Vikan - 14.12.1961, Blaðsíða 21

— Réttan hátt? Maud varð áköf.
Orð eru orð og heit er heit. . . .
þegar hún kinkaði kolli til Sonju i
kveðjuskyni, þessarar ókunnu og að-
vífandi stúlku, sem hún hataði ósjálf-
rátt, þótt hún gæti ekki gert sér ljóst
hvers vegna.
— Þakka yður fyrir samræðurnar,
þvingaði hún sig til að segja. Orð
yðar eru sannarlega athyglisverð, og
ég mun reyna að leggja mér þau á
minni ...
— Og ég mun minnast yðar, svar-
aði ókunna stúlkan. Og ég þakka
yður fyrir að þér leyfðuð mér að
setjast við borðið hjá yður.
Maud kinkaði enn kolli og gekk á
brott. Þegar hún var komin inn I
lyftuna, fann hún það bezt hve allir
vöðvar hennar og taugar höfðu
strengzt á meðan hún sat við borðið,
því að nú sagði gagnverkunin til sín,
og það var með naumindum að hún
gat haldið sér uppistandandi. Hún
varð að halda sér upp að lyftuþil-
inu.
Hve fólk getur verið miskunnar-
laust, hugsaði hún. Það sækist ein-
göngu eftir hamingjunni, en metur
annarra rétt ekki neins. En það fer
illa fyrir slíkum manneskjum áður
en lýkur.
Jan Stenlund hringdi. Spurði hvort
hann mætti koma, en svar hennar
hafði verið hikandi og óráðið.
— Já, auðvitað. Ef þú sjálfur
vilt ...
Hann dokaði við eitt andartak, áð-
ur en hann hringdi dyrabjöllunni.
„Ef þú sjálfur vilt.“
Það var eins og orðin fælu í sér
þann möguleika, að henni væri sjálfri
ekki um það gefið, að hann kæmi.
Tæki á móti honum aðeins vegna
þess, að hann fór fram á það.
Nei, það var heimskulegt að vera
að reyna að leggja einhvern annar-
legan skilning í orð hennar. Vissulega
hafði hún góðar og gildar ástæður
fyrir því, að fagna ekki um of komu
hans — meðal annars vegna þess, að
þau höfðu ekki sézt í nokkrar vikur,
og það var að minnsta kosti vika
liðin frá því, að hann hringdi siðast
til hennar. Það var því til helzt til
mikils mælzt, að hún hlvni upp um
hálsinn á honum og byði hann vel-
kominn, aðeins vegna þess að hann
hafði látið svo lítið að hringja til
hennar.
En nú gat hann ekki lengur án
hennar verið. Síðustu vikurnar höfðu
orðið honum óbærilegar. Maud ...
Maud ... hvað gat eiginlega að henni
gengið.
Eins og hann þyrfti að spyrja. Hug-
boðið — þessi spáskyggni, sem byggð-
ist á þeirri reynslu, sem maður hafði
sjálfur orðið fyrir og vissi fyrir frá-
sögn annarra að heir höfðu orðið
fyrir — hugboðið var óneitanlega virk
staðreynd. Að minnsta kosti hvað
Maud snerti.
Það leyndi sér ekki, að öryggis-
leysi það, sem hún hafði alltaf þjáðst
af, og varð til þess að hún gerði sí-
fellt ströngustu kröfur til annarra
varðandi orð og heit, hafði að undan-
förnu aukizt um allan helming fyrir
afbrýðisemi hennar. Ekki svo að
skilja, að hún bæri hann beinum á-
sökunum, eða spyrði hann hrein-
skilnislega. Það gerði hún aldrei. Nei,
hún lék sér að kviða sínum og tor-
tryggni í einskonar gátuformi. Jan
... ef svo færi, að þú kynntist ein-
hvern tíma annarri stúlku, sem þú
yrðir ástfanginn af, þá hlytir þú ...
nei, hvað er ég annars að fara, ég
veit að þú ert heitbundinn mér, og þvi
kemur aldrei neitt þessháttar til
greina. Eða hún tók þannig til orða:
Jan, mundir þú geta verið mér ótrúr,
án þess að segja mér frá því? Þú
veizt, að ég legg meira upp úr skil-
yrðislausri hreinskilni en nokkru
öðru ... nei, þú mátt ekki taka mark
á þessum heimskulegu spurningum
mínum. Þú veizt að ég meina ekkert
með þeim ...
Hvers vegna lét hann ekki skeika
að sköpuðu? Hvers vegna lét hann
aldrei til skarar skriða?
