinúm nánustum
frændum, þa skal ek grimmu gjaida
með hinum mestum afarkostum. Nú
þá, mínir kærustu vinir ok samfé-
lagar heldr en undirmenn, fremjum
i alla staði manndóm ok miskunn
við vára írændur ok gefum ekki
færi til óvinum várum þvi oss at
brigzla, at vér gerim með of mikilli
fávizku við vára náunga, svá ó-
mannliga sem á horfist. Nú ef sá er
sannr guð, er sólina hefir skapat til
þess at birta oit verma veröldina,
ok ef Lionum iíkar vei mildi ok rétt-
Læti, sem vér höl'um lieyrt sagt, þá
sýni hann oss sína miskunn, svá at
vér megim prófa með sannindum,
at hann er skapari manna ok at
hann megi stjórna ok stýra allri
veröidu, ok þaðan af skulu vér á
hann trúa ok engan guð dýrka utan
Framlx. á bls. 30.
Þeir sneru sér aftur að krabbanum,
kogaranum og ákanum, — ég að kon-
unni. Hún sat uppi og lét.sér leiðast
og varð mjög fegin blöndunni.
En sætur.
Hún hafði þriflegar axlir og brjóst,
en óferskan glampa bak við gleraugu.
Hvað er þetta? spurði hún og
smjattaöi á blöndunni.
Áki, sagði ég. Finnst þér hann vond-
ur?
Nei, indæll.
Drekktu, og vertu kát.
Ég er kát.
Hún tæmdi glasið. Ég náði í meiri
blöndu. Þeir voru enn niðursokknir í
krabbann og kogarann, — flaskan
hálf. Ég lét næstum óblandað í glasið.
Við skiptum jafnt, og hún var orðin
mjög góð og ástúðleg, þegar ég kom
með það þriðja. Þeir voru hættir
krabbameinstalinu, enda sigið á seinni
hlutann í ílöskunni. Þeir komu inn
litlu síðar, frakkaklæddir, — spurðu,
hvort ég væri ekki með, vínið væri
þrotið.
Ég sá það á konunni, að hún vildi
ég yrði hjá sér.
Síðan fóru þeir, og við vorum tvö.
Láttu ekki líða yfir þig, sagði hún,
fór fram úr, klæddi sig í slopp og
stillti á músik.
Dansa.
Það var tangó, og hún þrýsti sér
mjög kunnáttusamlega að mér. En
ég gat ekki vangað hana þrátt fyrir
ítrekaðar tilraunir sökum gleraugn-
anna. — Hún var mjög taktvís þrátt
fyrir ákann, og það var litill galdur
að finna hún elskaði vel.
En þeir komu allt of fljótt, menn-
Framh. á bls. 31.
J
onaááon
Að læra fyrir lífið
HEFÐBUNDIN FRÆÐSLA
Allir skólar okkar eru reknir
undir því kjörorði, að þeir búi
nemendur undir lifið. Hins veg-
ar eru engar skýrslur gefnar út
um það, hve vel sá undirbúning-
ur liafi tekizt. Óneitanlega er
allmiklu af brotajárni og göml-
um leppum blandað i lxinn lxag-
nýta varning, sem afgreiddur er
til nemenda. Þvi væri ekki ólik-
legt, að ýmis nytsamleg tæki
vantaði, þegar til þeirra á að
taka síðar i lífsbaráttunni. í
námsefni skólanna er æðimikið
af úreltri þeltkingu, sem flýtur
með vegna gróinnar liefðar. Hitt
,er þó örlaga-
Þú
og
barnið
þitt '
rikara, að nem-
endur verða að
læra mjög marg-
vislega þekk-
ingu, sem gæti
að vísu verið
nytsöm, en kem-
ur samt öllum
þorra manna að engum notum,
af því að hún er algerlega fjar-
læg starfssviði þeirra og lifs-
stefnu.
Þegar brotajárnið yfirgnæfir
í námsefni skólanna, verður
uemandinn vonsvikinn og ófús
til viðskiptanna. Hann lieyrir þá
rödd lífsins úr annarri átt. Þá
verður kennaranum erfitt að fá
liann til að leggja sig fram af al-
efli við námið.
Nú þarf sú þekking alls ekki
að vera notalaus i sjálfri sér,
sem verður brotajárn fyrir
skilningi sumra nemenda. Stærð-
fræði t. d. er drottning meðal
vísindagreina, og fátt er jafn-
heillandi, þeim er glöggt skilja,
eins og stærðfræðileg rökfærsla.
Á henni hvila auk þess þau vis-
indi, sem á vorum timum eru í
örastri þróun. En þegar unglings-
stúlka situr yfir bókstafareikn-
ingnum og þarf að margfalda
saman langa sviga og eyða ó-
þekktunx stærðum til þess að
finna: x = o; y=l; z= =1, þá
nær þessi bókstafsvizka sjaldan
að verða lifandi fræði i lxuga
hennar, heldur brotajárnshaug-
ur, sem hún er þvinguð til að
brjótast i gegnxim.
SfVAXANDI NÁMSBYRÐI.
Það, sem heillar einn nemanda,
getur látið annan ósnortinn. Svo
ólíkir eru einstaldingarnir. En
ef við gerum ráð fyrir þvi, að
hver unglingur finni í skólafræð-
unum þá lífsins lind, sem lxann
þyrstir eftir, þá má hann hrósa
happi, ef liún kafnar ekki undir
urðarskriðu liinnar liefðgrónu,
steinrunnu skólaþekkingar: —
Námsskrár og námsbókaliöfund-
ar halda fast við arftekna þekk-
ingu, þó að hún lxafi ekkert gildi
nema að fylla blaðsíður náms-
bókanna og fjölga minnisatriðum
til prófs. í augum alls þorra nem-
cnda verður þetta smákvarnað-
ur, samhengislaus fróðleikur,
sem gerir námsbókina dauða og
ólæsilega.
Með hverjum mannsaldri bæt-
ist geysilegt efni við í liverri
grein, ýmist vegna beinnar fram-
vindu, t. d. i náttúruvisindum og
tækni, eða vegna sivaxandi at-
burðamergðar Líðandi stundar.
Ef þokustólpi forsögunnar er
tjóðurhæll kennslubókarliöfund-
arins, þá giiðnar verk hans undir
ofurþunga ósamstæðrar efnis-
mergðar, sem nemandinn strit-
ast við að hlaða á minni sitt.
Jafnvel i móðurmálinu sjálfu,
sem endurfæðist á tungu hverr-
ar kynslóðar, strita nemendur
mikinn liluta námstimans við
aldagamla steingervinga.
Fyrr á tíð setti sltólinn sér
það markmið að leyfa unglingn-
um að kafa djúpt í fræði sín, en
sundra ekki kröftum hans á of
Framlx. á bls. 30.
x + y + z . (x + y) ??7