Vikan - 14.01.1960, Blaðsíða 35

sc'ð svip Jóns Austmanns. Var
landseti þessi, Jón nokkur á
Hryggjum, að reyna að reka fé sitt
heim i hríðarveðri, en svipur nafna
lians, Austmanns, flæktist fyrir
honum næturlangt, svo að ekki
kom hann fénu í hús fyrr en und-
ir morgun. Eitthvað mun Ragn-
heiður á Reynistað hafa um þetta
heyrt, því að hún vék sér að
Jóni á Hryggjum, er liann kom til
kirkju, og spurði hann, hvað hann
héldi um för manna hennar. Ber
svar lians því vitni, að ekki muni
lionum hafa verið sérlega hlýtt til
nafna síns fremur en öðrum land-
setum klaustursins: „Eigi veit ég
það fyrir víst, en það liygg ég, að
Jón Austmann sé kominn til and-
skotans."
Þá átti Björgu, systur Bjarna, að
liafa dreymt, að hann kæmi til sín
og kvæði sér vísu þessa:
Enginn finna okkur má
undir fammhjarni.
Dagana þrjá ijfir dauðum ná
dapur sat hann Bjarni.
Hafi Björgu dreymt fyrri hluta
vísunnar, ber seinni hlutinn þó
ineð sér, að hann hefur verið prjón-
aður aftan við af öðrum seinna,
samanber orðalagið „hann Bjarni“.
Og þótt önnur draumvísa:
/ klettaskorn krepptir erum báðir,
en í tjaldi áður þar
allir vorum félagar —
virðist fljótt á litið sennilegri,
bendir hún til atburða, er gerðust
talsvert seinna, eins og síðar verð-
ur frá greint.
Allt varð þetta til þess, að
Reynistaðarhjón réðu tvo menn til
farar suður, að þeir spyrðust fyrir
um ferðalag þeirra Staðarmanna.
Voru það þeir Jón Bjarnason í
Stórugröf, kominn um sjötugt, en
harðfengur ferðamaður, og Björn
Illugason, tæidcga tvítugur vinnu-
maður á Reynistað Fóru jieir suð-
ur Kjöl, jiótt um vetur væri, höfðu
tvo til reiðar hvor og hey á þeim
fimmta. Sóttist ferðin greiðlega
suður í Itreppa, og þótti öllum þar
augljóst, að þeir Staðarmenn hefðu
orðið úti á Kili, fyrst þeirra hafði
ekki enn orðið vart nyrðra. Ekki
gaf þeim Jóni og .Birni ferðaveður
norður aftur fyrr en í fyrstu viku
þorra, en þá riðu þeir á fjórum
dægrum á milli hyggða, og þótti
l>að vel af sér vikið. Tafði það þó
reið þeirra nokkuð, að þeir fundu
á Hveravöllum tuttugu kindur úr
rekstri Staðarmanna og komu þeim
norður í Svartárhuga, en þangað
voru þær svo sóttar scinna.
kki varð neitt frekar aðhafzt
það, sem eftir var vetrar.
Þegar rakað var af hrossum um
vorið i Staðarrétt, kom graðhestur
grár úr för Staðarmanna hneggj-
andi heim að réttinni. Brá Hall-
dóri svo við, er hann bar kennsl
á hestinn, að hann lagðist rúm-
fastur i viku, en Ragnheiður lét
ekki á sig fá.
Það var Tómas bóndi að Flugu-
mýri, sem fann tjaldhrauk Staðar-
manna i Kjalhrauni, er liann var
þar á ferð um vorið. Reið Iiann
þá á undan lest sinni norður og
sagði tíðindin. Voru þrír samferða-
menn hans með honuin við tjaldið.
Stóð af þvi nálykt mikil, og kváð-
ust þeir hafa séð þrjú lik þar
inni, hvað þeir staðfestu með eiði
seinna Tómas lét þess og getið,
að hann liefði séð hönd koma upp
með líki Bjarna og ætlað það hönd
Einars litla. Var nú brugðið við
skjótt nyrðra og menn sendir með
fjórar líkkistur suður á Kjöl eftir
líkunum.