Eitt kvöldið stóðst hann ekki mát-
ið. Maud, spurði hann, ef til þess
kæmi, sem þú ert alltaf að minnast
á ... ég á við, að ég yrði ástfanginn
af annari stúlku og sliti sambandinu
við þig ... hvernig mundir þú þá
bregðast við?
Hún hafði náfölnað. En svo hafði
hún tekið þann kostinn að fara að
hlæja.
— Ég mundi að sjálfsögðu ekki fá
afborið það, að þú ryfir heit þitt við
mig. En ég veit að til þess keraur
heldur aldrei, og það er einmitt því,
sem ég er svo innilega fegin ...
Hann átti því ekki um aðra leið
að velja en þá, sem hann hafði treyst
á árum saman. Að hann gæti efazt
um að það væri einlægur vilji sinn
að verða aftur frjáls maður. Nú var
honum það þó tilgangslaust lengur.
Hann þoldi ekki lengur þetta síend-
urtekna þras, þessar síendurteknu
fullyrðingar ... ég get ekki lifað án
þín.
Atburður sá, sem gerzt hafði úti í
skerjagarðinum i ágúst, lá enn eins
og mara á honum og lamaði alla
hugsun hans. Hann hafði aldrei vilj-
að trúa þvi, að hún stæði við þessar
brjálæðiskenndu hótanir sínar. En
þetta sund hennar beint til hafs tók
af allan vafa um það. Þar var um
að ræða óvefengjanlega sjálfsmorðs-
tilraun. Að vísu hafði hún gert þá
tilraun í andartaks örvæntingu og alls
ekki gert sér fyllilega grein fyrir af-
leiðingunum. En hún hafði ekki hik-
að við að gera hana, og það var
heppnin ein, sem réði þvi, að hann bar
nógu snemma að til þess að geta
komið í veg fyrir að hún svipti sjálfa
sig þannig lífinu.
Og ef hún yrði aftur gripin slíkri
örvæntingu? Ef það kæmi til alvar-
legra átaka með þeim — mundi hún
þá ekki endurtaka tilraunina? Vafa-
laust. Og þá var þeirri spurningu
einni ósvarað, hversu langt maður get-
ur leyft annari manneskju að ganga
í þvingunum og kúgun, áður en maður
gerir hana sjálfa ábyrga fyrir afleið-
ingunum af atferli sínu?
Það var sannleikur, þótt beiskur
væri, að Maud hafði verið gersamlega
eyðilögð allt frá barnæsku með ó-
heppilegum uppeldisáhrifum, og af þvi
supu þau nú bæði seyðið. Hún hafði
verið einkadóttir auðugra og mikils-
metinna prófessorshjóna, og fengið
umyrðalaust alit það, sem hugur
hennar girntist — allt nema það, sem
henni reið mest á, ástúð og einlæg
tengsl við foreldra sína. Hún hafði
alltaf fengið allar sínar óskir uppfyllt-
ar, og þegar hún var orðin tuttugu og
fimm ára að aldri, var það orðinn
henni óskoraður réttur, sem allir
hlutu — frá hennar sjónarmiði — að
virða takmarkalaust. Og þá vitanlega
fyrst og fremst sá maður, sem hafði
heitbundizt henni.
Hann þoldi þetta ekki lengur. Hann
varð að kasta því öllu frá sér, jafnvel
þótt ekki væri nema stutta stund;
njóta hvíldarinnar, njóta þeirrar
hamingju, sem hann þráði að mega
njóta, og átti rétt á að fá að njóta
— sem frjálsborinn, heilbrigður mað-
ur.
Hann lagði fingurinn á bjöllurofann
og þrýsti á ...
Það var sem tvö, reginsterk öfl tog-
uðust á um Sonju, þegar hún svaraði
hringingu hans og opnaði dyrnar.
Þannig hafði það verið síðan hann
ræddi við hana í símann, þannig
hafði það eiginlega verið allt frá því,
er hún ræddi við ókunnu stúlkuna í
veitingasölunni. Það var þá sem með
henni vaknaði vafi um það, að hún
yrði, þegar allt kæmi til alls, fær um
það að veita Jan þá hamingju, sem
hún skuldbatt sig til, með þvi að
berjast fyrir frelsi hans. Að ást þeirra
mundi ekki endast þegar ástríðuhit-
ann lægði; að hann mundi þá ekki
finna hjá henni það, sem hann þráði
og átti heimtingu á að hún gæti veitt
honum.
Hún hafði þvl hálft i hvoru vonað,
að hann léti ekki frá sér heyra fram-
ar, að draumurinn rynni út í sandinn
og þrá hennar til hans breyttist smám
saman í Ijúfa, sársaukalausa minn-
ingu.
Hins vegar sannfærðu heilbrigðar
Framhald á bls. 40.