En þegar kom á tjaldstaðinn,
fundust ekki nema tvö lik i tjald-
inu, annað af Sigurði á Daufá, hitt
af Guðmundi Daðasyni.
Lik bræðranna beggja voru horf-
in.
Við nánari eftirgrennslan kom
i ljós, að Eyfirðingar nokkrir komu
á tjaldstaðinn, er þeir fóru suður
Kjöl skömmu á eftir þeim Tómasi,
og sáu þar þá aðeins tvö lik. En
í millitíðinni höfðu þeir Jón Egils-
son á Reykjum á Reykjaströnd,
Sigurður, sonur hans, og Björn
Illugason, — sá, er var í för með
Grafar-Jóni um veturinn, — riðið
þar um á leið suður á land til fjár-
kaupa. Lagðist sá grunur á þá, að
þeir hefðu rænt lik Bjarna, þar eð
talið var, að hann hefði borið á sér
noklcra peninga og annað fémæti,
og falið síðan bæði lík hans og
Einars litla til þess að dylja þjófn-
aðinn. Þess var og getið til, að
líkum hræðranna hefði verið rænt,
svo að þau fengju ekki kirkjuleg,
og liafi það þá verið gert til að
skaprauna þeim Reynistaðarhjón-
um.
Svo sterkur varð grunur þessi,
er frá leið, að Halldór ‘Bjarnason
stefndi Jóni Egilssyni og förunaut-
um Iians til að svara til saka, og
fór fyrsta réttarhaldið yfir þeim
fram um haustið 1781. Neituðu þeir
öllum sakargiftum, og þar sem eng-
in lögmæt sönnun var talin koma
fram, dæmdi Vigfús Scheving
þeim synjunareið, — sem þeir þó
aldrei unnu. Við frásögn af réttar-
höldum þessum kemur í ljós, að
leit muni hafa verið gerð um vor-
ið að Hkunum horfnu; hafi leitin
staðið í tvo daga og Jón Egilsson
þá jafnan gætt þess, að hann leit-
aði sjálfur í grennd við tjaldstað-
inn og ekkert þótzt finna.
Um það hil sextíu árum siðar
fundust bein þeirra bræðra á
grjótmel einum talsverðan spöl frá
tjaldstaðnum. Hafði grjót og hellur
verið lagt ofan á þau, svo að ekki
var neinum vafa bundið, að þar
höfðu menn að unnið Skoðaði
Jósep Skaftason, læknir á Hnaus-
um, beinin og kvað þau vera af
manni um tvitugt og unglingi, og
þótti þá sannað, að þau væru af
þeim Reynistaðarbræðrum. Voru
þau greftruð að Reynistað 11.
nóvember 184G.
Cvo mikhim óhug sló á alþýðu
manna vegna þessara atburða,
að ferðir um Kjalveg, sem verið
hafði alfaraleið milli sveita á
Suður- og Norðurlandi frá ómuna-
tið, lögðust niður í meir en heila
öld, en vegurinn týndist. Það var
ekki fyrr en um siðustu aldamót,
að hann fannst aftur og var varð-
aður, mest fyrir atbeina Daniels
Bruuns.
Og nú hruna bilar suður og norð-
ur Kjöl, fram hjá tjaldstæðinu, þar
sem þeir Staðarmenn báru beinin í
hriðarveðri i októherbyrjun 1780.
★
RÆSTIO MEÐ
AFHA
RAFHA ryksugan er smíðuð með
vinnusparnað fyrir yður í huga.
Hún hefur fótstýrðan rofa, svo þér
þurfið ekki að beygja yður við að
setja hana af stað eða stöðva huna.
Slangan er fest og losuð með einu
handtaki. Sérstaklega smíðuð áhöld
fyrir allar hugsanlegar aðstæður
fylgja henni.
veró kr. 2,520.00
H.Í. Raftækjaverksmi5jan
I-IAFNARFIRÐI — SlMAR: 50022 OG 50023
V I K A N
35